Украина инқирози: 30 давлат ўз фуқароларини Украинани тарк этишга чақирди

Россия Украинага «исталган» лаҳзада бостириб кириши мумкин, бу ҳақда 11 февраль куни АҚШ президенти Жо Байден администрацияси вакили маълум қилди. «Биз босқин исталган вақтда, жумладан Олимпия ўйинлари давом этаётган вақтда бошланиши мумкин бўлган вақтда турибмиз», — деди АҚШ давлат котиби Энтони Блинкен. АҚШ президентининг миллий хавфсизлик масаласи бўйича маслаҳатчиси Жейк Салливан Россия Украина чегаралари яқинида ушбу мамлакатга бостириб кириш учун етарли миқдорда қўшин тўплагани, аммо АҚШда Россия президенти Владимир Путин бостириб кириш бўйича якуний қарорга келгани ҳақида маълумот йўқлигини айтди.

Салливан Россия барибир Украинага бостириб кирадиган бўлса, ҳужум ҳаводан бомбардимон қилиш ва ракеталар йўллаш билан бошланиши мумкинлиги, россиялик ҳарбийлар Киевга ҳужум қилиши ҳам истисно этилмаслигини қўшимча қилди.

Politico нашрининг ёзишича, Жо Байден иттифоқчиларга босқин 16 февраль куни бошланиши мумкинлигини айтган. Der Spiegel маълумотига кўра, бу сана ҳақида Марказий разведка бошқармаси ва Америка армияси раҳбарияти томонидан АҚШ ҳукумати ва НАТО мамлакатлари хабардор қилинган. Der Spiegel хабарида, Берлиндагилар Вашингтоннинг хулосаси айнан қандай далилга асосланганини билмасликлари, шу билан бирга америкаликлар ҳисоботи жуда батафсил ва унда жуда кўп манбаларнинг маълумотлари келтирилгани қайд этилган. «Россияликлар босқини йўналишлари аниқ кўрсатилган, шунингдек русларнинг қайси ҳарбий қисмлари қандай вазифаларни зиммасига олгани баён этилган», — дея ёзади Der Spiegel немис ҳарбийлари дипломатик доираларидаги манбасига таяниб.

Европанинг баъзи давлатлари Россиянинг режалари борасидаги разведка баҳоларида АҚШ билан ҳамфикр эмас. Буюк Британия вакили мамлакат расмийлари 16 февраль куни содир бўлиши мумкин бўлган воқеалар бўйича разведка маълумотларини бошқача талқин этишаётганини таъкидлаган. Politico нашрининг ёзишича, икки европалик дипломат (улар қайси мамлакатлар вакиллари эканига аниқлик киритилмаган) бу маълумотга янада «скептик» ёндашмоқда. Хабарда айтилишича, улардан бири бунга ишончи камлиги, сабаби Путин бундай қўпол хатога йўл қўймаслигини таъкидлаган.

Россия Украинага бостириб кириш нияти йўқлигини такрорлади. АҚШнинг янги баёноти Россия ТИВ томонидан «истерика» деб аталди. «Англосаксларга уруш керак. Ҳар қандай йўл билан. Провокациялар, дезинформациялар ва таҳдидлар — уларнинг ўз муаммоларини ҳал қилишнинг севимли методи. Америка ҳарбий-сиёсий машинаси катоги (ғалтак машина) яна одамлар ҳаётини босиб ўтишга тайёр. Бутун дунё милитаризм ва империя амбициялари ўзини фош этаётганига гувоҳ бўлиб турибди», — дея ёзган Россия ташқи ишлар вазирлиги расмийси Мария Захарова телеграмдаги каналида.

Украина ТИВ хотиржамлик сақлаб, «барқарорликка путур етказадиган ва ваҳима уруғини сочадиган ҳаракатлардан қочиш»га чақирган. Идора баёнотида мамлакат қуролли кучлари «Украина ҳудудий яхлитлиги ва суверенитетига ҳар қандай тажовузни қайтаришга тайёрлиги», дипломатлар эса «барча асосий сиёсий ҳамкорлар билан кечаю кундуз алоқада бўлиб тургани» таъкидланган. Украина президенти Владимир Зеленский ҳам АҚШнинг баёнотига муносабатида Россия Украинага ҳужум қилиши ҳақидаги маълумотлар керагидан ортиқ кўпайиб кетганидан шикоят қилиб, бу борада далил тақдим этишни сўради. Мамлакатнинг собиқ президенти Петро Порошенко эса мамлакатни ҳимоя қилиш стратегияси муҳокамаси учун Украина миллий хавфсизлик кенгаши ва Олий Радада шошилинч йиғилишини чақиришни талаб этди.

