28 fevral kuni rossiyalik muxolifatchi, Aleksey Navalniyning bevasi Yuliya Navalnaya Strasburgdagi Yevroparlamentning yalpi majlisida so‘zga chiqdi. O‘z nutqida u sanksiyalar va rezolyutsiyalar natija bermayotgani tufayli Vladimir Putinga qarshi kurashni davom ettirish va buning uchun innovatsion yondashuvlar zarurligini ta’kidladi. Shuningdek, u Yevropa davlatlarini urushga qarshi chiqqan rossiyaliklarni ta’qib qilmaslikka, balki ular bilan hamkorlik qilishga chaqirdi. Meduza uning nutqi matnini e’lon qildi.
Xonimlar va janoblar, bugun shu yerda gapirish imkoniyati berilgani uchun rahmat. Putin birinchi marta Alekseyni o‘ldirmoqchi bo‘lganidan keyin biz bir necha oy Germaniya janubida yashadik. Aleksey zaharlanishdan tuzalib, yana yurish va yozishni o‘rganayotgan edi. Biz ko‘p yurdik, ba’zida qisqa sayohatlarga chiqdik. Biz bolalarimiz bilan Strasburgga sayohat qildik. Aleksey uchun ham, men uchun ham bu bizning sevimli shaharlarimizdan biri, biz bu yerda bir necha bor birga bo‘lganmiz, keyin uch yil oldin biz uni bolalarimizga ko‘rsatishga qaror qildik.
Endi erim vafot etdi. Va men Strasburgga qaytib keldim, lekin men endi oilam bilan bu yerda yurmayman. Men shu yerda turib, sizga va siz orqali butun Yevropaga murojaat qilaman.
Men Alekseyning o‘ldirilishidan keyin 12 kun o‘tgach, bu nutqni tayyorlash uchun yetarli vaqtim bo‘ladi deb o‘yladim. Lekin birinchi navbatda, biz bir hafta davomida Alekseyning jasadini bizga berish va dafn marosimini o‘tkazishga ruxsat olish uchun harakat qildik. Keyin qabriston va tobutni tanladim. Dafn marosimi ertaga bo‘lib o‘tishi kerak, hali tinch o‘tadimi yoki erim bilan xayrlashgani kelganlarni politsiya ushlaydimi, haligacha ishonchim komil emas. Biroq men shu yerda turibman, chunki saylovchilaringizda muhim savol bor. Ular sizdan so‘rashadi, siz esa mendan so‘raysiz. Bu savol: «Sizning kurashingizda qanday yordam bera olaman?»
O‘tgan shanba kuni Putin Ukrainaga qarshi keng ko‘lamli urush boshlaganiga ikki yil bo‘ldi. Xoinona va qabih urush. Butun dunyo Ukrainaga yordam berishga shoshildi. Ammo oradan ikki yil o‘tdi. Charchoq ko‘p, qon ko‘p, umidsizlik ko‘p, lekin Putin ketmadi. Barcha vositalar allaqachon qo‘llangan: qurol, pul, sanksiyalar. Hech narsa ish bermayapti. Va eng yomoni sodir bo‘ldi: hamma urushga ko‘nikishni boshladi. Odamlar «Yaxshi, biz baribir Putin bilan muzokara qilishimiz kerak», deb ayta boshladi. Va keyin Putin erim Aleksey Navalniyni o‘ldirdi. Uning buyrug‘iga ko‘ra, Aleksey uch yil davomida qiynoqqa solingan: uni och holda tosh qopda saqlashgan, tashqi dunyodan asta-sekin uzib borishgan, uchrashuvlardan, telefon qo‘ng‘iroqlari va hatto xatlardan mahrum qilishgan. Keyin o‘ldirishdi. Shundan keyin ham uning jasadini tahqirlashdi, onasini istehzo qilishdi.
Bir tomondan, oshkora qotillik Putinning hamma narsaga qodirligi va u bilan muzokara o‘tkazib bo‘lmasligini ko‘rsatdi. Ammo boshqa tomondan, men hamma hayratda qolganini ko‘ryapman. Ko‘pchilik Putinni umuman mag‘lub etib bo‘lmaydi, deb o‘ylamoqda. Va ular umidsizlik bilan: sizga qanday yordam bera olaman, deb so‘ramoqda. Va Aleksey bu savolga qanday javob berar edi, deb o‘ylab qolaman. Men javob berishga harakat qilaman, lekin buning uchun sizga uning qanday inson ekani haqida biroz aytib berishim kerak.
