Эски қора нон, кўчадаги тун, ваннадаги кўз ёшлар. Эндрикнинг оғир болалик ҳақидаги ҳикояси

Барча «Реал»нинг эски ва янги етакчилари Винисиус ва Мбаппега мафтун бўлган бир даврда Перес келажак учун яна бир юлдузни саҳна ортида тайёрлаётгани сир эмас – Эндрик. Ҳозирча Мадрид унга у қадар муҳтож бўлмаса-да, Бразилияда аллақачон уни Пеле билан қиёслашни бошлаб юборишган. Эндрик миллий жамоада қатор кўрсаткичлар бўйича футбол қиролининг рекордларини забт этгани ҳам бежиз эмас.

Қуйида ёш футболчи ўз укасига мактуб ёзади ва бугунги кунга етиб келишдаги қийинчиликлар ҳақида ҳикоя қилиб, ўгитлар беради. Ёш бўлса-да, ҳаётга бўлган жиддий қараш ва қатъияти биз учун Эндрикнинг янги қирраларини очади ва келажакда ҳаммаси яхши бўлишига ишонч тақдим этади.

«Азизим, Ноа.

Сени яхши кўраман. Ҳаммасидан ҳам энг муҳими мана шу. Илк кунлардан бери орамизда ўзига хос ришта борлигини ҳис қилганман. Аввал ҳеч буни сенга айтмаганман, биласанми, дунёга келишингдан олдин ҳам менинг голимни кутган эдинг. Бу рост.

Ўша куни ўн уч ёшда эдим ва жуда муҳим ўйинда майдонга тушишим керак эди. Ота-онамиз эса, дақиқалар санаб сенинг дунёга келишингни кутиб ўтиришган он. Шунда ўйинни стадионда кузатиб ўтирган дўсти отамга телефон қилади:

«Дуглас! Дуглас! Ҳозиргина Эндрик гол урди!»

Худди шу пайтда ичкарида чақалоқ йиғиси эшитилади. Тушуняпсанми, менинг голимни нишонладинг! Кечроқ туғруқхонага борганимда сенга совға олиб бордим. Албатта, бирор ўйинчоқ сотиб олишга пулим йўқ, мен ўзим билан турнирнинг «Олтин тўп»ини кўтариб олгандим. Кўряпсанми, биз бойликда, ҳашаматда эмас, футболда туғилганмиз. 

Бу хатимни қачон ўқишингни билмайман, лекин айни пайтда сен тўрт ёшдасан ва ҳаётимиз жуда тез ўзгармоқда. Яқинда Испанияда «Реал»да ўйнай бошлайман. Ҳа, ўша, сен доим томоша қилиб ётганингда, PlayStation’да мен танлайдиган жамоада. Табиийки, оиламиз тарихини бутун дунё билишини хоҳлайман. Бу ажойиб ҳикоя!

Сенга ҳам сир эмаски, оиламизда ҳаммаси тўп билан бошланиб, тўп билан тугайди. Онамнинг айтишича, болалигимда умуман ўйинчоқ ўйнамаган эканман. Ҳар қанақаси қўлимга тушиши билан беш секунд уёқ-буёғини қараб, қутисига қайтиб солиб қўярдим. Фақат тўп! Аниқроғи, машина бўладими, пайпоқми, баскетбол тўпими, думалоқми, тўртбурчакми, фарқи йўқ, нимани бўлса, тепаверардим. Дадам ўзи ўйнаган футбол жамоасидан тўп олиб келганида, мафтун бўлиб қолганим, эрта-ю кеч қўлимдан туширмай, уни қучоқлаб ухлаганимни ҳам айтиб беришади.

Онамдан сўраб кўр, болалигимда ким мени исмимни сўраса, шундай жавоб берар эканман:

«Эндрик Филипе Морейра де Соуза, ҲУЖУМЧИ»

Ҳамма устимдан куларди, лекин биласанми болакай, мен жиддий эдим. Ўшандаёқ ўзимга ишонардим ва кўпинча, онам ўша кунларни эслаб йиғлаб ҳам олади.

