«Internetga chiqdi degani muammo hal bo‘ladi deganimas» - Buxoro viloyati prokurori bilan suhbat

Buxoro viloyati prokurori Mahmud Shuhratovich Istamov bu lavozimga tayinlanganiga ko‘p bo‘lmadi. Qizig‘i — u ilgari umuman prokuratura sohasida ishlamagan.

1979 yilda tug‘ilgan, Toshkent davlat yuridik institutini tamomlagan, mutaxassisligi huquqshunos bo‘lgan Mahmud Istamov mehnat faoliyatini 2000 yilda Adliya vazirligida katta maslahatchisi lavozimida boshlagan.

2006-2014 yillarda O‘zbekiston prezidenti devoni inspektori, yetakchi inspektor, 2014-2019 yillarda O‘zbekiston prezidenti devoni Oliy Majlis, siyosiy va jamoat tashkilotlari bilan hamkorlik qilish xizmati Siyosiy partiyalar bilan hamkorlik qilish shu'basi mudiri, Siyosiy-huquqiy masalalar xizmati Sud-huquq sohasidagi qonunchilik shu'basi mudiri, adliya vaziri o‘rinbosari, adliya vazirining birinchi o‘rinbosari lavozimlarida faoliyat olib borgan.

U 2019 yil 23 iyulda Markaziy saylov komissiyasi raisining o‘rinbosari lavozimiga saylangan.

— Mahmud Shuhratovich, siz umuman boshqa tizimdan, Markaziy saylov komissiyasi raisi o‘rinbosari lavozimidan Buxoro viloyat prokurori etib tayinlandingiz. Bu tayinlov ko‘pchilik uchun, balki o‘zingiz uchun ham kutilmagan bo‘ldi. Lavozimga tayinlanganingiz qanday bo‘lgan? Qanday qabul qildingiz bu tayinlovni?

— Haqiqatan ham, bu tayinlov o‘zim uchun kutilmaganda bo‘ldi. Taklif bo‘ldi, avvalambor, o‘ylanib qoldim, yurist bo‘lganim bilan, shu huquq-tartibot sohasida, boshqa idoralarda ishlaganim bilan bu yangi sohani eplarmikinman, degan fikr ham xayoldan o‘tdi.

Lekin davlatimga qaysi sohada kerak bo‘lsam, xalqqa qayerda ko‘proq foydam, yordamim tegadigan bo‘lsa, o‘sha sohada ishlashga rozilik bildirdim. Prezident ishonch bildirganidan keyin boshqa yo‘l ham yo‘q, faqat fidoyilik bilan, sadoqat bilan halol-pok ishlab, xalqning ishonchiga sazovor bo‘lish, bu yo‘lda yaratganning o‘zi qo‘llab-quvvatlasin. O‘zi to‘g‘ri yo‘ldan adashtirmasin, degan niyatda ish boshladim.

— Prokuratura tizimida odatda o‘zi tug‘ilib o‘sgan viloyatga prokuror etib tayinlanishi kamdan-kam uchraydigan holat. Siz Buxoro farzandisiz. O‘z yurtingizda viloyat prokurori lavozimida ishlash qiyinchilik tug‘dirmaydimi? Buxorodagi eng asosiy missiyangizni nimada ko‘ryapsiz?

— Endi qiyinchilik tug‘diradi demayman-ku, ko‘proq menimcha, mas'uliyat yuklaydi. Chunki shu yurt farzandi bo‘lgach, yaqinlar shu yurtda yashayotganidan so‘ng, har bir qadamingizni o‘ylab bosasiz, qabul qilayotgan qaroringizni adolat nuqtayi nazaridan to‘g‘ri bo‘lyaptimi yo‘qmi deb, yetti o‘lchab bir kesasiz, albatta.

O‘zi bugungi kunda bir qaraydigan bo‘lsak, mana shu xalq orasida prokuratura deganda, har doim yaxshi fikr shakllanmagan. Yomon stereotiplar saqlanib qolgan.

Boshqa tizimdan kelgan bo‘lsam ham, aytishim mumkinki, tizimda juda ko‘p fidoyi va sodiq insonlar ishlaydi. Qonuniylik nuqtayi nazaridan sadoqat bilan ishlaydigan insonlar bor va ularning ishini ko‘rsatish, yuqorida ta'kidlaganimdek, yomon stereotiplarni yo‘qotib, prokuraturaning obro‘yini oshirib, xalq ishonchiga ko‘proq sazovor bo‘lishni asosiy missiya, deb hisoblayman.

