Kattaqo‘rg‘on tumanida hokimlik mutasaddilari 82 yoshli boboning molini so‘yib, xomtalash qilishgani haqida hikoya

«Kun.uz» muxbiri Samarqand viloyati, Kattaqo‘rg‘on tumanining Tarnov qishlog‘iga 82 yoshni qoralagan Aslam hoji bobo Sharipovning tahririyatimizga yozgan shikoyatini o‘rganish uchun bordi.

Hojibobo uzoq yillar dehqonchilik bilan mashg‘ul bo‘lib keladi. U kampiri, 80 yoshni qoralagan aya bilan qarilik gashtini surib, Tarnov qishlog‘idagi 6-maktab hududidan 40 sotix yerni shartnoma asosida ijaraga olib, uning 30 sotixida uzum yetishtirib, 10 sotixida yo‘ng‘ichqa ekib kelayotgan edi. Yetishtirilgan uzum va yo‘ng‘ichqaning pulidan o‘zaro kelishuvga asosan maktabning ta'miri uchun mablag‘ ajratib turilgan.

Ammo tuman hokimi A'zamxon Bahromovning 2018 yil may oyidagi qarori bilan maktabning bog‘dorchilik hududi pilla yetishtirishga ixtisoslashtirilgan «Kumush tola» MChJga xatlab beriladi va guldek yashnab yotgan bog‘ vayron qilinib, tokzorlar surib tashlanadi. («Kumush tola» MChJ bu yerda o‘riladigan tut ekib, bir yilda uch marta pilla hosili oladigan pillaxona barpo etmoqda).

Maktabga tegishli yer tuman hokimligi tomonidan tasarruf etilib, boshqa bir korxonaga berilishi mumkinmi-yo‘qmi, bu alohida o‘rganish talab etiladigan masala, lekin hokim A'zamxon Bahromovning aytishicha, o‘z vaqtida bu yerlar azaldan maktabga noqonuniy (!) qo‘shib berilgan va o‘rab olingan, tumanda o‘zidan oldin ishlagan mutasaddilar bu boradagi hujjatlarni ham yo‘q qilib yuborishgan.

Lekin tahririyatga yetib kelgan maktabning kadastr hujjatlarida ham bog‘ hududi maktab ixtiyorida ekani chizib ko‘rsatilgan. Google Maps koinotdan tushirilgan fotoxaritalarning arxividan ham bilish mumkinki, bog‘ azal-azaldan maktab hududida bo‘lgan.

Yerning yangi egalari Aslam hoji boboning bahordan mehnat qilib yetishtirgan uzum hosilini ham bermoqchi emas edi, biroq uzoq muzokaralardan so‘ng bobo uzum hosilining yarmini olishga muvaffaq bo‘ladi.

Mayli, yer o‘ziniki emas edi, davlatniki edi, tuman hokimligi tasarruf qiladi, yangi egasini topib, qo‘ldan ketgan bo‘lsa — sadqai sar, ammo Hojiboboning yana bir mulkiga daxl qilinganki, bunisi endi hech bir qolipga sig‘maydi. Aslam boboning asosiy e'tirozi ham shundan.

May oyida — bog‘ hududi yangi egasiga berilayotgan chog‘larda Aslam boboning 4,5 yashar qoramolini maktab hududidan tutib, Labo rusumli mashinaga yuklab, tuman markazi Payshanba shaharchasiga olib ketib, so‘yib go‘shtini xomtalash qilishadi.

Sigir qayerni payhon qilgan ekan, dersiz?! Hech qayerni! Bog‘ bo‘lgandan keyin o‘t bo‘ladi, ajriq bo‘ladi. Sigir esa bir chekkada qoziqlangan holda bo‘lgan.

«Tarnov» MFY raisi Nurmuhammad Sanaqulov o‘z izohini berdi.

— 2018 yil 11 may kuni kundalik ishlar bilan yurgan edim, 6-maktab hududiga tuman hokimi, tuman prokurori, hokim muovinlari kelishgan ekan, meni ham tezda yetib kelishimni so‘rab qo‘ng‘iroq bo‘ldi. Yetib kelganimda tuman rahbarlari o‘sha yerda edi. Maktabning stadionidagi darvozaga ikkita qoramol bog‘lab qo‘yilgan ekan. Keyin tuman Ichki ishlar bo‘limi xodimlariga maktab hududidagi bog‘ ichida qoramol yurishi mumkin emasligi aytildi, so‘ngra profilaktika inspektorlari o‘sha mollarni mashinaga yuklab, olib ketishdi. So‘yishga buyruq berildi. Bo‘lgan gap shu, shundan so‘ng biz kundalik yumushlarimizga qaytdik.

