“Odam o‘lsagina muammomiz hal bo‘ladiganga o‘xshaydi” – devori darz ketgan uyda yashayotganlar

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

“2019 yil dekabr oyida sotib olinganda uy yaxshi holatda bo‘lgan. Ikki-uch oyning ichida devorlar yorila boshlagan. Keyinchalik yoriq ilgaridan bo‘lgani, uning usti po‘kak bilan qoplanib, gulqog‘oz bilan yashirilgani ma’lum bo‘ldi. Uy shaharsozlik norma va qoidalariga rioya qilmasdan qurilgani uchun ko‘p o‘tmay yoriqlar kengayib ketgan.

Qurilish vazirligining «Qurilishda muhandislik qidiruvlari, geoaxborot va shaharsozlik kadastri loyiha ilmiy tekshirish davlat institutining «O’ZGASHKLITI» DUK tomonidan o‘tkazilgan o‘rganish natijasida ushbu uy avariya holatida deb topilgan. Tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi mutaxassislari vaziyatni o‘rganib, ushbu xonadon avariya holatida ekani, aholini zudlik bilan ko‘chirish zarur degan xulosa berishgan hamda bu haqda tuman hokimligiga, prokuraturaga taqdimnoma kiritishgan. Lekin bulardan hech qanday natija bo‘lmadi”, deydi 55-b uydagi 17-xonadon egasi Niyora Umrzoqovaning ishonchli vakili va amakisi Valijon Umrzoqov.

Avariya holatidagi uyda yashovchilarga ko‘ra, devordagi yoriqlar 2020 yildayoq paydo bo‘lgan hamda vaqt o‘tgani sayin kengayib borgan. Xonadon egalari yuzaga kelgan muammo haqida pudratchi, ya’ni “Quyun” mas’uliyati cheklangan jamiyati rahbarlari aka-uka Aziz va Ravshan Zokirovlarga xabar berishgan. Biroq ular kamchiliklarni bartaraf etish o‘rniga fuqarolarga qayerga borsang bor, qo‘lingdan kelganini qil qabilida javob berishadi.

Shundan so‘ng huquqlari buzilgan, hamiyati toptalgan xonadon sohiblari tegishli idoralarga murojaat qila boshlaydi. Tinimsiz murojaatlardan so‘ng uyning qurilish me’yorlariga qanchalik muvofiq qurilganini aniqlash maqsadida prokuratura tomonidan ekspertiza tayinlanadi. Ekspertiza davomida uy poydevorsiz qurilgani, bundan tashqari, juda ko‘plab qurilish me’yorlariga mutlaqo amal qilinmagani aniqlanadi.

“Uy poydevordan boshlanadi. Poydevorsiz imoratni uy deb bo‘ladimi? Uyning poydevori yo‘qligi tergov davomida tayinlangan ekspertizadan so‘ng ma’lum bo‘ldi. Respublika sud ekspertiza markazidan vakillar kelib binoning hamma yog‘ini tekshirishdi, suvoqlarini ko‘chirib, devor va poydevorni ko‘zdan kechirishdi. Ekspertizadan so‘ng uy 38 ta shaharsozlik me’yoridan 27 tasiga javob bermasligi aniq bo‘ldi”, deydi Valijon Umrzoqov.

Devordagi yoriq kengayib, eshiklarni siqib qo‘yishi natijasida 17-uyda yashovchilar tashqariga chiqa olmay qutqaruv xizmatiga murojaat qilishga majbur bo‘lishadi. Yordam ko‘rsatishga kelgan Mirzo Ulug‘bek tumani Favqulodda vaziyatlar bo‘limi xodimlari xonadonning ko‘cha eshigini ochib berishadi. Shu bilan birga, mutaxassislar tomonidan ushbu ko‘p qavatli uyning 17- va 18-xonadonlari holati qoniqarsiz ekani, pol cho‘kib, uylar avariya holatiga kelib qolgani aniqlanadi.

