Energetika vaziri o‘rinbosari: Bu yilgi kuz-qish mavsumi boshqacha o‘tadi

Kuz-qish mavsumi kelishi bilan o‘zbekistonliklarni bir savol o‘ylantira boshlaydi – bu yil elektr energiyasi ta'minoti qanday bo‘ladi? Shu va boshqa savollarga Energetika vaziri o‘rinbosari Sherzod Xodjayev Kun.uz`ga bergan intervyusida javob berib o‘tdi.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

– Sherzod aka, energiya samaradorligi bo‘yicha islohotlar oddiy iste'molchi uchun navbatdagi cheklovlarga aylanib ketmaydimi? O‘zi shundoq ham cheklovlardan hadiksiraydigan oddiy iste'molchi uchun ularning ahamiyati qanday? Oldimizda kuz-qish mavsumi. Bu mavsumga tayyorgarlik haqida ham so‘zlab bersangiz.

– O‘rinli savol. Ming afsus, shu paytgacha biz juda ko‘p islohotlarni cheklovlar orqali o‘tkazishga harakat qilganmiz. Ammo tajriba shuni ko‘rsatdiki, cheklovlar kerakli natijani bermaydi. Ular o‘rniga undovchi mexanizmlar yaratilishi kerak va yaratilmoqda.

Biz to‘g‘ri tushuntira bilishimiz kerak, bu islohotlardan maqsad nima, ularni amalga oshirsak nimalarga erishamiz. Aynan chekka hududlarda bu islohot juda muhim. Men yuqorida bejizga aytmadim, ko‘p joylarda isitish tizimiga juda katta miqdorda elektr energiyasi sarflanadi. Shunday joylarda xonadonlarning faqat issiq suv va isitish-sovutish tizimiga sarflagan elektr energiyasi qolgan barcha narsalarga sarflaganidan ham ko‘proqni tashkil etadi. Ana shu joylarda biz elektr energiyasi samaradorligini oshirishimiz, alternativ variantlardan foydalanishimiz zarur.

Kuz-qish mavsumiga kelsak, bu yilning o‘tgan yillardan farqi, juda katta loyihalar ishga tushirilyapti. Prezidentimizning mavsumga ertaroq tayyorgarlik ko‘rish, barcha choralarni qo‘llash bo‘yicha alohida topshirig‘i bor. 2019 yilda hamkorlarimiz bilan juda qattiq harakat qildik. Maqsad – kuz-qish mavsumida ta'minotni yaxshi yo‘lga qo‘yish.

Jumladan, Navoiy issiqlik elektrostansiyasida 450 megavatt, To‘raqo‘rg‘on elektrostansiyasida ikkita 450 megavattli energobloklar va Taxiatosh elektrostansiyasida 280 megavattli birinchi qurilmani ishga tushirish ishlari yakunlanmoqda. Raqamlarda ifoda qiladigan bo‘lsam, kuz-qish mavsumida kechki maksimal iste'mol vaqtida respublika bo‘yicha energiya sarfi 10,5-11 ming megavatgacha yetib boradi. Bu yilning o‘zida yangi qo‘shilayotgan quvvatlar 1,5 ming megavattni tashkil qiladi, ya'ni bizda kamida 15 foizgacha qo‘shimcha quvvat paydo bo‘lyapti.

Bundan tashqari, olib borilayotgan tashqi siyosat natijasida qo‘shni davlatlar bilan aloqalarimiz yaxshilanib bormoqda. Bu energetika sohasida ham yaxshi natija beradi – biz zarur paytda qo‘shnilarimizdan elektr energiyasi xarid qilamiz yoki ortiqchasini sotishimiz mumkin, ya'ni mavsumiy savdoni yo‘lga qo‘yamiz.

Kuz-qish mavsumida biz yana bir yangilikni yo‘lga qo‘ydik. Iste'molchilar butun respublika bo‘yicha yagona 1154 qisqa raqami orqali hududiy elektr tarmoqlariga bog‘lanishlari va o‘zlari duch kelayotgan muammolarni bildirishlari mumkin. Bu koll-sentr faqat kuz-qish mavsumida emas, yil davomida ishlaydi. Iste'molchilarning murojaatlari bevosita rahbarlarga yetib boradi. Albatta, bu tizim yaqinda ishga tushdi, kamchiliklardan holi emas, uni takomillashtirish ustida ishlar olib boramiz.

Iste'molchilardan juda ko‘p e'tirozlar tushadi, ular tuman yoki viloyat elektr tarmoqlari dispetcherlik raqamiga tusha olmayotganlari yoki muammoni aytsalar-da hal bo‘lmayotganini bildirishadi. Ularning e'tirozlari yuz foiz o‘rinli, hech kim uyida elektr energiyasisiz o‘tirishni istamaydi. Lekin dispetcherlarni ham tushunishimiz kerak – iste'molchilar bilan muloqot qilish ularning vazifasi emas. Ular shu tizimni avariyasiz ishlashini ta'minlashlari kerak. Shuning uchun biz bu tezkor aloqa tizimini yo‘lga qo‘ydik.