O‘sha kuni Aslam hojiboboning kampiri kasal, o‘zi esa uyda birga istiqomat qiluvchi o‘g‘li bilan tuman markazidan dori-darmon keltirishga ketishgan ekan, molga qarash uchun mas'ul qilib qoldirilgan voyaga yetgan nevarasi Nodirbek Aslamovning qo‘lidan molni «yulib» ketishgan. Nevara shunday hikoya qiladi:

— Men ishda edim. Hokim mollar bog‘dan olib chiqilsin, degan ekan. Boshqalar qatori men ham molni yetaklab olib chiqib kelayotgan edim. Uchastkovoy (profilaktika inspektori) Yoqub aka yana ushlab qaytarib maktabga olib borishni buyurdi. U yerda yana bir-ikki nafar militsiya xodimlari bor ekan, ularni tanimayman. Uchastkovoy molni darvozaga bog‘lattirdi. So‘ngra bizning molga qo‘shib, yana bir molni Labo’ga yuklab olib ketishdi.

Darvoqe, mahalla profilaktika inspektori uchun uy-joy ham maktab hududidan qurib berilgan. O‘sha kuni Yoqub ismli (familiyasini aniqlay olmadik) profilaktika inspektorini izlab topa olmadik. Telefon qilganimizda «paxtadaman» deb gapni qisqa qildi.

Aslam boboning o‘zi keyingi voqealarni shunday gapirib berdi:

— Molni olib ketishganidan so‘ng men ikki kun o‘tib «raykom» boboning oldiga bordim. «Ikkinchi sekretari»ga kirdim, Qilich degan yigit ekan. «Men bu ishga bekor aralashibman, aralashmasam bo‘lar ekan», deb qoldi. «Qaytarib bersangiz bo‘lmaydimi?» deb so‘radim. «Yo‘q, berolmayman» dedi. «Raykom»  buva majlis qilayotgan ekan, kutib turdik, navbatimiz yetib keldi. Salom berib kirdik. Alik oldilar. Qilich ham kirdi. «Raykom» buvaga qog‘ozlarni yetkazdi. «Bu yerda 18ta qoramol edi-ku, nega bittasini olib kelding?» deb so‘radilar «raykom» buva Qilichdan. Qilich manga imo qilib, «chiqib ketavering» degandek qildi. Chiqib ketaverdim, «nima uchun kelding, maqsading nima?» degan savol javob bo‘lmadi-da…» — deydi Aslam bobo.

Biz Payshanba shaharchasidagi dehqon bozorida o‘sha molni so‘ygan qassobni ham topdik.

— O‘sha kuni tuman hokimi o‘rinbosari Qilich (Xudoyberdiyev) oldimga keldi. So‘yishga buyurilgan mollar jami uchta edi. Mollarning egasi tanish chiqib qoldi. Men bu ish yaxshi emas, dedim. Hamsoyamning pochchasiniki ekan, deb ikkita molni so‘yilishdan qutqardim. Bittasini so‘ydim. Oriqroq tana edi. Men uni so‘yib, 5-10 kilodan bo‘laklab berdim. Ammo go‘shtini ular qayerga olib ketib, qayerga berishganini bilmadim. Jami 119 kg go‘sht qilgandi.

Tuman hokimligiga borib, Kattaqo‘rg‘on tuman hokimining iqtisodiyot va tadbirkorlik masalalar bo‘yicha o‘rinbosari Qilichbek Xudoyberdiyevdan A.Sharipovga tegishli qoramol borasida so‘radik:

«Kim aytdi?» — deb so‘radi u.

«Hamma aytdi, hattoki so‘ygan qassob ham», — dedik biz.

«Hozir men qassobni topay-da», deb kabinetidan otilib chiqqanicha daragini ko‘rsatmadi Qilichbek Xudoyberdiyev.

Biroz o‘tib, ushbu masala yuzasidan tuman hokimi A'zamxon Bahromov bizni qabul qildi.

Hokim buva muddaomizni eshitib, avvaliga kalkulyatorni oldi va paxtaga tushgan mollar bir hamlada qancha ko‘sak yeyishi-yu, fermerga qancha zarar keltirishini hisoblab tashladi. Ochig‘i, nollari yettitalik qo‘rqinchli sonlar hosil bo‘ldi. Bu summaga kamida 10-15ta mol olish mumkin. «Shuning uchun mollari payhon qilgan fuqarolarning o‘zi, o‘z ixtiyori bilan zararni qoplashga qurbi yetmasligini bilib, mollari so‘yilishiga rozilik beradi», deb tushuntirdi tuman rahbari.

Lekin, Aslam hoji boboning moli paxtaga tushmagan. Barcha guvohlarning ko‘rsatmasi bilan bobo ijaraga olgan (to‘g‘ri, keyinroq yangi egasiga xatlab berilgan) maktab bog‘idagi ariq yonida qoziq bilan arqonlangan bo‘lgan.

«Bobo bilan shaxsan o‘zim gaplashganman, u kishining hech qanday e'tirozi yo‘q», dedi tuman hokimi bu e'tirozga javoban. Holbuki, bu so‘zlardan yarim soatcha oldin Aslam bobo butun dardini kamera qarshisida dasturxon qilib bo‘lgan edi.