У пайтда биз ҳозиргидек шинам квартирада яшамасдик. Сен яхши кўрадиган йогурт тўла музлатгичимиз ҳам бўлмаган. Вила-Гуайраги кичик жойда яшар, ҳаётимиз тамомила бошқача эди. Балки улғайганингга кимдир айтиб ҳам берар, турмушимиз фақат оғриқ ва қийинчиликлардан иборат эди. Қизиғи, шунда ҳам мен ажойиб ва унутилмас болалигим бўлган деб ҳисоблайман. Барчаси Худо ва ота-онам туфайли. Ва албатта, футбол сабабли.

Сен билан тенгқур пайтимда кўчамиз баланд тепаликда жойлашган ва ўша ерда футбол ўйнардик. У ерда ўйнашнинг қийинлиги, кейинчалик бизга фойдали бўлган томони шунда эдики, мабодо гол ура олмасак, тўп пастликка қараб юмалаб кетар ва хато қилган ўйинчи тўпни олиб чиққани пастга қараб югуришига тўғри келарди. Шунақа, хато қилдингми, вазиятдан фойдалана олмадингми, қани марҳамат, пастга қараб югур! Бу бизни яхшироқ ўйнашга мажбур қиларди. Қоидалар қаттиқ. 

Болалигимни эслар эканман, соғинаман, ҳатто энг оғриқли хотиралар ҳам қандайдир жиҳатдан ширин. Улғайганингда «дивандаги суҳбат» ҳикоясини эшитасан. Бразилияда бу ҳақида кўп гапиришади, аммо сал адашишади. Улар бизнинг камбағал бўлганимизни, ейишга нонимиз бўлмаганини айтишади, аммо бу нотўғри. Чунки улар онамни танишмайди – «мен болаларимизни оч қолдирадиган она эмасман».

Ҳақиқат шундаки, ўша куни дадамнинг йиғлаганини кўрдим. Ўн ёшли болакай, ўйлайманки, илк марта аҳволимиз чиндан ҳам ёмонлигини англаган бўлсам керак. Столимизда доим биз учун нима керак бўлса, топиларди, аммо биз хоҳлаган ҳамма нарса эмас. Фарқини тушуняпсанми?

– Хавотир олма, дада, мен футболчи бўлиб етишаман ва бу қийинчиликдан қутқараман, – деган эканман ўша куни дадамга.

Шу кунгача, мен шунчаки бола эдим, футбол бир ўйин эди. Шу кундан эътиборан футбол яхшироқ ҳаёт учун ягона йўлга айланган эди.

Бир неча ҳафта ўтиб мен Сан-Паулуга бориб, «Палмейрас» академиясига кирдим. Илк асосий мақсад – оиламиздаги ҳолатни яхшилаш. Мақсадлар – ҳаётимдаги муҳим қисмлари. Бу Худо билан мулоқот қилиш усулим.

Онам уйдаги ҳаётини ташлаб, Сан-Паулуга, менинг олдимга кўчиб ўтди. Клубда фақат менга жой беришганди, аммо у қатъий туриб олди – усиз ҳеч қаерга бормайман. Онам мен ва яна бир неча жамоадошларим билан бир том остида яшай бошлади. Биз машғулотга ёки дарсга кетганимизда, онам бир ўзи қолар, суҳбатлашгани шерик бўлмасди. На телевизор, на интернет бор, шунинг учун у Инжилини кўтариб паркка борар ва Худо билан ёлғиз суҳбатлашарди.

Онамнинг биргина стули бор, сумкасини унга осиб қўяр, биз ухлаганимизда эса, полга матрас тушаб ётарди. Биламан, сен онамнинг полда ётганини тасаввур қила олмайсан, лекин бу ҳақиқат, ростан ҳам шундай бўлганди.

Отам ишлаб бизга пул юбориб турар, лекин баъзида етмай қоларди. Ёки баъзан жўнатилган пуллар бир неча кун кечиккан пайтлар бўлади. Яхши кунларда, пул етарли эканида онам ўртоқларимга ҳам қўшиб сосиска пишириб берарди. Аммо аксарият кунлари маблағимиз фақат менинг қорним учун етарли бўлар, болалар овқатнинг ҳидини олиб, нима пишираётганини сўрашса, онам ёлғон гапиришга мажбур пайтлари бўлган. Бундан онам қаттиқ ҳижолат бўлиб, кейинчалик, овқат пиширмай қўйди.

Баъзан уйқу олдидан оч қолган пайтларимни эслайман.

– Эндрик, ухлашга ҳаракат қил, ҳаммаси ўтиб кетади, – дейди онам.