Qanchalik bo‘lsa ham xalqning roziligini oladigan bo‘lsak, odamlarning prokuratura idoralariga nisbatan ishonchini orttiradigan bo‘lsak, bu vazifa bajarilgan, deb hisoblayman. Buning uchun biz butun jamoa bilan katta ish boshlaganmiz.

— Uch oyga yaqin vaqt davomida viloyat prokurori lavozimida ishlayapsiz. Viloyatdagi qonuniylik ahvoliga tashxis qo‘yishga ulgurdingizmi? Qonuniylikni ta'minlashdagi eng katta xavf, eng korrupsiogen sohalar qaysilar? Qanday turdagi jinoyatlar o‘sib boryapti? Korrupsiya, jinoyatchilikka qarshi kurash masalasida eng katta chaqiruv bugungi kunda nima?

— Avvalambor, tayinlangandan keyin vaziyatni o‘nglash uchun birinchi galda fuqarolar qabuli bilan shug‘ullandim. Sayyor qabullar bo‘ldi. Asosiy maqsad fuqarolardan bilish, qaysi sohada qanday muammolar borligini o‘rganish va ularning yechimi bo‘yicha manzilli ishlash masalasi ko‘ndalang bo‘ldi. Hozirgacha, mana, 400dan ortiq fuqaroni bevosita qabul qilgan bo‘lsam, Buxoro viloyatidagi eng katta muammolar yer ajratish, qurilish sohasi, kredit ajratish va ish bilan ta'minlash bilan bog‘liq muammolar.

Umuman olganda, bugungi kunda viloyat prokuraturasi bilan, jamoa bilan birgalikda korrupsiyaga qarshi kurash masalasini birinchi navbatdagi vazifa qilib qo‘ydik. Mana shu uch oylik davr hisobiga 39ta har xil tadbirda 18ta korrupsion jinoyatni ochish va bartaraf qilishni yo‘lga qo‘ydik. Bu o‘tgan yilgi davr bilan solishtirilganda 50 foizga ko‘p va bu masalada, albatta, huquq-tartibot idoralari bilan ham juda yaxshi aloqa yo‘lga qo‘yilgan. Eng asosiysi — bosh prokuror ham bizdan shu narsalarni talab qilyapti va Buxoro viloyati hokimi Botir Komilovich Zaripov menga viloyatni korrupsiyadan tozalab bergin, degan masalani qo‘yyapti. Biz bu yo‘nalishda korrupsiyaga qarshi katta urush e'lon qilganmiz.  

Jinoyatchilik masalasini tahlil qiladigan bo‘lsak, bugungi kunda meni eng tashvishlantiradigan narsa — firibgarlik jinoyatining keskin oshib borayotgani. Chunki 2019 yil bilan 2020 yilni solishtiradigan bo‘lsak, bunday jinoyatlar ko‘rsatkichi 90 foizga oshgan. 2020 yilning birinchi choragi bilan 2021 yilning dastlabki choragini solishtiradigan bo‘lsak ham o‘sish qariyb 100 foiz.

Eng asosiy yo‘nalishlar — bu uy oldi-sotdisi, qarz oldi oldi-berdisi, ishga joylashtirish, chet elga o‘qishga yuborish, mashina olib berish kabi firibgarlik jinoyatlarini sanash mumkin. Bu esa kishida shunday tasavvur uyg‘otadi, go‘yoki sharif shahrimizni butun bir firibgarlar makon qilib olganday. Masalaning ma'naviy tomoni ham bor, lafz, harom luqma degan tushunchalar bor. Mayli, bu tomoniga diniy ulamolar baho beradi. Lekin qaysidir, odamda kimnidir aldab pulini olib firibgarlik qilaman, desa biz bunga qat'iylik bilan kurashamiz. Kimdadir jazosiz qolish fikri bo‘lsa, u adashyapti. Biz bu masalaga qonun doirasida qattiq kurashamiz.

