Бундан 50 йил аввал, 1973 йилнинг 3 апрелида тарихда илк бор мобил телефон орқали қўнғироқ амалга оширилганди. Қўнғироқни эса Motorola фирмаси муҳандиси Марти Купер қандайдир бир оддий одамга эмас, балки шу йўналишда изланиш олиб бораётган рақобатчи компания — Bell Laboratories ходими Жоэл Энгелга амалга оширганди.
Купер айни дамда 94 ёшда. У ўша кунни шундай эслайди. Марти Нью Йоркдаги 6-Aвеню бурчагига бориб, чўнтагидан кичик дафтарчасини олади. Ундан эса керакли телефон рақамини топиб, ўткинчилар олдида ошкора тарзда оч сариқ рангли матоҳдаги тугмачаларни боса бошлайди.
«Жоэл, мен сенга мобил телефон орқали қўнғироқ қиляпман, ҳақиқий мобил телефон билан — шахсий портатив қурилма билан. У томонда сукунат ҳукм сурарди. Ўшанда у ўзида фақат тишини ғичирлатишга куч топа олган холос деб ўйлайман», — дейди Купер.
Bell Laboratories ўша вақтда мобил телефон устида иш олиб бораётганди. Фарқи шуки, компаниянинг қурилмаси фақат автомобилларда ишлаши керак эди.
«Биз шу мис симлар сабаб уйимиз ва ишхоналаримиздан чиқолмайдиган даражага етдик. Энди эса улар бизни машиналаримиздан чиқолмай қолишимизни хоҳлашяпти. Буни тасаввур қиляпсизми?» — дея воқеани ҳикоя қилишда давом этади муҳандис Марти.
Motorola Bell’дан фарқли равишда бошқа йўлдан боради ва келажак бу йўлнинг қай даражада тўғри бўлганлигини кўрсатади.
Албатта, ҳозирги мобил телефонлар 1973 йилда Купер ишлатган қурилмадан буткул фарқ қилади. Ўша телефоннинг истеъмолчилар учун версияси ҳам воқеадан 11 йил ўтиб — 1984 йилда Motorola Dynatac 8000X номи остида сотувга чиқади.
Қиммат ва оғир
Мобил телефонлар музейи раҳбари Бен Вудга кўра, Мotorolaʼнинг илк қурилмаси нархи ҳозирги пулга чаққанда 11,7 минг долларга тенг бўлади. Бироқ табиийки, қурилма функциялари ҳозирги мобил телефонлариникидан кам бўлган.
«Шуниси фактки, унда фақат рақамларни териш ва гаплашиш мумкин эди холос. На камераси ва на СМС юбориш имконияти бор эди. Бир марталик тўлиқ қувват билан 30 дақиқа гаплашиш мумкин эди. Тўлиқ қувват олиши учун эса 10 соат вақт кетарди. Аппаратнинг 15 сантиметрлик антеннаси ҳам бор эди», — дейди Вуд.
Унинг оғирлиги 790 грамм бўлган, солиштириш учун Аpple’нинг сўнгги девайсларидан бири Iphone 14 оғирлиги атиги 172 граммни ташкил қилади.
Марти Купер 2023 йилдаги қурилмаларнинг дизайнидан унчалик хурсанд эмас. Шунингдек, у телефонларнинг интернетга кироладиган, камераларга эга суперкомпютерга айланиб, узоққа бора олишини тасаввур қила олмаганини ҳам тан олади.
«Ҳозирги телефонлар оптимал деб айтолмайман. Бу жуда кўп жиҳатдан олиб қаралса ҳам яхши қурилма эмас. Сиз ясси пластмасс ва ойна бўлагини нотекис бўлган бошингизга қўйишни тасаввур қилиб кўринг. Қўлда ушлаш ҳам ноқулай. У қодир бўлган барча имкониятлардан фойдаланиш учун эса, аввалоси, сиз бунга мос иловани топишингиз керак», — дейди Купер.
Марти келажакда сунъий интеллект эгасининг эҳтиёжларидан келиб чиқиб керакли иловаларни топади ва ҳатто ўзи ишлаб чиқаришига ҳам ишонади. Бундан ташқари, у мобил телефонлар одамларнинг соғлигини аниқроқ кузатиб боришда, умуман, ҳаёт сифатининг ошишида қўл келади деб ҳисоблайди.