Мен-ку аниқ эслайман, лекин кейинчалик эсласам, онам ўша пайтлари қанчалик оч бўлган экан? Очлик ажойиб, оддий қора нонни ҳам жуда ширин қилиб қўяди, деб куларди у. Лекин менимча, очлик ёмон, умид қиламанки, сен ҳеч қачон буни ҳис қилмайсан. Сен онамни яна бир марта қаттиқ қучиб қўй, агар унинг фидойилиги бўлмаганда, биз бугунги кунларга ҳам етиша олмасдик.

Биласанми, яқин кунларгача мен ҳам кўп нарсани билмасдим. Аслида онам кўп нарсани мендан яширган, орзумдан чалғишимни истамаган экан. Ҳеч қачон унинг йиғлаганини кўрмаганман. Менга сездирмас, ваннага кириб йиғлаб, жуда кўп марта дадамга телефон қилиб, ортиқ чидай олмаслигини ҳам айтган. Шу пайт мен дўстларим билан машғулотдан қайтамиз, қувноқ оҳангда бўлган воқеаларни айтиб берамиз, онам менинг кўзларимдаги чақнашни кўради ва ҳаммаси ўша ҳолатда қолади. Мен учун. Биз учун.

Онамиз мана шунақа, доим биз учун энг кераклисини амалга ошира олади. Баъзида қаттиққўл, бақириб, биз унча хоҳламаган ўгитларни айтади, баъзида бизни ўз бағрига олиши ва дунёдаги энг ширин омлетни пишириб бериши мумкин. У нима қилишидан қатъи назар унутма, аввало, биз учун яхшиликни хоҳлайди.

Отам ҳам кўп қурбонликлар берган. Бир неча ой ўтиб, у ҳам Сан-Паулуга келди, клубга бориб, унга ҳар қандай иш беришларини илтимос қилди. «Палмейрас»да биргина бўш ўрин бор экан. Стадион тозаловчи. Отам клубда уч йил ишлади, стадиондаги чиқиндиларни тўплашдан бошлаб, кейинчалик, кийим алмаштириш хонасини тозалаш билан шуғулланди. У асосий жамоа футболчиларига доим бир кун келиб ўғли улар билан ўйнашини айтар экан.

Бир куни Жейлсон исмли дарвозабон отамнинг кундан кунга озиб кетаётганини сезади. Кафеда фаррошлар футболчилар билан бирга овқатланади, Жейлсон қараса, отам фақат суюқ овқатни еяпти.

– Эй, Дуглас, телефонингни бер, хотинингда гапим бор, – дейди у отамни қучоқлаб.

– Хотиним? У сенга нега керак?

– Мен шунчаки ундан сўрамоқчиман, ҳаммаси тинчми? Нега ҳеч овқат емаяпсан?

Отам сабабини айтишга уялади ва Жейлсон ҳаммасини онамдан билиб олади. Бир пайтлар отам қўлини қаттиқ куйдириб олган ва кучли дорилар олишга мажбур бўлган. Бу эса, унинг тишларига зарар етказади ва «Палмейрас»да иш бошлаган пайтларда, ҳамма тиши тўкилиб тушганди. Шунинг учун у фақат суюқ овқат ича оларди, холос. Клубдаги футболчилар бундан хабар топгач, пул йиғиб, отамга тиш қўйиб беришган. Илгари дадам орзуси олма тишлаш эканини кўп бор такрорларди, мана, ҳозир у истаган нарсани ейиши мумкин.

Дарвоқе, бу отам ҳақида ҳаммаси эмас. Айтишни унутаёзибман...

Онам – бизнинг тиргагимиз бўлса, отам – дўст. Доим шунақа бўлган. Аммо сен эшитмаган бошқа воқеалар ҳам кўп. Агар менинг болалигим қийин ўтган, деб ўйласанг, адашасан. Отам билан таққослаганда, меники жаннат, ишонавер. Унинг болалик пайтларида бувам оиласи билан бирга эмасди, отам ҳам фақат футбол орқали камбағалликдан қутулишни ўйлаган. Ўн беш ёшида уйидан чиқиб кетиб, Сан-Паулуга пиёда кетган, тушуняпсанми? Деярли ярим йўлни пиёда босиб ўтган. Буни ҳатто онамга ҳам айтиб бермаган экан. Орқасига бир жуфт бутси ва икки литрли сув идиш олиб олиб, ҳар бир шаҳарда тўхтаб, маҳаллий клубда назорат ўйинларда ўзини кўрсатишни режалаштирган. Сан Паулуга келиб ҳам, ҳар бир клубнинг эшигини тақиллатиб, назорат ўйинлари қачонлигини сўраб чиққанди.