— Ijtimoiy tarmoqlarda tergov, sud faoliyatidan norozi bo‘lganlarning chiqishlari ko‘payib ketgandek. Odamlar o‘z muammosini yechishda shu instrumentdan ko‘proq foydalanayotmoqda. Buning sababi nimada deb o‘ylaysiz? Bunday chiqishlar bo‘yicha viloyat prokuraturasida qandaydir alohida choralar ko‘riladimi?

— Endi, bunday hollar uchun alohida chora ko‘rilmaydi, oddiy murojaat qanday bo‘ladigan bo‘lsa, internetdagi ijtimoiy tarmoqlardagi murojaatni ham shunday tartibda ko‘rib chiqamiz. Faqat qo‘shimcha qiladigan ishimiz — lozim deb topsak, har bir chiqishga rasmiy munosabat bildirishimiz mumkin.

«Masala internetga, ijtimoiy tarmoqda chiqibdi», degani — bu masala uzil-kesil hal bo‘ladi degani emas, bunday qarash juda noto‘g‘ri. Chunki, yaqinda qabulimga kelgan fuqaro «Men Youtube tarmog‘iga chiqarish uchun blogerga 5 million so‘m berdim. Endi bu muammoni hal qilib bermaysizlarmi?» dedi. «O‘sha pulni blogerga emas, advokatga berganingizda balki to‘g‘ri ish qilgan bo‘lar edingiz», dedim.

To‘g‘ri, bloger o‘z blogida chiqaradi. Lekin qonun yo‘l qo‘ysagina bu muammo hal bo‘lishi mumkin. Agar qonun yo‘l qo‘ymasa, yuzlab marta chiqish qilsa ham, u hal bo‘lmaydi. Shuning uchun biz har qanday murojaatga bo‘lgani kabi, internetdagi chiqishlarga ham shunday munosabat qilamiz.

Bu bugungi kunning voqe'ligi. Buni to‘g‘ri qabul qilishimiz kerak. Bu so‘z va fikr erkinligi namunasi. Har kim o‘z haq-huquqini talab qilishi uchun qonun taqiqlamagan har xil instrumentdan foydalanishi mumkin. Bunday fuqarolar ham foydalanyapti, normal holat. Lekin baribir qanday o‘rganilishidan qat'i nazar, qonun asos qilib olinadi.

Albatta, vaqt o‘tadi va biz mana shu bosqichdan ham o‘tamiz. Jamiyatimizning o‘zi buning saragini sarakka, puchagini puchakka chiqaradi.

Blogerlarning ishi qonuniymi, degan savolga javob beradigan bo‘lsak, bloger unga masalani hal qilish va'dasini bermayapti. U o‘z blogida murojaatni e'lon qilib, buning uchun qandaydir haq, moddiy mablag‘ olyapti. Bu yerda qonunbuzilish holati yo‘q. Lekin odamlarimiz bir narsani tushunishi kerakki, bloger-jurnalistlarga emas, balki ularga ko‘proq ishonch bo‘layotgandir, lekin ko‘proq advokatlarga murojaat qilsa, masalasi imkon qadar qonuniy yechim topadi. Mana shuni odamlarga yetkazish lozim, deb bilaman.

Ayrim hollarda odamlar o‘zini nohaqligini bilib turib «men internetga chiqsam, ijtimoiy tarmoqqa chiqsam — masalam foydamga yechim topadi, degan fikrda bo‘lishi mumkin. Shu maqsadda blogerlarning xizmatidan foydalanishi mumkin. Bu — uning huquqi. Lekin bu mutlaqo to‘g‘ri yechim emas. To‘g‘ri yechim — advokat yollab, sudda masalani hal qilish.

Viloyat prokurori har bir narsaga pragmatik yo‘l izlash tarafdori ekanligi ayon bo‘ldi. Biroq, fuqarolarning yuridik yo‘l bilan emas, ijtimoiy tarmoq orqali rezonans hosil qilib qilayotgan chiqishlari ish berayotgani ham haqiqat. Biz ana shunday murojaatchilardan biri — Buxoro shahrining sobiq prokurori Jasur Fozilovning ijtimoiy tarmoqlar orqali qilgan chiqishi va uning keyingi taqdiri haqida ham savol berdik.