Bu uyda yashovchilar biz bilan suhbat chog‘ida boshqa muammolarni ham tilga olishdi. Jumladan, 55-b uydagi 11-xonadonda yashovchi Dilnoza Bo‘ronova xonadonining devorlarida ham yoriqlar yuzaga kelgani va ular borgan sari kengayib borayotganini aytgan bo‘lsa, 39-xonadonda yashovchi Bolim Madeyeva 55-b uy nimstansiyaga taqab qurilgani, bu esa salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatayotganidan shikoyat qildi.

 “2019 yili mana shu bir xonali uyni 8 ming dollarga sotib olgandik. Uyimiz uch qavatli uyning 3-qavatida joylashgan, maydoni juda kichkina. Bizning xonadonimizda ham yoriqlar boshlangan. Uyning orasida nimstansiya bor, ishlashi sershovqin. Uyga yaqin qurilganidan yoz oylarida uyda o‘tirib bo‘lmaydi, derazalarni ham ocholmaymiz.

Qolaversa, nimstansiyaning odamlar sog‘lig‘iga salbiy ta’siri bo‘lgani uchun uni aholi turar joylariga taqab qurish mumkin emas ekan. Yuragim kasal, nimstansiya uyimizning biqinida joylashganining ta’sirini o‘zimda his qilaman. Shu masalada qayerlarga bormadim deysiz. Necha marta tuman hokimi bilan yuzma-yuz o‘tirib shu muammoni gapirdik. Natija bo‘lmadi”, deydi Bolim Madeyeva.

Uning qo‘shimcha qilishicha, xonadonlar ichidagi devorlar ham, kvartiralarni ajratib turuvchi devorlar ham gipsokartondan qilingan. “Qo‘shnilarim sal qaltisroq harakat qilsa yoki ehtiyotsizlik qilib devorni urib yuborishsa, shovqinidan cho‘chib tushamiz”, deydi u. Ayol bunday holatda qurilgan uylar qanday qilib qabul qilib olinganidan hayratini yashirmaydi.

Surishtiruvimiz mobaynida Mag‘rur ko‘chasida qurilgan 55-b uyga olib boruvchi ko‘chaga o‘t o‘chirish mashinalari kira olmasligi aniqlandi. Bu esa yong‘in xavfsizligi me’yorlariga zid.

“Shaharsozlik normalari va qoidalarida yong‘in xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan talablar ham belgilangan. Unga ko‘ra har bitta bino orasi 9 metrdan kam bo‘lmasligi kerak. Lekin aka-uka Zokirovlar tomonidan Mag‘rur ko‘chasida yonma-yon qurilgan uylar orasini o‘lchab ko‘rganimizda 4,8 metr chiqdi. Uy orqasida nimstansiya bor, uyni orqaroqqa surib bo‘lmaydi. Oldinga ham surib bo‘lmaydi. Buni faqat buzish kerak”, — deydi Valijon Umrzoqov.

Toshkent shahar ichki ishlar bosh boshqarmasi tomonidan berilgan ma’lumotga ko‘ra, aka-uka Zokirovlar 2019 yilgacha 833 kvartirali 19 ta ana shunday “dom” qurishgan. Ulardan ikkitasi aynan Mag‘rur ko‘chasida qurilgan. Ana shunday uylarning biridan kvartira sotib olgan Gulnoza Ibragimova biz bilan suhbatda u yashayotgan uyning ham poydevori yo‘qligi, devorlar darz keta boshlangani, shu sababli o‘zi va farzandlarining hayotidan xavotirda ekanini ma’lum qildi.

 “Men ham Ravshan Zokirov tomonidan qurilgan uylardan olganman. Mening uyim ham Mag‘rur ko‘chasida joylashgan. Bizning uyimizda yoriqlar boshlangan. To‘g‘ri, bu yoriqlar ko‘chamizdagi 55-b uy 17-xonadonda bo‘lgani kabi katta emas, ammo uylarimiz bitta quruvchi tomonidan qurilgani, qolaversa, bizning uyda ham poydevor yo‘qligi bizni xavotirga solib keladi.