«Сан-Паулу» клубидаги кимдир отамдаги қатъиятни кўриб, кафедан озгина емак олиб беради. Совуқ тунларнинг бирида қанақадир хайрия ташкилотида ишлайдиган аёл отамнинг паркдаги дарахт тагида ухлаб ётганини кўриб, ётоқхонага олиб кетади. У ер шу даражада иссиқ эдики, отам шу ухлаганча, уч кун турмайди. Эртасига бўлиши керак бўлган «Насионал» клуби назорат ўйинларини ўтказиб юборади. Тасаввур қиляпсанми? Тасаввур қиляпсанми, ўз орзуси йўлида бир ҳафта пиёда юриб, қийналиб, яна ўша энг муҳим назорат ўйинига ухлаб қолиш. 

Отам буни ҳикоя қилиб берганида кулишни ҳам, йиғлашни ҳам билмай қолгандим. Яна бир куни, у қаерда ётишни билмасдан, «Палмейрас»даги кассахона томининг тагида ҳам ухлаган экан. Ҳа, у ўз орзусига етиша олмади, лекин борини берган эди. Ана энди, биз ўз тиргакларимиз, кимнидир қурбонликлари бўлмаса, қаергача боришимиз мумкинлигини ўйлаб кўргин.

Бразилияга қайтгач, у кўча футболида нон топа бошлади. Бу қанақа, ҳеч қандай маош йўқ, шунчаки, ғалаба учун қандайдир ютуқлар қўлга киритилади. Топилган пул электр учун тўловлар ё бир пакет гуручга етади. Болалигимда мен ҳам ўша ўйинларга борар, майдон четида тўп тепиб турардим. Танаффус пайтида мусиқа чалар, қандайдир ставкалар қилиниб, мен ҳам чиқиб баъзи ҳунарларимни кўрсатардим.

– Эндрик, жин урсин, кока-колани қаердан олдинг? Ўғирламадингми? – деб сўрайди отам ўйиндан сўнг.

– Йўқ, йўқ. Мен устунга тўпни теккиздим ва Дуду 10 реал ютиб олди. Агар яна шундай тепа олсам, кўпроқ ютар экан ва менга шашлик олиб беришга ваъда берди.

Хуллас, айтдим-ку, сен футболда туғилгансан. Бу ўйин нафақат менинг, балки отамнинг, бувамнинг, бутун оиламизнинг орзуси бўлган. Нима деб ўйлайсан, отам ўша куни «Палмейрас» кассаси томи остида ётиб, ўғли қачондир ўша ерда ўйнашини орзу қилганмикин?

Ўн беш ёшимда «Палмейрас»нинг профессионал аъзосига айландим. Энди онамга уй сотиб олишим, Чаппаралдаги хавфли худудларда яшайдиган икки бувимни ҳам ёнимизга олиб келиш имконига эга эдим. Мен ўша куни диванда ўтириб айтган мақсадимга етдим – оилам яхшироқ яшаши учун шароит.

Сен туғилганингда, биз аллақачон бошқача яшай бошлагандик, ўйлайманки, кейинги йилларда ҳаётимиз янада ўзгаради. «Реал» Мадрид!

7-8 ёшларимда телефоним йўқ эди, онамнинг компютерини олиб, «Реал»нинг энг яхши лавҳаларини томоша қилардим. Ҳали исмларни эслаб қолишга ёшлик қиласан, лекин айтаверай, 2013-14 йиллардаги «Реал»га ошиқ бўлганман, Криштиану, Модрич ва Бенземалар даври. Кейинчалик Галактикос тарихига қизиқдим, чуқурроқ кириб, Пушкаш ва Ди Стефаноларгача етиб бордим. Ишонавер, энди Мадриддамиз, бу исмлар янада кўпроқ қулоғимизга чалинади.

YouTube’да ҳаммасини билиш мумкин. Бу худди университетга ўхшайди. Энг кўп Криштиануга қизиққанман. Фақат голлари ёки финтлари эмас, у қанчалик меҳнаткаш экани, бошқалар доим унинг менталитетини алоҳида эътироф этишларини. У орқали меҳнат истеъдоддан ҳам устун эканини англаб етганман.