Aleksey ixtirochi edi. U har doim hamma narsa haqida, ayniqsa siyosat haqida yangi g‘oyalarga ega edi. Iyun boshida sizda saylovlar bo‘ladi. Ko‘pchiligingiz saylovoldi tashviqotini olib borasiz: saylovchilar bilan uchrashish, intervyu berish, reklamalarni suratga olish. Endi tasavvur qiling-a, bularning barchasi taqiqlangan. Hech bir telekanal sizdan intervyu olmaydi. Dunyodagi barcha pullar sizga reklama rolik ishlab chiqarishga yordam bera olmaydi. Uchrashuvga kelgan saylovchilar esa o‘z nomzodi bilan birga hibsga olinadi. Putin Rossiyasiga xush kelibsiz.
Shunga qaramay, Aleksey Navalniy Rossiyaning eng mashhur siyosatchisiga aylanishga muvaffaq bo‘ldi. U o‘z g‘oyalarini millionlab odamlarga yuqtirdi. Buni qanday qildi? U doimo biror narsani o‘ylab topardi, tajriba o‘tkazardi. Televizorda chiqishga ruxsat berilmaganmi? Butun mamlakat tomosha qilishi uchun YouTube tarmog‘ida video tayyorlashni boshlaysiz. Saylovda qatnashish taqiqlandimi? Hukmron partiyadan o‘rinlarni tortib olish uchun taktik ovoz berish strategiyasini o‘ylab topasiz. Hatto Putinning GULAGidan ham Aleksey Kremlni vahimaga soladigan loyihalar uchun g‘oyalarni yetkazishga muvaffaq bo‘ldi. U zerikarli narsalarning aksi edi.
Savolga javob mana shu. Agar siz haqiqatan ham Putinni mag‘lub qilmoqchi bo‘lsangiz, innovator bo‘lishingiz kerak. Zerikarli bo‘lishni to‘xtatishingiz kerak. Yangi rezolyutsiya yoki avvalgilaridan farq qilmaydigan boshqa sanksiyalar paketi bilan Putinga zarar yetkazib bo‘lmaydi. Uni prinsipial, ma’naviyat va qoidalarga ega odam deb o‘ylab, uni mag‘lub etib bo‘lmaydi. U bunday emas va Aleksey buni ancha oldin tushungan. Siz siyosatchi bilan emas, balki qonli yirtqich hayvon bilan ishlayapsiz. Putin uyushgan jinoiy guruh rahbari. U zaharlovchilar va qotillardan iborat, ammo ularning barchasi «piyodalar». Asosiysi – Putinga yaqin odamlar, uning do‘stlari, mafiya pullarini saqlovchilar.
Barchamiz jinoiy guruhga qarshi kurashishimiz kerak. Va siyosiy innovatsiya shundan iboratki, siyosiy raqobat emas, balki uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashda qo‘llanadigan usullardan foydalanish zarur. Diplomatik notalar emas, balki moliyaviy firibgarliklarni tekshirish kerak. Xavotir ifodasi emas, balki mamlakatingizdagi mafiya hamkorlarini, Putin va uning do‘stlariga pul yashirishda yordam beradigan ko‘zga ko‘rinmas advokatlar va moliyachilarni qidirish lozim.
Ushbu kurashda sizning ishonchli ittifoqchilaringiz bor – o‘n millionlab rossiyaliklar urushga, Putinga qarshi, u olib kelayotgan yovuzlikka qarshi. Siz ularni ta’qib qilmasligingiz, aksincha, ular bilan ishlashingiz kerak. Biz bilan.
Putin mening vatanimga qilgan ishlari uchun javob berishi kerak. Putin tinch qo‘shni davlatga qilgan ishlari uchun javob berishi kerak. Putin Alekseyga qilgan barcha ishlari uchun javob berishi kerak. Erim kelajakdagi Rossiya qanday ajoyib bo‘lishini hech qachon ko‘rmaydi, lekin biz buni ko‘rishimiz kerak. Men esa uning orzusini ro‘yobga chiqarish uchun qo‘limdan kelgan barcha ishni qilaman – yovuzlik orqaga chekinishi va ajoyib kelajak uchun. Rahmat.
