Тошкент вилоятида иқтисодий-ижтимоий ҳаётида Бекобод туманининг ўз ўрни бор. Қолаверса, туманда 900дан ортиқ фермер ва деҳқон хўжаликлари фаолият юритиб, имконқадар мамлакат ривожига ҳисса қўшиб келмоқда. Аммо, сўнгги вақтларда тумандаги фермерлардан KUN.UZ сайтига мурожаатлар кўпайди. Уларнинг аксарияти ўзларига берилган ер майдонларининг асоссиз олиб қўйилишидан нолишмоқда. Биз шундай мурожаатлардан бир нечтасини ўрганиш мақсадида Бекобод туманига бордик ва даставвал фермерлар билан учрашдик.
“Заҳириддин Муҳаммад” ф/х иш бошқарувчиси Шавкат Қулмуродовнинг сўзларига кўра, у 2015 йил ноябрь ойидан бошлаб мазкур фермер хўжалигини бошқариб келади.
Унинг айтишича, 2016 йилги режа 80 фоизга бажарилган бўлса, 2017 йилга келиб давлат ташкилотларидан қарздорлиги йўқ. Шунга қарамай, ҳоким фермер хўжалиги муҳрини олганидан сўнг, ерни қайтариш бўйича аризага муҳр босилиб, ер туман заҳирасига қайтариб олинган. Шавкат аканинг таъкидлашича, ернинг бир қисмини туман захирасига ўз хоҳиши билан топширган. Бироқ туман ҳокимлиги ерни бутунлай захирага олиб, бошқа ҳудуддан келган даъвогарга топширган. Бундан ташқари, тендер ҳам адолатсиз ўтказилган, деб даъво қилди собиқ фермер хўжалиги иш бошқарувчиси.
Биз “Хайрулла боғи” фермер хўжалиги бошқарувчиси Абдуназар бобо Абдунабиевни нима ташвишга солаётганига қизиқамиз.
“Туманнинг аввалги ҳокими мени чақириб, фермерлик қандай қилинишини бир кўрсатиб беринг, деди. Мен “хўп”деб ўша йили 30 центнер режа топширдим. 480 тележка ажриқ чиқардим. Ўшанда одамлар кулди: сен нима қиляпсан, деб. Меҳнатимга ичим ачийди. 80 ёшга кирганда, энди ёлғон сўзлайманми? Бу ерни нега яширинча тендерга беради? Чақирмайдими? Бизга ҳужжатларимизнинг бирортасини кўрсатмайди.
Ҳозир ҳам 5 гектар буғдойимиз бор. Дори бермайди, борсак, ҳужжатингни олиб кел, дейди. Ҳисобимда пулим бор-ку. Жами 70 гектар ерим бор эди. Ярмини олиб қўйди, ўзлари қўшиб берган ерни ажриқдан тозалаганимда. “Боғингни ҳам олиб қўяман керак бўлса, хоҳлаган жойингга бор”, - дейди. Мана ҳокимнинг ўринбосари ҳам билади. Бутун халқнинг ўртасига олиб кир, “бу муттаҳам ишламаган”, деса, шундай қўлимни кўтариб, чиқиб кетаман дедим. Ахир ишламаган бўлсак, бу ерга келиб юрмасдим. Одамга инсоф ҳам керак. Умуман, режа топширмаганларга ерни олиб беришди. Улар умуман ишламайди-ку”, - дейди 80 ёшни қаршилаган Абдуназар бобо.
Шундан сўнг, биз навбатдаги мурожаатчи, “Обид Файз Агро” ф/х иш бошқарувчиси Умид Файзиевга юзландик.
“Укам 2017 йил апрель ойида умумий майдони 40,65 га, сувли майдони 29 га бўлган ҳудудни олди. 1 июнда пахта шартнома қилдик. Ҳамманинг хабари бор, Бекобод туманида ҳоким алмашавериб, қарор вақтида чиқмади. 6 ойдан кейин чиқди. Шунга қарамай, чигитни экиб, борича пахтани топширдик. Аммо бизга қаршиликлар бўляпти. Масалан, куз мавсумида буғдой экиш учун уруғликни беришни пайсалга солишди”, - дейди Умид Файзиев.
Шундан сўнг, 2017 йил февралида ташкил этилган “Абдумажид Холиқулов” ф/х иш бошқарувчиси Фахриддин Латиповни суҳбатга тортамиз.