Bundan boshqa kamchiliklar ham ko‘p. Jumladan, uyimning ichidan kanalizatsiya o‘tib ketgan. Uyimizning orqasidagi harbiy gospitalda qurilish bo‘lganida uyimiz zilzila paytidagiday zirillab turgan, qo‘rqqanimizdan o‘sha paytda ko‘chaga chiqib turgandik. Uy ikki balli zilzilaga ham dosh berolmaydi deb qo‘rqaman.

Zokirovlar Mag‘rur ko‘chasida bir nechta ko‘p qavatli imorat va hovlisi bor turar joylarni qurgan. Uylar boshqa joylardan arzonroq bo‘lgani uchun puli kamroq, uyga muhtoj odamlar sotib olishyapti. Ammo bu yerdagi muammolardan xabar topishgach, uylarni imkon qadar tezroq sotib ketishyapti. Bunga imkoni yo‘qlar esa sabr qilib yashab turishibdi”, deydi Gulnoza Ibragimova.

Niyora Umrzoqova hamda uning oilasi avariya holatidagi uyda yashab kelmoqda. Mirzo Ulug‘bek tumani hokimligi tomonidan ularga vaqtincha ijarada yashab turish taklif etilgan. Biroq xonadon egalari boshqa kvartiraga chiqib ketiladigan bo‘lsa, barchasi unut bo‘lishi va buning oqibatida ko‘chada qolib ketishlari mumkinligini hisobga olib bu taklifni rad etishgan.

“Uyni qurganlar 6 oy, 1 yil boshqa joyda yashab turinglar, hamma xarajatni ko‘taramiz. Bu vaqtda uylarni qaytadan quramiz deyishyapti. Demak, ularning qo‘lida puli bor. Ham ijara pulini qoplab, ham yangidan uyni qurgandan ko‘ra bizga tayyor uy olib berishni talab qilyapmiz ulardan. Shundan keyin uyni buzishadimi, qayta qurishadimi, bizga qizig‘i yo‘q.

Chunki Parkent dehqon bozori atrofidagi ana shunday uy buzilib, odamlar vaqtincha ijaraga chiqarilganiga ham bir yildan oshib ketdi. Hozir odamlar sarson bo‘lib yurishibdi. Biz bunday sarson bo‘lishni istamaymiz.

Ayni paytda hech narsa ma’lum emas. Kimdir kelib uylaring buziladi desa, boshqasi kelib rekonstruksiya qiladi deyapti. Har xil mansabdagi amaldor kelib ko‘rib ketishyapti, ammo muammomiz hal bo‘lmayapti. Hozircha hech kim qurbon bo‘lgani yo‘q. Menimcha, masala yechim topishi uchun kimdir qurbon bo‘lishi shartmi deyman. Qachonki odam o‘lsagina ish oldinga siljiydimi deb o‘ylayapman”, deya ta’kidlaydi Valijon Umrzoqov.

Aka-uka Aziz va Ravshan Zokirovlar hamda ular asos solgan “Quyun” mas’uliyati cheklangan jamiyati tomonidan Mirzo Ulug‘bek tumani Mag‘rur ko‘chasida qurilgan uylar bilan bog‘liq muammolar shu qadar chigalki, bularning barchasini bir maqolada tushuntirib berish mushkul. Shu bois yakka tartibdagi turar joy niqobi ostida qurilib, so‘ngra fuqarolarga sotilgan uylar qurilishiga ruxsat bergan, qurilish tugallangach turar joyni qabul qilib olgan mutasaddilar qanday qonunbuzarliklarga ko‘z yumishgani, bu ishlarning ortida kimlar turgani haqida navbatdagi maqolalarimizda so‘z yuritamiz.

Jamshid Niyozov, jurnalist
Operator va montajchi: Javohir G‘ayratov