— Endi haqiqadan ham shunaqa: Buxoro shahar prokurori Jasur Fozilov o‘tgan yili dekabr oyida ijtimoiy tarmoqlarda Bosh prokuraturaning ichki xavfsizlik inspeksiyasi harakatlaridan norozi bo‘lib, prokuratura rahbariyatiga nisbattan turli ayblovlar bilan chiqib, respublika komissiyasi tuzishni talab qildi va uning talabi bajarildi.

Prezident Administratsiyasi, Bosh prokuratura, Adliya vazirligi, Senat va boshqa tashkilotlar ishtirokida respublika kommisiyasi tuzildi, holatni o‘rgandi. Komissiya barcha holatni adolatli o‘rganib, xulosa qildi.

Natijada, Bosh prokuror buyrug‘i bilan Jasur Fozilov jinoyatga aloqasi bo‘lmagan shaxslarni tergovga jalb qilgani uchun unga nisbatan «hayfsan» intizomiy jazosi qo‘llandi. Men viloyatga prokuror etib tayinlanganimdan so‘ng, u o‘z xohishi bilan shahar prokurori lavozimidan ozod etish haqida ariza yozdi. Uning arizasi qoniqtirildi. Hozirda Jasur Fozilov ishdan bo‘shatilmagan, kadrlar bo‘limi ixtiyoriga berilgan. Uning masalasi kun tartibidan tushgani yo‘q, ko‘rib chiqilmoqda.

Biz Buxoro shahridagi 2-sektor shtabiga keldik. Bu yerda turli tashkilotlarning vakillari ham fuqarolar bilan ishlashda yordam berishar ekan. Prokuror qisqacha shtabning ishini tushuntirib o‘tdi.

— Prokuratura idoralariga sektor vazifalari ham yuklangan. Sektorga yuklatilgan vazifalar bilan prokurorlik vazifalarini bajarishda manfaatlar to‘qnashuvi yuzaga kelmaydimi?

— Yo‘q, bu yerda men manfaatlar to‘qnashuvini ko‘rmayapman. O‘zi sektorlar boshqaruviga nega o‘tilgan, qanday o‘tilgan. Eng avvalo yillar davomida to‘plangan muammolarni tezkorlik bilan hal qilish uchun 2017 yilda yangicha boshqaruvga o‘tilgan. Biz ayrim payt to‘rt yil oldin qanday holatda edik, bolalarni bog‘chaga qo‘yishimiz mumkinmidi, maktablar, yo‘llarning avholi qanaqa edi, degan narsalarni esdan chiqaramiz.

Shuning uchun bugungi kunda sektorlarda bog‘chalarning qamrovi bo‘yicha, maktablar, ko‘chalarning obodonligi bo‘yicha ko‘plab ishlar qilindi. Bu yerda hech qanday manfaatlar to‘qnashuvi yo‘q, har qanday muammoning yechimi sifatida qonunni qo‘llash kerak bo‘ladi. Xalqimizni qiynayotgan muammo mana shu yerda qonuniylik nuqtayi nazaridan o‘rganilib, masalaga huquqiy yechim topiladi va aynan qonuniy yechimni topishda prokuratura xodimlari o‘z vakolatidan foydalanib, jonbozlik ko‘rsatadi.

Prokuratura tizimida ishlaydigan xodimlarning shtati boshqa idoralar bilan solishtirilganda uncha katta emas. Shuning uchun sektorlarda ishni mas'ul idoralar xodimlarini jalb qilgan holda tashkil qilganmiz. Ko‘p masalalar aynan shu shtabda vakolatli idoralar ishtirokida yechiladigan bo‘ldi.

Shtabda nafaqat mas'ul idoralar, balki psixologlar ham bor. Ular har qanday nikoh ajrimi masalasida sudga boriladigan bo‘lsa, oilalarni yarashtirish maqsadida psixologik suhbatlar olib boriladi. Imkon bo‘lsa ular yarashtiriladi. Imkoni bo‘lmasa o‘z xulosasini sudga yoki FHDYo idoralariga beradi. Shu nuqtayi nazardan qaraladigan bo‘lsa, sektorlar ishi juda keng qamrovli bo‘ladi.

Shundan so‘ng viloyat prokurori bizni «Obod mahalla» dasturlari ijrosi bo‘yicha prokuratura ishchi guruhi shtabiga olib bordi. Buxoroning qadimiy Bahouddin Naqshbandiy ko‘chasida amalga oshirilayotgan obodonchilik ishlari bilan tanishdik. Mahallada keng qamrovdagi obodonchilik ishlari olib borilayotganiga guvoh bo‘ldik. Ko‘chalarga qadimiy uslubda plitkalar yotqizilmoqda. Asfalt qilinmoqda.

