Осиё тараққиёт банки (ОТБ) вице-президенти Шисинь Ченга кўра, айни пайтда Ўзбекистонда корпоратив облигациялар ва қимматли қоғозлар бозори саёз. У бу ҳақда 15 ноябрь куни Тошкентда бўлиб ўтган «Ўзбекистоннинг иқтисодий тараққиётида капитал бозорларининг ўрни» мавзусидаги халқаро конференциядаги маърузасида тўхталиб ўтган.
Маълум қилинишича, 2019 йил июль ҳолатига кўра Ўзбекистонда атиги 9та корпоратив облигациялар муомалага чиқарилган бўлиб, уларнинг аксарияти рўйхатга олинмаган. Фақат Тошкент шаҳридаги Республика фонд биржасида 136та компания рўйхатдан ўтказилган, уларнинг умумий капиталлашуви бозор капиталлашувининг 10 фоизидан камроғини ташкил этади.
«Ҳозирги кунда Ўзбекистондаги капитал бозори молия секторида ва ресурсларни жалб қилишда муҳим рол ўйнамайди. Қимматли қоғозлар бозори ривожланмаган. Давлат каби йирик эмитентлардан халқаро бозорларда капитални жалб қилиш талаб этилади. Давлат қарзи умумий миқдорининг учдан икки қисми хорижий валютада ифодаланади, бу эса заифлик манбаи ҳисобланади», дея Шисинь Ченнинг сўзларидан иқтибос келтирмоқда Kun.uz мухбири.
ОТБ вице-президенти Ўзбекистон ҳукумати томонидан жорий йил бошида 1 миллиард долларлик евробонд дебюти муваффақиятли амалга оширилганини олқишлаган. Унинг таъкидлашича, бу инвесторларнинг мамлакатнинг иқтисодий асослари ва ислоҳотлар дастурига бўлган ишончи юксалаётганини акс эттиради ва Ўзбекистон иқтисодиётини молиялаштириш учун маҳаллий бозорларни ривожлантириш имкониятлари ортиб бораётганини кўрсатади.
Шунга қарамай ҳали Ўзбекистон фонд бозорида бартараф этилиши керак бўлган муаммолар, ҳал қилинадиган ишлар кўп. Хорижлик эксперт уларнинг айримларини санаб ўтган.
«Қимматли қоғозлар бозори қимматли қоғозларни етказиб беришнинг чекланганлиги ва савдо ҳажмларининг пастлиги сабабли юқори ликвид ҳисобланади. Маҳаллий молиявий воситаларга талаб суст ва ҳатто кичик эмиссияларини ҳам ўзлаштира олмайди. Корпоратив облигациялар ва қимматли қоғозлар асосан давлат корхоналари томонидан чиқарилган ва уларга тегишли. Хусусий секторга реал иқтисодиётга сармоя ётқизиш воситаси сифатида капитал бозорининг мақсади чекланган», дейди Осиё тараққиёт банки вице-президенти.
Шисинь Ченга кўра, аввало, капитал бозори ҳукуматга бозорни эркинлаштириш ислоҳотларида ёрдам бериши мумкин. Хусусийлаштиришни қўллаб-қувватлаш ва иқтисодий тузилмани диверсификация қилишда иқтисодий жиҳатдан самарали усул мавжуд. Иккинчидан, капитал бозори узоқ муддатли инфратузилмани ривожлантириш учун барқарор молиялаштиришни таъминлайди ва шу тариқа барқарор узоқ муддатли ўсиш учун восита бўлиб хизмат қилиши мумкин. Учинчидан, асосан молия секторидаги банк тизимидан хилма-хиллик молиявий хатарларни бошқариш ва иқтисодий зарбаларнинг таъсирини камайтиришга ёрдам беради. Яхши ишлайдиган капитал бозори ресурсларни самарали тақсимлаши ва хавфларни тақсимлаш механизмларини таклиф қилиши керак.
«ОТБ Ўзбекистон ҳукуматига капитал бозори имкониятларини рўёбга чиқариш учун таркибий нуқсонларни бартараф этишда ёрдам беришга тайёр. ОТБ ва ЕТТБнинг мувофиқлаштирилган техник ёрдами базавий шароитларни баҳолади ва бугун тақдим этиладиган ва муҳокама қилинадиган изчил тавсияларни аниқлади. ОТБ ривожланишнинг турли босқичларида ўз аъзоларига халқаро илғор тажрибаларни капитал бозорини кенг қамровли ислоҳотларига киритишда ёрдам берди. ОТБ Марказий Осиё минтақаси бозорларини ривожлантириш амбицияларини қўллаб-қувватлашда давом этади», дейди Шисинь Чен.
Ушбу мутахассиснинг таъкидлашича, Ўзбекистонда бозорни ривожлантириш учун мустаҳкам замин яратиш зарур. Бунга давлат қимматли қоғозларини чиқариш учун тузилган дастур орқали капитал бозорининг таъминот томонини ривожлантириш киради. Шунингдек, фонд биржаси орқали СОЕ ислоҳотлари ва бозор инфратузилмасини бирлаштириш талаб этилади. Бундан ташқари, институционал талабни шакллантириш керак. Бунинг учун суғурта соҳасини эркинлаштириш ва ривожлантириш, шунингдек, узоқ муддатли қимматли қоғозларга сармоя киритиш учун узоқ муддатли пул оқимларини шакллантириш учун пенсия тизимини модернизация қилиш талаб этилади.
«Уйғунлаштирилган ва бирлаштирилган қонунчилик базаси бозорга ишонч ва ҳуқуқий ишончни ўрнатиш орқали бозор ривожланишига ёрдам беради. Даражали ўйин майдонини яратиш - бу калит. ОТБ Ўзбекистон фуқароларини молиявий бозорлар ва уларнинг ўсиши учун зарур бўлган молиялаштириш имкониятига эга бўлишни таклиф қилади», деб айтган ОТБ вице-президенти.
