Жорий йилнинг 6 сентябрь куни Kun.uz сайтида «Каттақўрғонда магистрал газ қувури яқинида жойлашган ўнлаб уйлар бузилишга тушган — аҳоли бундан кескин норози» сарлавҳаси остида мақола ҳамда видео лавҳа эълон қилинди.
Ушбу мақола юзасидан таҳририятимизга «Зирабулоқ» магистрал газ қувурлари бошқармаси бошлиғи Меҳриддин Ўтагановдан муносабат келиб тушди.
«Дарҳақиқат, унда кўтарилган муаммоли масалалар кеча ёки бугун пайдо бўлган эмас. У йиллар давомида сиз-у биз, аҳолининг ўзбошимчалиги, кенг жамоатчилик, маҳалла ва бошқа давлат идоралари масъул ходимларининг эътиборсизлиги оқибатида келиб чиқмоқда, десак ҳақиқатни айтган бўламиз», деб бошланади муносабат.
«Kun.uz сайти орқали эълон қилинган материалларда аҳолининг ҳақли ва ноҳақ эътирозлари, газ қувурининг хавфлилик даражаси, давлат идоралари ходимлари, жумладан, «Зирабулоқ» магистрал газ қувурлари бошқармаси Самарқанд таъмирлаш ва техник хизмат кўрсатиш бўлимининг масъул вакилларининг гўё неча йиллардан буён аҳолининг тинчини бузиб келаётгани холис баён этилган.
Айни пайтда улар ҳақида яна қайта тўхталиб ўтишга хожат йўқ, деб ўйлайман. Бироқ Kun.uz мухбирининг масъул ходимамиз Нигора Хушвақтова билан шунчаки телефон орқали мулоқот қилибгина қолмасдан, мулоқотда таъкидланганидек, расмий мурожаат билан келиб, учрашиб, бу борадаги муаммоларга ойдинлик киритган ҳолда тўлалигича ёритилганда мақсадга мувофиқ бўларди. Бу ҳақда ўзимиз тўхталиб ўтишни маъқул топдик.
«Жарқоқ – Бухоро – Самарқанд – Тошкент» магистрал газ қувури (Меҳнаткашлар депутатлари Самарқанд область Совети ижроия комитети)нинг 1959 йил 21 сентябрдаги №24/460-с-сонли қарорига асосан 1959 йилда Каттақўрғон ҳудудидан ўтказилган бўлиб (протокол №12 Заседания Исполнительного комитета Каттакурганского районного совета депутатов от 28 апреля 1959 года), унга асосан ўша пайтдаги Крупская номидаги колхоз ҳудудидан магистрал газ қувури ўтказиш вақтида яшаб турган 12та хўжаликка компенсация пуллари тўлаб берилган.
Шу билан бирга, магистрал газ қувури 1959-1960 йилларда ўтказиш вақтида Каттақўрғон туманидаги собиқ Крупская номли, «Коммунизм», Калинин номли, «Ленинизм» колхозларининг экин майдонларини ҳам кесиб ўтгани боис ҳатто фермер хўжаликларига ҳам компенсация тўлаб берилган.
Шундан сўнг у ҳудудда яшаб келган аҳоли бошқа ерга кўчирилган. Бироқ маълумотларга кўра 1964 йилда содир бўлган табиий офат туфайли бир неча оила Каттақўрғон туманининг Лўблахўр ва Хайбар қишлоқларига қайта келиб ўрнашган.
Йиллар ўтган сари аҳоли кўпайиши натижасида улар шу ерда ўтроқлашиб, диаметри 720 мм — хавфлилик даражаси юқори бўлган биринчи тоифали магистрал газ қувурининг ҳимоя ҳудудидан ҳам уй-жойлар қурила бошланган.
Мустақиллик йилларида ҳам ушбу ҳудудда аҳоли томонидан ўзбошимчалик билан, ҳеч қандай ҳужжатларсиз, тегишли рухсатномасиз уй-жойларни қуриш ишлари давом этган. Инсон ҳаётига очиқдан-очиқ хавф-хатар солиши мумкин бўлган ҳимоя ҳудуддан уй-жой қурилаётганда на маҳалла, на у ердаги ҳудуд инспекторлари қаршилик кўрсатишган. Унинг ўрнига айрим маҳалла идоралари томонидан тегишли нормаларга жавоб бермайдиган уй-жой ҳужжатлари расмийлаштирилган.
Бунга 2007 йилда Самарқанд Магистрал газ қувурлари тармоқ ишлаб чиқариш бошқармасининг Фуқаролик ишлари бўйича Каттақўрғон туманлараро судида мазкур муаммонинг кўриб чиқилишида аҳоли томонидан тақдим этилган ҳужжатлар асосдир.
Дарҳақиқат, соҳа ходимлари томонидан йиллар давомида фуқароларга тушунтириш-тарғибот ишлари, берилган огоҳлантиришларга қарамасдан, Лўблахўр ва Хайбар қишлоқлари аҳолисининг хавфлилик даражаси юқори бўлган биринчи тоифали магистрал газ қувурининг ҳимоя ҳудудидан қурилиш ишлари давом этаверди. Шу сабабли муаммолар қонуний тартибда кўриб чиқилган. Натижада 2007 йил 9 март куни Фуқаролик ишлари бўйича Каттақўрғон туманлараро судида Каттақўрғон туман прокурорининг Самарқанд Магистрал газ қувурлари тармоқ ишлаб чиқариш бошқармасининг даъво иши кўриб чиқилган.