Бир кун ичида 30 мамлакат ўз фуқароларини Украинага бормаслик ёки бу ерга сафарлар қилишдан тийилишга чақирди. Америкаликлар Украинадан яқин 24-48 соат ичида, тижорий авиақатновлар бўлиб турган вақтда чиқиб кетиш тавсия этилган, президент маслаҳатчиси Россия томонидан босқин рўй берса, Украинада фуқаролик рейслари амалга оширилиши тўхташи мумкинлигини айтган. АҚШдан ташқари қуйидаги давлатлар ҳам ўз фуқароларидан имкон қадар Украинадан кетишни ёки у ерга бормай туришни сўраган:

Буюк Британия
Германия
Туркия
Австралия
Бельгия
Италия
Исроил
Испания
Канада
Латвия
Нидерландия
Янги Зеландия
Норвегия
Дания
Шимолий Македония
Финландия
Черногория
Эстония
Япония
Жанубий Корея
Швейцария
Швеция
Марокаш
Польша
Литва
Кувайт
Иордания
Руминия
Франция

«РФ учун оғир санкциялар» пакети аллақачон тайёрланган. Бу ҳақда Украина ташқи ишлар вазири Дмитрий Кулеба 11 февраль куни кечқурун Европа Иттифоқи дипломатияси раҳбари Жозеп Боррель билан музокаралардан кейин айтди. Ўз навбатида, Жейк Салливан олдини олувчи санкциялар (урушга тайёрланаётган душман ҳужумини қайтариш мақсадидаги) қўллаш имконияти кўриб чиқилмаётганини қайд этган. Россия учун тайёрланган чекловлар Россия банклари, йирик бизнесменлар ва қурол экспортига қарши қаратилган; Reuters ЕИ ва АҚШдаги манбаларига асосланиб хабар қилишича, Ғарбдагилар Россияни SWIFT банклараро маблағ ўтказиш тизимидан узиб қўйиш режасидан воз кечишган.

Украина инқирози кучайишининг навбатдаги босқичи жаҳон бозорида акс этмоқда. 11 февраль куни кечқурун Россияда доллар курси 1 февралдан бери илк бор 77 рублдан, евро курси 27 январдан буён илк бор 88 рублдан ошди. АҚШ ҳукуматининг янги баёнотларидан кейин асосий фонд индекслари 1,4–2,8 фоизга пасайди. Brent нефти баҳоси 2014 йил октябридан буён илк бор бир баррели учун 95 доллардан кўтарилди. Сербия президенти Александр Вучич мамлакат Украина атрофидаги вазият туфайли шошилинч равишда озиқ-овқат маҳсулотлари ва нефть маҳсулотлари сотиб олаётганини маълум қилди.

12 февраль куни Путин Байден ва Франция президенти Эммануэл Макрон билан телефон орқали мулоқотлар ўтказди. Байден Путинни Украинага босқин Россия учун оғир оқибатларга олиб келиши ҳақида яна бир бор огоҳлантирган. Путин бундан олдин 2021 йил 30 декабрида мулоқот ўтказганди (шундан сўнг Россия ва АҚШ Европада хавфсизлик кафолати бўйича уч босқичли музокаралар ўтказди, унинг натижалари Россия томонидан муваффақиятсиз деб баҳоланди). Путин Макрон билан 7 февраль куни Москвада учрашган ва бу учрашувда ҳам Украина атрофидаги кескинликни юмшатиш бўйича олдинга силжишга эришилмаганди.

Қора денгизда Россия флотининг 30дан ортиқ кемаси иштирокида машғулотлар бошланди. Кемалар орасида — фрегатлар, қўриқчи ва кичик ракета кемалари, ракета катерлари, десант кемалари ҳамда минага қарши мудофаа кемалари бор. Машғулотлардан мақсад Қрим соҳилини мудофаа қилиш бўйича кўникмаларни ошириш экани айтилган.