Қачондир у билан учрашишни орзу қиламан. Ушбу хатни ёзаётганимда, ҳали бунга улгурганим йўқ. Унинг ўғли инстаграмда мени фоллов қилган, демак, бу кунлар ҳам яқин. Умид қиламанки, «Реал»даги фаолиятим яхши кетади ва бир кун Криштианунинг ўзи ҳам мени фоллов қилади. У билан учрашиш менинг яна бир мақсадим.

Кейингиси... Биласанми, қизиқ, «Реал»га илк бор ташриф буюрганимда ажойиб ҳолатлар бўлганди. Флорентино Перес билан учрашдик ва у отамга қараб, «Реал» Эндрикка ўз ўғлидек қарайдиган ягона клуб бўлади», деди.

Ўша онда отамнинг юзини кўрсангиз эди. У ерда Беллингҳэм билан учрашдим. PlayStation’да доим менга гол уриб берадиган Беллинҳэм билан.

– Жуд, кейинги голимни сенинг услубингда нишонлайман, – дедим унга.

Кейин, гол уриб, буни амалга оширганимда, видеосини инстаграмда Жудга жўнатдим, у ҳам ўз саҳифасига жойлади.

Мен ҳатто, Роналдо, «О Феномено»дан ҳам бир қатор маслаҳатлар олдим. Ҳаммаси тушга ўхшайди. Ҳаммасидан ҳам, кийим алмаштириш хонасига кирганимда Модрич мени гапга солганини эслайман. Унинг ўнинчи рақамли футболкаси осиғлиқ турганди, Лука унга ишора қилиб, балким, келаси йили ёнида менинг «9» рақамли футболкам туриши мумкинлигини айтди. Тавба, Модричдек инсон менинг бу рақамга лойиқ эканимни айтяптими? Балки бир кун буни ҳам уддаларман...

Аслида мақсадларим кўп, баъзиларига эришиб бўлганим учун айтиб ўтирмайман. Асосийси, ўзинг орзу қилгандек ҳаётга эга бўлиш. Уч авлод, балким кўпроқдир, оиламиз футбол кетидан қувди, шу орқали ўз ҳаётини ўзгартиришга уринди. Ниҳоят биз бунга етиб келдик, сенда бундай мажбурият йўқ. Биз энди Испаниядамиз, сен истасанг шифокор, истасанг ҳуқуқшунос бўлишинг, Надал ва Алкарас юртидамиз, теннисчи бўлишни орзу қилишинг мумкин. Худди мен каби, сен ҳам тўпни яхши кўрасан, балким футболчи ҳам бўларсан? Аммо сенда бундай мажбурият йўқ. Энди ҳеч қандай босим йўқ, стресс йўқ, бунинг учун аввало, Худога, отам ва онамга, футболга раҳмат.

Шунчаки, ҳаётдан истаганингдек завқ ол, ука. Бу сенга менинг совғам. Худди ўша туғруқхонадагидек. Мана шу ерда хатим тугаб, келажак бошланади. Ҳозир ҳамма мендан «Реал» ҳақида, миллий жамоа тўғрисида сўрашади, фаолиятимга қизиқишади. Тўғриси, билмайман.

Ҳаётда эртанги кунни билиш қийин. Умуман, эртанги кунимиз борми, бу ҳам номаълум. Қўлимиздан келгани, бугунимиз учун Худога раҳмат айтиш. Ўйлайманки, ҳаммасини тушундинг, бугунги ҳаётимиз бирданига бўлиб қолмаганини биласан. Унинг ортида оғир меҳнат, жуда кўп кўз ёшлар борлигини биласан. Онам ҳаммаси биргина хато билан ҳаммаси бузилиши мумкинлигини айтади ва у ҳақ. Қачонки, қаердан келганимизни унутган он, йўлдан адашишимиз турган гап.

Айнан шунинг учун сенга оиламиз тарихини совға қиляпман.

Онамизнинг эски қора нонларни ейиши. Отамизнинг касса томи остида тунни ўтказиши. Онамнинг ваннадаги кўз ёшлари. Отамнинг диванда ўтириб йиғлагани. Доим ёдингда бўлсин.

Сени яхши кўраман.

Аканг.

Эндрик Филипе Морейра де Соуза, ҲУЖУМЧИ»

ThePlayersTribune