Одамлар фавқулодда вазиятларда тўғри ҳаракат қилишганида кўплаб жароҳат ёки ҳатто ўлимнинг ҳам олдини олиш мумкин бўларди. Айрим вақтларда оддий фактни билиш тирик қолиш ёки кимнингдир ҳаётини сақлашда ёрдам бериш эҳтимолини ошириши мумкин. Reddit фойдаланувчиларидан бири ана шундай савол билан мурожаат қилган: «Кўпчиликка маълум бўлмаган қайси факт одамлар ҳаётини сақлаб қолган бўлар эди?» Одамларнинг мазкур саволга берган жавоблари ана шу фойдали мақола ёзилишига сабаб бўлди.
AdMe.ru инсоннинг ўзини қандай тутиши ҳаёт-мамот масаласи бўлиши мумкин бўлган вазиятларга ойдинлик киритди ва уларни енгишда ёрдам берадиган ҳаракатлар кетма-кетлигини таклиф этди.
Тажовузкор айиқ билан учрашув
Албатта, ёввойи табиатда айиқлар билан учрашиш хавфини бартараф этган маъқул. Бироқ ана шундай ҳолат юз берган бўлса, билингки, ушбу жониворнинг кучсиз жиҳати – усталик билан ҳаракат қила олмаслик. Айиқлар тез югуради ва яхши эмаклайди. Улар билан бу борада мусобақалашишнинг маъниси йўқ. Бироқ улар учун айрим объект, масалан, машина ёки дарахт атрофида чаққонлик билан ҳаракатланиш анча мушкул. Эртами кечми йиртқич сизни тутиб олишга бўлган уринишларини тўхтатади. Чунки ушбу айёр «овқат» (сиз) куч сарф этилишига арзимаслигини тушунади.
Бироқ айиқ агрессияни кўрсатгунига қадар ваҳима қилиш ярамайди. Агар у сиз томонга қараса – ҳаракатсиз ҳолда туринг. У сизнинг кимлигингиз ва нима қилмоқчилигингизни тушуна олмаслигини англатади. Агар сиз томонга шошилмай келаётган бўлса, аста-секин кетинг. Айиқлар одамларга камдан-кам ҳолларда ҳужум қилади; агар сизнинг одам эканингизни тушунса, эҳтимол чекиниши мумкин.
Уйнинг ичида сабабсиз пайдо бўлган балиқ ёки пешоб ҳиди
Агар манбани аниқлай олмасангиз, эҳтимол бу эриётган симлар ҳиди бўлса керак. Бундай вазият ёниш ёки ҳатто портлашга ҳам олиб келиши мумкин. Сабаб аниқлангунига қадар электр манбаини ўчириш тўғри қарор бўлади.
Сизни денгизга олиб кетувчи оқим
Кутилмаганда қарама-қарши оқимга тушиб қолганда унга қарши қирғоққа қараб сузиш – бефойда. Кучингизни бекорга сарфлайсиз. Оқимдан чиқиб олмагунингизча, қирғоққа параллель ҳаракат қилинг, ундан кейин эса қуруқлик томонга қараб сузасиз.
Юрак хуружида аспирин
Бор-йўғи битта хапдори ўзингизни яхшироқ ҳис қилишда ёрдам беради. Жабр кўрган киши бошининг остига бирор нарса тўшаб, тезда ётиши ёки ўтириши, кейин эса дорини қабул қилиши лозим. Тезроқ таъсир қилиши учун уни яхшилаб чайнаш керак.
Иссиқ уришини ташхислаш
Бошнинг айланиши ва кўнгил айниши иссиқ уришининг бошқа белгилари орасидаги энг аниғи ҳисобланади. Бироқ улар бошқа сабаблар туфайли ҳам пайдо бўлиши мумкин. Текшириб кўриш учун бирор ширин нарса, масалан конфет еб кўриш керак. Агар унинг таъми ёқимсиз туюлса, бу иссиқ уришини англатади. Юрак қон-томир тизими фаолиятида бузилишларга эга кишилар учун белгилар сабабини иложи борича тезроқ аниқлаш ва ўз вақтида малакали ёрдам олиш муҳим.