“Мен жиянимнинг номига очилган фермер хўжалигининг иш бошқарувчисиман. Жами ер майдони 41 гектар бўлса, шундан 39 гектари экин майдони. Шундан яна 2,5 гектарни ҳозирги вақтда ҳудуд раҳбари бўлган Тоҳир Мирзаев ўзбошимчалик билан эгаллаб, ўраб олган. Лекин ҳужжат бўйича у ер мени фермерлигим балансида эди. 3 йилдан буён шундай. Бу ер учун ҳам мен солиқ тўлайман.
Мен бир неча марта менинг контуримдан чиқариб ташланглар деб, ҳокимликка ариза ёздим. Аммо ҳеч қандай чора кўришмади. Можаро шундан бошланди. Тоҳир Мирзаев ҳудуд раҳбари бўлганидан сўнг, менга босим ўтказишни бошлади, ишламаяпсан, деб. Мен ўзимга қарашли ерда 45 тележка ажриқ чиқариб ташлагандим. Яқинда кимдир ўша уюмларни ёқиб юборибди. Энди меҳнатимнинг самарасини кўра бошлайман, деб турганимда фермер хўжалигимни ноқонуний қайтариб олишди.
Чунки “Баҳористон-Ёшлик 2”нинг Нурбек деган участка нозири кечки соат 7 ларда келиб, сизни ҳоким чақиряпти, деди. Ҳокимиятга келгандан кейин, аризани ёз дейишди. Мен раҳбар эмасман, у ҳозир Тошкентда, талаба, десам ҳам ёз, дейишди. Аризани ёздим, лекин муҳр босмадим. Шундан сўнг, туман ИИБга оборишди. Бошлиқ менга муҳр босишни, акс ҳолда паспортим ёнимда бўлмагани учун “дайди” сифатида суд қилишларини айтди. Шундан сўнг, ҳуқуқим йўқ бўлса ҳам, муҳр босдим.
Мана 2018 йил 3 мартда менинг фермер хўжалигимга тегишли ер ҳозирги ҳудуд раҳбаримиз Тоҳир Мирзаевнинг хотини Ўташева Замирага бериш тўғрисида ҳоким қарори чиқибди”, - дейди Фахриддин Латипов.
Биз мурожаатчилар билан суҳбатлашгач, фермерларнинг олиб қўйилган ерларини бориб кўришга қарор қилдик. Шундан сўнг, туман ҳокими Отабек Исроилов билан суҳбатлашдик. Унинг билдиришича, бугунги кунда 126 фермернинг ери агротехник талабларни бажармагани, муттасил равишда пахта ва ғалла топширишда камчиликларга йўл қўйгани туфайли олиб қўйилган ва янги фермерларга топшириш устида иш олиб борилмоқда. Ҳокимнинг айтишича, “шу вақтгача ишлаб, натижа кўрсатмаган фермер ҳақ бўлиши нотўғри. ОАВда ёритилишда холислик зарур”.
Биз ҳоким билан учрашгач, ери олиб қўйилган фермерларнинг ўз олдиларига қўйилган мажбуриятларини қанчалик бажаргани бўйича ҳужжатлар билан танишиш мақсадида Бекобод туман ҳокимининг биринчи ўринбосари ва туман Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши раиси Улуғбек Худойбердиев билан учрашиб, улардан фермерларнинг шикоятлари бўйича изоҳ сўрадик.
Улар бизга мурожаатчи фермерларнинг 3 йил давомида ғалла ва пахта режалари қанчалик бажарилганига доир ҳужжатларни тақдим этишди. Холислик учун айтиш керак, “Хайрулла боғи” фермер хўжалигидан бошқа ҳеч бири режани бажармаган.
Тўғри, улар орасида бир неча ойгина фермер бўлганлари ҳам бор. Ҳокимнинг биринчи ўринбосарига кўра, айни вақтда янги фермер бўлганлар ўтга қарши кимёвий дориларни сепмоқда, мурожаатчилар эса, ўтган йили шу каби агротехник ишларни ҳам амалга оширмаган, вазифаларига эътиборсизлик билан ёндашган. Ерни олиб қўйиш қарорига илова қилинган ва бизга тақдим қилинган хулосаларда ғалла сийрак ўсгани, суғорилмагани, минерал ўғит солинмаган, ғалла агротехник қоидаларга риоя этилмасдан экилгани, ариқ ва зовурлар тозаланмагани, ҳандақлар қазилмагани каби камчиликлар санаб ўтилган.
