Ekspertlar Zalujniyning maqolasi haqida: G‘arb Ukrainani qurollantirishda kechikdi

Ukraina Qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Valeriy Zalujniyning The Economist Britaniya haftalik gazetasida chop etilgan maqolasi Ukraina va xorijda qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘ldi. Unda ukrainalik general frontdagi vaziyat boshi berk ko‘chaga kirib qolgani, o‘zi pozitsion deb atagan urushning yangi bosqichi haqida, shuningdek, Kiyev vaziyatni yanada foydaliroq tomonga o‘zgartirishi kerakligi haqida yozadi.

«O‘tgan yilgidek, tez yutuq bo‘lishi mumkin degan fikr, aslida, endi dolzarb emas. Va, ehtimol, buning aksi bo‘lsa kerak - endi ma’lum bir pozitsiyaviy urushga o‘tildi. Pozitsion urush esa charchoqdan darak beradi», - deydi Germaniya tashqi siyosat jamiyatidan (DGAP) xavfsizlik va mudofaa siyosati bo‘yicha ekspert Kristian Myolling.

Pozitsion urush Rossiya uchun foydaliroq

U Kiyev va Moskvaning frontda hozirgi qarama-qarshilikdagi turli maqsadlariga ishora qilib, Rossiya uchun pozitsiyaviy urush foydaliroq degan xulosaga keldi. Negaki, Ukraina bosib olingan hududlarni qaytarib olishni istasa-da, Rossiya uchun «status-kvoni saqlab qolish yetarli», deb ta’kidlaydi Myolling: «Hujum qilayotgan tomon status-kvonni o‘zgartirish uchun ko‘proq kuch ishlatishi kerak. Va bu Ukraina uchun vaziyatni yanada qiyinlashtiradi, chunki u o‘z pozitsiyalarini yanada mustahkamlashi va shu tariqa Rossiyadan ko‘ra ko‘proq kuch sarflashi kerak».

Nemis eksperti, avvalambor, vaziyat shu tarzda rivojlangani uchun Kiyevga yetarlicha harbiy yordam bermayotgan G‘arbni ayblaydi. «Eng katta muammo shundaki, biz Ukrainani juda kech qurollantirdik va xodimlarni nafaqat alohida qurol turlarini, balki bir vaqtning o‘zida ko‘plab tizimlardan foydalanishga o‘rgatish uchun yetarli vaqtimiz yo‘q», deydi u.

Zelenskiy «o‘zini aldayaptimi»?

Avvalroq internet va ijtimoiy tarmoqlarning Ukraina segmentida amerikalik jurnalist Saymon Shusterning Time uchun maqolasi keng muhokama qilingan edi. Shuster Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiyning AQShga qilgan tashrifi unchalik muvaffaqiyatli bo‘lmaganini kuzatgan, keyin esa Ukrainaga tashrif buyurib, u yerda davlat rahbari va uning hamrohlari bilan suhbatlashgan. «Bizning g‘alabamizga menchalik hech kim ishonmaydi. Hech kim», - deya Zelenskiyning so‘zlarini keltiradi jurnalist o‘z maqolasida. Shu bilan birga, u o‘z safarlari davomida dunyoda urushga qiziqish zaiflashganini, shuningdek, Ukrainani xalqaro qo‘llab-quvvatlash darajasi pasayganini his qilayotganini ta’kidlaydi. Shunga qaramay, Zelenskiyning fikri o‘zgarmadi, «u kurashdan voz kechmoqchi emas yoki hech qanday tinchlik so‘ramoqchi emas», deydi Shuster. Biroq, Ukraina prezidenti jamoasidagi manbaning so‘zlariga tayanib, jurnalist jamoa ichida Zelenskiy «o‘zini aldayapti» degan fikr borligini ta’kidlamoqda.

Bundan tashqari, nashr muallifi Zelenskiyning nomi oshkor etilmagan maslahatchilariga tayanib, qish boshlanishidan oldin harbiy strategiyada va Ukraina prezidenti jamoasida o‘zgarishlar bo‘lishini kutish kerakligini bildiradi.