«Maktabga noqonuniy biriktirilgan yerda bu mahallada istiqomat qiluvchilar «fazenda» barpo etib, undan noqonuniy foydalanib kelishgan. Shu sababli biz 1,2 gektarga yaqin yerni tumanga investitsiya kiritaman, degan korxonaga xatlab berdik», dedi tuman hokimi.

Oila uzoq yillardan buyon mehr bilan parvarishlab, foydalanib kelayotgan bog‘ning yakson qilinishi, boz ustiga, ular kutayotgan hosilning teng yarmi hududning yangi egalari tomonidan «musodara» qilinishi tufayli mojaro kelib chiqqanini inkor etmaslik kerak. Bu borada bizga ayrim videofayllar ham taqdim etildi.

Ammo, mol boboning ne gunohi uchun so‘yildi? O‘rganishlarimiz natijasida bu savolga tayinli javob topa olmadik.

Vaholanki, mol musodara bo‘lishi uchun kimdir sudga da'vo qilishi kerak. Sud o‘rganib chiqib, jarima qo‘llashi kerak (eng kam ish haqining uch baravarigacha miqdorda). Lekin hech qanaqa sud ham, qaror ham bo‘lmagan.

Har qanday holatda, modomiki, hoji boboning yoki tumandagi boshqa birovning moli ekinlarni payhon qilganida, fermerga yetti nollik sonda ifodalanuvchi zarar yetkazilganida ham, fermer sudga da'vo arizasi kiritishi, so‘ngra zarar qonunchilikda belgilangan tartibda undirilishi, aybdorga esa tegishli jazo qo‘llanilishi lozim edi.

Mulk daxlsiz va davlat himoyasida, uni suddan boshqa hech kim musodara qilishga haqli emas.

KUN.UZ saytida avval ham Farg‘ona viloyatida fuqaroning qo‘ylari IIB xodimlari tomnidan haydab ketib yashirib qo‘yilgani, Buxoro viloyatida IIB xodimlari tomonidan qo‘ylarning dala boshida so‘yib tashlangani, Sirdaryo viloyatida IIB xodimlari yopirilib kelib chorvador fermerning yaylovdagi bo‘g‘oz qo‘y-echkilarini bo‘g‘izlab tashlagani haqida xavotirli maqolalar e'lon qilingandi.

Biroq, prokuratura organlari tomonidan mazkur qonun buzilishi holatlariga nisbatan birorta munosabat bildirilmadi, choralar ko‘rilmadi. Fuqarolarning mol-mulkini sudsiz, o‘zboshimchalik bilan musodara qilib, talon-taroj qilish borasidagi haqsizlik esa davom etmoqda.

Shu o‘rinda haqli savol tug‘iladi: fuqarolarning mulkini musodara etish uchun ichki ishlar organlariga kim yoki qaysi qonun huquq bergan?! Yuridik sohada mehnat qilayotgan militsionerlarimiz, uchastka profilaktika inspektorlarimiz hokimlarning noqonuniy og‘zaki buyrug‘ini kechiktirmasdan bajarishdan (va barcha yuridik oqibatni o‘z gardaniga olishdan) avval xizmat vazifasiga doir nizomlarni, kodekslarni bir o‘qib olishsa bo‘larmidi? Illo, ertaga prokuratura organlari bunday holatlar bo‘yicha chindan ham tekshirish boshlab qolishsa, hokimlar hech narsani bo‘yniga olmasdan, «suvdan quruq chiqishadi», aybdor esa ular bo‘lib qolishadi.

O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi bu borada o‘zining quyi bo‘g‘indagi xodimlariga tegishli ko‘rsatmalar berishga fursat yetmadimikan?

O‘quvchilarimizda voqea may oyida sodir bo‘lgan bo‘lsa, nega KUN.UZ buni noyabr oyiga kelib o‘rganyapti, degan haqli savol uyg‘onishi tayin. Ammo, shikoyatchilar ko‘plab instansiyalarga murojaat qilishgan, qoniqarli javob bo‘lmagach, yo‘l-yo‘riqlarni o‘rganishgan, yo‘q bo‘lib ketgan moliga ichi achib, nihoyat jurnalistlarni bezovta qilishgan.

Biz jurnalistlarning missiyasi esa ayblash emas, vaziyatga chetdan nazar tashlagan holda, uni xolis yoritish. Xolis o‘rganish natijasida aytadiganimiz esa 82 yoshli piru badavlat Aslam bobo Sharipovning duosini olish o‘rniga kimlardir qonunlarimizni oyoqosti qilmoqda.

P.S. KUN.UZ Kattaqo‘rg‘on tumanidagi ushbu masala Aslam boboning foydasiga hal bo‘lishiga zarracha ishonmaydi va masalani ortiq kuzatmaydi. Mutasaddilar yengil nafas olaverishlari mumkin.

Shuhrat Shokirjonov,

Kun.uz maxsus muxbiri