Хуллас, фермерлар ҳокимликни ерларни ноҳақ олиб қўйганликда айблаётган бўлса, ҳокимлик барчаси қонун доирасида амалга оширилгани, бундан кейин ҳам ўз мажбуриятларига масъулиятсизлик билан ёндашувчи ҳар қандай фермердан экин далалари олиб қўйилиши ва ишлайман, деган даъвогарларга берилишини таъкидламоқда.
Бизнингча, деҳқонларимиз ва фермерларимиз эскича ишлаш усулидан воз кечиб, чин маънода даромад кўриш, замон талаблари асосида деҳқончилик маданиятини ривожлантиришга уринишлари зарур. Бундан ташқари, давлат раҳбарияти томонидан ўз меҳнати самарасини кўриш учун кенг имконият берилаётган бир вақтда, бундан фойдаланиб қолиш керак.
Экин далаларини фермерларга тақдим этиш бўйича тендер комиссиялари эса, ўз ҳаракатларини қонун доирасида олиб боришлари, шаффофлик ва ошкораликни таъминлаш мақсадида ОАВ ёрдамидан кенгроқ фойдаланиши мақсадга мувофиқ бўлар эди. Акс ҳолда, шахсий важлар сабабли ер олиб қўйилди, деганга ўхшаш сўзлар кўпаяди. Шу билан бирга, қайд этишим керак, фермерлар масаласида Бекобод туманидан мурожаатлар жуда кўплаб тушмоқда.
Хусусан, ушбу мақола ёзилиши жараёнида айни туман фуқароси Муножот Бурхонова қўнғироқ қилди. Унинг айтишича, у биз билан шу йилнинг 6 апрелида Бекобод туман ҳокимлигига борганимизда учрашган. Муножотнинг айтишича, ўша куни у биз билан суҳбатлашмоқчи бўлганида, ҳокимликнинг Насиба Ҳакимова деган ходимаси, учрашмасликни, муаммони эртаси куни ҳал қилиб беришларига ваъда берган.
Ҳақиқатдан ҳам Муножот укаси Қобилжон Ғаюмов номига туманнинг 86-контуридан туман захирасидаги ердан 0,35 га ер майдони ажратилган туман ҳокими Отабек Исроилов имзоси қўйилган қарорни 7 апрель куни олган. 1991 йилда туғилган ва 2 фарзанднинг онаси Муножотнинг қайд этишича, ер иссиқхона учун олинган, айни вақтда унга рўзғорбоп экинлар экилган. Шу йилнинг кузидан иссиқхона қуриш бўйича ишларни бошлайди. “Бироқ ҳоким қарори чиққанидан сўнг, машмашалар бошланмоқда”, дейди Муножот телефон орқали суҳбатда.
Гап шундаки, ҳоким қарорини 17 апрелда туман кадастр бўлимига олиб борган ва Дилмурод исмли ходимига қолдириб келган. Дилмурод Бекобод шаҳар ҳокимлигида ҳам ишловчи Умид исмли мулозим келса, ҳужжатларни ўрганиб чиқишини билдирган. 23 апрелда Умид билан телефонлашиб, туман кадастр бўлимига борса, Тошкентдан келиб ерни ўлчаб беришларини, унгача ҳоким қарорини рўйхатдан ўтказа олмаслигини, ернинг унга берилганини қайд эта олмаслигини таъкидлаган.
Муножотнинг уқтиришича, шу ерни ажратиш учун тегишли ташкилотлар хулосасини олишга 2 ой вақт йўқотган бўлса, ҳоким қарори чиқиши учун яна 3 ой талаб қилинган. Унинг сўзларига кўра, туман мутасаддилари ҳоким олдида бошқача гапиришади, бироқ амалга келганда барчасини пайсалга солишади.
Тўғрисини айтганда, бизга мурожаат қилувчиларнинг аксари бу каби ҳолатлардан нолишади. Вилоят ҳокими қарори ёки кўрсатмасини бажаришда туман ҳокимликларида пайсалга солишлар ёхуд шунчаки уни бажармаслик чоралари кўрилади. Туман ҳокимликлари қарори ижроси борасида туман ҳокимлиги мутасаддилари ўз билганларидан қолишмайди. Айтиш керак, бу каби салбий ҳолатлар фақат Бекобод туманига тегишли эмас. Шу муносабат билан KUN.UZ сайти Муножот Бурҳонованинг иссиқхонаси учун ер ажратиш масаласи борасида изоҳ кутиб қолади.