Kuz qish mavsumi oldidan aholiga, mahallalarga murojaat qilmoqchi edim. Tayyorgarlikda sizning ko‘magingiz ham kerak. Hududdagi transformatorlar holati, elektr simlariga tegib turgan, shamolda uzib yuborishi mumkin bo‘lgan daraxtlar, yashirin ishlayotgan va transformatorlarni zo‘riqtirayotgan sexlar haqida xabar berishingiz hamda bu muammolarni birgalikda bartaraf qilishda yordam qilishingizni so‘rayman.

– Biz jurnalistlar yaqinda Navoiy va Taxiatoshdagi yangi issiqlik elektrostansiyalari bilan tanishib keldik. Siz bu sohaga mas'ul sifatida butun respublikada ishga tushirilayotgan quvvatlar bilan bevosita tanishsiz. Yangi loyihalarimizning qaysi biri eng istiqbolli, ya'ni xalqimizga eng ko‘p energiya beradi?

– Oxirgi yillarda ishga tushirilayotgan loyihalarimizning barchasi klassi bo‘yicha eng yaxshilaridir. Hammasida ham ishlab chiqarish, samaradorlik yuqori darajada. Birgina misol keltirsam – yangi energobloklarimiz oldingilariga nisbatan ikki barobar kam yoqilg‘i sarflaydi.

Endi loyihalarimizni bevosita solishtiradigan bo‘lsak, ular orasida To‘raqo‘rg‘on elektrostansiyasi alohida ahamiyatga ega. Chunki uning qurilishida ishtirok etgan yapon mutaxassislari ham so‘nggi yillarda o‘zlari barpo qilgan eng mukammal, estetik jihatdan yuqori darajadagi elektrostansiya ekanligini bir necha marta e'tirof etdilar.

Bu loyihaning muhim jihati shundaki, aholi zich, ishlab chiqarish yuqori bo‘lgan Farg‘ona vodiysida bizning yirik ishlab chiqarish quvvatimiz yo‘q edi. Farg‘ona issiqlik stansiyasi juda kichik, ehtiyojni umuman qoplay olmasdi. To‘raqo‘rg‘on elektrostansiyasi bizning energetika salohiyatimizni yangi bosqichga olib chiqadi.

Biz shamol va quyosh energetikasini rivojlantirish bilan birga an'anaviy elektrostansiyalar ahamiyatini ham unutmaymiz, chunki ehtiyojimiz juda katta.

– Yangi loyihalarning va modernizatsiya qilingan eski elektrostansiyalarning ekologik xavfsizligi qay darajada?

– Bu nihoyatda muhim, juda dolzarb masala. Biz har qanday yangi loyiha ustida ish boshlaganimizda birinchi navbatda ekologik xavfsizlik masalasiga e'tibor qaratamiz. Loyihaning ekologik xavfsizligi nafaqat o‘zimizning standartlar, balki xalqaro talablarga ko‘ra jiddiy o‘rganiladi. Chunki boshqacha bo‘lishi mumkin emas, loyihalarimizni moliyalashtiradigan xalqaro institutlarning talabi shunday.

Biz bu borada izlanishlarni davom ettiramiz, keyingi loyihalarimizda ham eng yetakchi uslublarni qo‘llab, atrof-muhitga ta'sirni maksimal darajada kamaytirish harakatini qilamiz.

– Bugungi kunda atom stansiyasi bilan bog‘liq bahslar ketyapti. Bu yirik loyihaga qarshilar ham, uni qo‘llab-quvvatlovchilar ham talaygina. Ayniqsa «Chernobil» nomli film namoyish etilganidan keyin qarshi chiquvchilar juda faollashishdi. Soha mas'uli sifatida bu loyihaning kelajagimizdagi o‘rni haqida qanday fikr bildira olasiz?

– Biz atom stansiyasi loyihasiga faqat energiya manbayi sifatida qaramasligimiz kerak. Bu loyiha ishga tushirilishi ilm-fan, bunyodkorlik kabi sohalarga lokomotiv bo‘lib xizmat qiladi. Bu elektr stansiyasini biz bejizga o‘n yil davomida qurmaymiz. Bu jarayonda biz ko‘plab mahalliy kadrlarni tayyorlaymiz. Bular – loyihachilar, quruvchilar, olimlar bo‘lishadi. Qurilish materiallari ishlab chiqarish sohasida ham oldga siljiymiz. Chunki bu loyiha talabi juda yuqori bo‘ladi.

Loyiha barcha xavf-xatarlarni, o‘tmishdagi avariya holatlarini, jumladan Chernobilni ham hisobga olgan holda ishlab chiqiladi. Ishonchim komil, biz eng yetakchi, xavfsiz va samarali loyihalardan birini ishga tushiramiz.

Abror Zohidov suhbatlashdi.
Tasvirchi – Mirvohid Mirrahimov.