Суднинг ҳал қилув қарорига кўра, Лўблахўр қишлоғида яшаб келган А.Тожиев, Т.Бобоқулов, У.Бобоқулов, Ф.Эргашев, Б.Эргашев, Н.Холбоев, Б.Бобоқулов; Хайбар қишлоғида яшаб келган Ш.Ҳамдамов, Р.Халилов, Ҳ.Шокиров, Ж.Рўзиев, С.Сафаров, К.Каримов, З.Пирназаров оила аъзолари билан биргаликда уй-жойларидан мажбурий тартибда кўчирилиши юзасидан қарор қабул қилинган.
Буни қарангки, суд қароридан норози бўлган аҳоли фуқаролик ишлари бўйича Самарқанд вилоят судига апелляция тартибида шикоят қилишганда ҳам у қаноатлантирилмаган. Бироқ аҳоли давлат, суд-ҳуқуқ идораларининг одилона ҳукмини доимий равишда ўзларига зуғум сифатида қабул қилиб келган. Шу билан бирга, олиб борилган чора-тадбирларга қарамасдан фуқаролар яшаш жойларидан кўчишмаган.
Шундан кейин ҳам ёпиғлиқ қозон ёпиқлигича қолмади. «Зирабулоқ» магистрал газ қувурлари бошқармаси Самарқанд таъмирлаш ва техник хизмат кўрсатиш бўлими томонидан бир неча бор суд-ҳуқуқ органларига, вилоят ҳамда республика давлат идораларига муаммони бартараф этиш, ҳаёти хавф остида қолиши мумкин бўлган аҳолини газ қувурининг белгиланган ҳудудидан кўчириш масаласидаги мурожаатлари йўлланди.
Жумладан, 2016 йил декабрь ойида ҳам Фуқаролик ишлари бўйича Каттақўрғон туманлараро судида фуқароларнинг ноқонуний қурилишларини бузишга оид суд қарорлари тасдиқланди. 2017 йил 8 июнда эса Каттақўрғон туман ҳокимлиги, ички ишлар органлари, кадастр, архитектура ва қурилиш, фавқулодда вазиятлар бўлим ва бошқармалари масъул ходимлари ҳамда «Омонбой» маҳалла фуқаролар йиғини фаоллари билан ҳамкорликда Омонбой ва Хайвар қишлоқларида яшаётган аҳоли хонадонларида ўрганишлар олиб борилганида у ердаги 49та хонадон бўйича туман ҳокимининг қарори мавжуд эмаслиги аниқланди.
Бир томондан иссиққина ўрнини бўшатиб қўйишни истамаётган аҳоли мутлақо ҳақдек. Бироқ иккинчи томондан уларнинг эътирозлари очиқдан-очиқ хавф-хатарга ўз-ўзини ташлаш билан баробар. Тўғри, уларни кўчириб, уй-жой билан таъминлаш бўйича Каттақўрғон туман ҳокимлиги ҳам тегишли саъй-ҳаракатларни олиб бормоқда. Аммо аҳоли муҳофаза ҳудудни ноқонуний эгаллаб олгани етмагандек, «бир сўм харажатсиз» тайёр уй-жойни истаётганини ақлга сиғдириш қийин. Бугун айрим фуқаролар олиб борилаётган тушунтириш-тарғибот ишлари, қонуний чекловлар ва тақиқларни бир четга суриб, газ қувури томон тобора яқинлашиб, яна ва яна қурилиш ишлари олиб бораётгани тушунарсиз ҳолат...
Хулоса ўрнида айтмоқчиманки, мақсадимиз тилга олинган қишлоқ аҳолисининг тинчини бузиш эмас, уларнинг мол-у жонини содир бўлиши мумкин бўлган хавф-хатардан сақлаш, бундан огоҳлантириш.
Умид қиламизки, юқори турувчи давлат идоралари ҳам ушбу масалага алоҳида эътибор қаратиб, бирор кўнгилсиз ҳолат рўй бермасдан аввал муаммоларни ижобий ҳал этишда амалий кўмак беради», — дейилади «Зирабулоқ» магистрал газ қувурлари бошқармаси бошлиғи Меҳриддин Ўтагановнинг таҳририятимизга йўллаган муносабатида.
Эслатиб ўтамиз, мазкур масала юзасидан Каттақўрғон тумани ҳокими Аъзамхон Баҳромов билан ҳам гаплашганимизда, туман ҳокими уйи бузилишга тушган хонадонлар учун фақат ёпиқ аукционда, бошланғич нархда ер участкалари ажратиб бериб ёрдам қила олиши мумкинлигини баён этди. Ноқонуний қурилган уйлар учун компенсация назарда тутилмагани, қолаверса, айримлар аввал компенсация олиб бўлгани, «Ўзтрансгаз» иккинчи марта компенсация тўламаслигини ҳам айтиб ўтилди.