Shu yerda viloyat prokurori ijtimoiy tarmoqlarda aholi tomonidan Buxoro shahrida olib borilayotgan qurilish va bunyodkorlik ishlari, xususan, shaharsozlik normalari va qoidalariga zid qurilayotgan ko‘p qavatli uylar borasida chiqib turgan kunora murojaatlar yuzasidan fikr bildirdi.

— Bu sohada, nazoratni kuchaytirish yo‘nalishida nima qilish kerak?

— Endi bu savolga oddiy yondashib javob berish qiyin. Bu qurilish sohasi masalasi kompleks yondashuvni talab qiladi. Chindan ham kunora murojaatlar chiqadi. Aholi qaysidir qurilishdan yoki yer ajratishdan norozi bo‘ladi.

Bu borada so‘nggi yillarda nafaqat Buxoroda, respublikamizning boshqa viloyatlarida ham ko‘plab tizimli muammolar yig‘ilib qolgan. Birgina Buxoroni oladigan bo‘lsak, oxirgi 3-4 yilda 400dan ortiq ko‘p qavatli uylar qurildi. Bundan tashqari, yuzlab davlat obektlari, ijtimoiy soha obektlari qurilyapti.

Davlat nazoratini olib boradigan tashkilotda arxitektura nazoratini olib boradigan bor-yo‘g‘i 18 nafar inspektor faoliyat olib boradi. 18 xodim buncha obektni qamrab ololadimi-yo‘qmi?

Bundan tashqari, bir qancha nazorat tushunchalari bor. Buyurtmachi nazorati yoki loyiha tashkilotining mualliflik nazorati bor. Bu tizimlar ham istalgandek ishlamayapti.

So‘nggi yillarda bizda ulushdorlik asosida ko‘p qavatli uylarni qurish sohasi rivojlanib ketdi. Aslida amaliyot hayot qonunidan sal ilgarilab ketdi. Bizda uy-joy kodeksi bor. Bu hujjat ham 90-yillarda qabul qilingan. Ya'ni ilgarigi sovet kodeksi namunasi asosida tayyorlangan. Kodeksda bu masalalar tartibga solinmagan. Bu masala prezident qarori bilan tartibga solinyapti.

Bu borada ulushdorlar, ya'ni uy sotib oluvchilarining huquqiy manfaatini himoya qilish masalasi turibdi. Agar o‘sha quruvchi aldaydigan bo‘lsa, qanday kafolat bor, degan masalalar ochiq turibdi. Bu masalalarni biz huquqiy tartibga solishimiz kerak.

Aholi juda to‘g‘ri e'tiroz bildiradi. Yashash massivida qandaydir obekt qurilishiga e'tiroz bildiradi. Albatta yashash uchun muhit degan narsa bo‘lishi kerak. Bu — elementar narsa. Bog‘ bo‘lishi kerak, avtoturargoh, sayr qilish uchun joy, bolalar maydonchalari bo‘lishi kerak. Biz ham qat'iylik bilan shahar hokimligining bu boradagi qarorlarini ko‘taryapmiz. Aholi manfaatlari yo‘nalishiga moslashtirish maqsadida, bu qarorlarni bekor qilish maqsadida protestlar kirityapmiz.

Lekin turar joy massividan yer ajratib berilishining ham o‘ziga yarasha sabablari bor. Bizda «Buxoro Siti» majmusi va boshqa ko‘plab obektlar qurildi. Shu sababli bir qancha binolar snos bo‘ldi. Albatta, u yerda obektning egasi bo‘lgan tadbirkorning ham manfaatlari bor. Bir bino buzildimi davlat o‘sha qiymatga mos boshqa joydan yer berishi kerak. Yer egasi esa aynan o‘zi yashash joyidan joy berilishini talab qiladi. Hududdagi aholi esa norozi bo‘ladi. Bu o‘rtadagi muvozanatni saqlab, six ham, kabob ham kuymaydigan qilib murosaga keltirish — davlat amaldorlarini ishi hisoblanadi. Bu masalada eng to‘g‘ri yo‘l, mening o‘ylashimcha, bu jamoatchilik nazorati. Sababi, hali aytganimizday, inspektorlarni ko‘paytirish bu masalaning yechimi emas.