Одамни ҳушига келтириш учун содда манипуляция
Агар ҳушини йўқотган одамни тезда ҳушига келтириш керак бўлса, уни чалқанчасига эҳтиёткорлик билан ётқизиб, тиззаларини кўкракларигача олиб бориш керак. Бу мияга қон беради ва жабр кўрган инсон уйғонади. Бироқ ундан олдин жабрланувчининг оёқ ва танасида шикастланишлар йўқлигига ишонч ҳосил қилиш керак. Акс ҳолда бундай ёрдам вазиятни мураккаблаштириши мумкин.
Заҳарли илон чаққанида ёрдам кўрсатиш
Кенг тарқалган фикрларга қарши равишда заҳарни сўриб ташлаб, муздек нарса босиш, жгут, компресс боғлаш ва ярани куйдириш мумкин эмас. Жабрланувчи билан мутахассислар шуғуллангунига қадар у кўп сув ичиши ва антигистамин (аллергияга қарши) препарат қабул қилиши лозим. Илон чаққан жойга тегмаслик керак, акс ҳолда заҳар тана бўйлаб тезроқ тарқалади.
Чўккан одам реанимациясидан кейин
Агар сув ютган одам реанимация қилинган бўлса, бу унинг ҳаётига энди ҳеч нарса хавф солмаслигини англатмайди. Тезда касалхонага бориш керак – акс ҳолда, агар ўпкада сув қолган бўлса, бир неча сутка давомида ўлиши мумкин.
Авария ҳолатида машина ойнасини қандай синдириш мумкин?
Машинадан эшик орқали эмас, фақат ойнадан чиқиш мумкин бўлган вазиятга тушиб қолганингизда, ёдда тутиш керакки, ойнани марказига эмас, четларига урганда синдириш осонроқ. Айтганча, бошқўйгични ўриндиқдан ажрата олсангиз, у мазкур вазифани осонлик билан уддалайди. Турли автомобилларда бошқўйгичлар турлича маҳкамланади – буни олдиндан билиш керак.
Сув бутилкаси туфайли пайдо бўлган ёнғин
Ғалати эшитилади, бироқ қуёш нурлари унга тўғридан тўғри тушганида бу ҳақиқатан ҳам ёнғинга сабаб бўлиши мумкин. Гап шундаки, бутилка линза вазифасини бажаради ва қуёшдан келаётган иссиқликни муайян нуқтага жамлайди. Бундай идишларни ойнадан узоқда сақлаган ва машинада қолдирмаган маъқул.
Ёнингизда доимо антигистамин препаратларни олиб юриш керак
Илгари дуч келмаган нарсага аллергия пайдо бўлиш ҳолати юзага келиши мумкин. Ҳатто шу даражада кучлики, тегишли ёрдамсиз ҳалок бўлиш эҳтимол мавжуд. Одамлар янги таомлар татиб кўрадиган, ўсимликларнинг янги турлари ва бошқаларга дуч келадиган саёҳатларда бу айниқса долзарб.
Пляждаги сув одатий чегарадан анча узоқда
Океан қирғоғининг ўта саёзланиши – яқинлашиб келаётган цунами белгиси. Табиий офат юз бериши мумкин бўлган ҳудудда ана шу вазиятга дуч келганингизда, атрофдаги барчани огоҳлантириб, тезда қочиш керак.
2004 йилда Ҳинд океанидаги цунами арафасида афсуски, бунга ҳеч ким эътибор бермаган. Қирғоқнинг деярли барча қисмида одамлар чиғаноқ, балиқ териш учун қирғоққа чиқишган. Бу ҳолат айниқса болаларни жуда қизиқтирган. Бироқ иккита пляжда бу фактни билган икки нафар одам бор эди: 10 ёшли қизалоқ Тилли Смит ва биология ўқитувчиси Жон Чростон. Ўша куни улар жуда кўпчиликнинг ҳаётини сақлаб қолишга муваффақ бўлишди.
«Уч» қоидаси
Оғир вазиятга тушиб қолганда ўртача статистик одамнинг тирик қолиш қобилияти билан боғлиқ кўрсаткичларни ёдда тутиш зарур:
3 дақиқа ҳавосиз,
3 соат фавқулодда ҳароратда,
3 кун сувсиз,
3 ҳафта овқатсиз.
Устуворликлар тўғри белгиланмаса, тирик қолиш имконияти анча камаяди.
Ана шундай вазиятларга дуч келиш ҳолатлари сизда ҳам учраганми? Вазиятга тўғри муносабат билдиришга муваффақ бўлганмисиз? Изоҳларда ўз фикрларингиз билан ўртоқлашинг.