Yaqinda bo‘lib o‘tgan selektorda prezidentimiz «Xalqparvar komissiya» kengashi tuzish taklifini berdilar. Shundan kelib chiqib, biz yangi portal yaratish tashabbusi bilan chiqdik. Ushbu portalning ham huquqiy zamirini yaratib, keng jamoatchilikka e'lon qilamiz.

Portalning maqsadi — hamma obektlar haqida fuqarolar kirib to‘liq ma'lumot olishi mumkin. Ya'ni yer ajratish qarori qachon chiqqan, kim tomonidan chiqarilgan, qurilish loyihasi qanday, ekpertizadan o‘tganmi, xulosasi qanday, ART berilganmi, texnik nazoratlari bormi, kim bilan shartnoma qilgan, shaharsozlik ekspertizasi qanday xulosa bergan, qurilish materiallari sifati qanday, tender jarayonlari kabi savollarga ochiq oydin javob olishlari mumkin. Agar bu portalni joriy qilsak, respublika miqyosida ommalashtiriladigan tajriba bo‘lishi mumkin.

— Sizni ko‘pchilik Markaziy saylov komissiyasidagi faoliyatingiz orqali ham taniydi. Markaziy saylov komissiyasida ham a'zolikni saqlab qolgansiz. Bu yilgi prezidentlik saylovlarga tayyorgarlik qanday kechyapti? Saylovdan nimalarni kutishimiz kerak?

— Bu yilgi saylovlarga markaziy saylov komissiyasi juda katta tayyorgarlik ishlarini olib boryapti. Butun normativ huquqiy bazamiz qayta ko‘rib chiqildi. Hozir saylov komissiyasi a'zoligiga nomzodlarni tanlab, ularni o‘qitish bo‘yicha katta ishlar qilinyapti. O‘quv uslubiy qo‘llanmalar ishlab chiqilyapti.

Umuman olganda, tarixga nazar tashlaydigan bo‘lsak, 1994-95-yillardan keyin bizda saylov qonunchiligi keskin o‘zgardi. Demokratik standartlarga ancha yaqinlashdi. Biz saylov qonunchiligini ancha takomillashtirdik. Ko‘p yangiliklar kiritdik.

Albatta, ayrim tavsiyalar qabul qilinmaydi. Chunki ekspertlar bilan maslahatlashilganda ular ham ba'zi tavsiyalarni qabul qilish maqsadga muvofiq emasligini aytishdi.

Masalan, konstitutsiyamizga ko‘ra, prezidentlikka nomzodlar oxirgi yillarda O‘zbekiston hududida muqim yashashi kerak. Kuzatuvchilar bu band ortiqcha, cheklovlarni olib tashlash kerak, deyishdi. Kechirasiz-ku, O‘zbekistonda yashamagan odam bu yerdagi odamlarni o‘rganmagan shaxs qanday qilib deputat bo‘lishi mumkin, prezident bo‘lishi mumkin? Shunday tavsiyalarini biz qabul qilmadik.

Umuman olganda, bizda saylov qonunchiligi butunlay o‘zgardi. Bugungi ochiqlik oshkoralik davrida fuqarolar o‘z fikrini ochiq oshkora bildirayotgan davrda men aminmanki, saylovlar demokratik standartlar asosida o‘tadi.

— Ommaviy axborot vositalari, blogerlarga qanday tilaklaringiz, tavsiyalaringiz bor?

— Ommaviy axborot vositalari haqida gap ketganda bir iborani ishlatishni yaxshi ko‘raman. Axborot — bu olov. Qo‘lida olov bo‘lgan har qanday odam yong‘in xavfsizligiga rioya qilishi shart.

Shuning uchun bugungi OAV xodimlarida, blogerlarda juda katta ma'naviy mas'uliyat bor. Jamiyatda ijtimoiy fikrni shakllantiradigan asosiy institutlaridan biri sizlar. Xalqimizga to‘g‘ri axborotni xolis yetkazishda, avvalambor vijdonlaringiz oldida to‘g‘ri bo‘lishni tilab qolaman.

Behzod Adizov suhbatlashdi,
Tasvirchi: Jahongir Aliboyev.