Kiyevdagi korrupsiya mojarolari

Shusterning manbalarga tayangan holda ta’kidlagan yana bir muammo shundaki, harbiylarning ayrim bo‘linmalarida kadrlar yetishmasligi qurol va o‘q-dorilar taqchilligidan ham keskinlashdi. Ukraina armiyasini shakllantirish masalasi, jurnalist yozganidek, korrupsiya mojarolariga ham bog‘liq bo‘lib chiqdi.

Shusterning qayd etishicha, so‘nggi oylarda korrupsiya muammosi Zelenskiyning ko‘plab ittifoqchilari bilan munosabatlarini yomonlashtirgan. Xususan, Ukraina Mudofaa vazirligidagi korrupsiya mojarolari tufayli mahkama boshlig‘i Oleksiy Reznikov iste’foga chiqdi. Biroq, bu vaziyatni o‘zgartirmadi - anonim suhbatdosh jurnalistga ukrainalik amaldorlar «xuddi ertangi kun kelmaydigandek o‘g‘irlayapti», degan. Saymon Shusterning boshqa suhbatdoshiga ko‘ra, Zelenskiy bu muammoni sekin hal qilgan va u harakat qila boshlaganida, kech bo‘lgan – «obro‘ga putur yetkazib bo‘lingan».

Korrupsiyaga qarshi kurash markazi (KKM) boshqaruvi rahbari Vitaliy Shabunin maqolaning korrupsiya mojarolari bilan bog‘liq jihatlariga e’tibor qaratdi. «Biz KKMda Reznikov bo‘yicha prezident bahonalari G‘arb qo‘llab-quvvatlashiga korrupsiya mojarosidan ko‘ra ko‘proq ta’sir qiladi, deb baqirdik», deb yozdi Shabunin Facebook'da. Shu bilan birga, Ukraina prezidenti devoni rahbarining maslahatchisi Mixaylo Podolyak Time nashridagi maqolani «nima bo‘layotgani yuzasidan o‘z pozitsiyasiga ega bo‘lgan aniq bir jurnalistning sub’yektiv nuqtayi nazari» deb atadi.

Ukraina hukumatidagi o‘zgarishlar - ikkinchi darajali masala

Kristian Myolling Ukraina hukumatidagi o‘zgarishlar jang maydonida nimanidir o‘zgartirishiga shubha qilyapti. «Menimcha, bu holatda Ukrainada kim qaysi vazirlik kursisini egallashi masalasi unchalik hal qiluvchi ahamiyatga ega emas, - deydi u. - Ukraina o‘ziga nima kerakligini biladi, o‘tgan yili buni ko‘rsatdi. Agar G‘arb urushdagi maqsadlar bo‘yicha o‘z siyosatini davom ettirsa, u Ukrainaga o‘tgan yilga qaraganda harbiy jihatdan kuchliroq bo‘lishiga yordam berishi kerak».

London Kings-kollejining mudofaa masalalari bo‘yicha mutaxassisi Marina Miron Valeriy Zalujniyning maqolasini G‘arb yetakchilariga chaqiriq deb atadi: «Bu chaqiriq, iltimos: biz sizning yordamingizga muhtojmiz, bizga texnologiyangiz kerak va olg‘a siljish uchun eng yaxshi texnologiya kerak».

Uning fikricha, g‘arb yetakchilarining Ukraina armiyasi imkoniyatlaridan umidlari juda yuqori. «Menimcha, bu urushning boshidanoq Ukraina imkoniyatlari va armiyasining kuchini ortiqcha baholash, shuningdek, Rossiya imkoniyatlarini past baholash bilan bog‘liq ma’lum bir holat bor edi. Bu hozirgi vaziyatga olib keldi, u iyunda, Ukraina qarshi hujumga o‘tganda boshlandi. G‘oya tezda oldinga siljish va Qrimga yetib borish edi. Ammo ular Rossiyaning kuchli mudofaasiga duch keldi», - deydi Miron.

Har bir qurol turidan katta yutuqlar kutilgan edi

Mutaxassisning fikricha, har bir yangi qurol turi kelganda, bu hal qiluvchi va rossiyaliklarning mag‘lubiyatiga olib keladigandek tuyulgan. «Va bunga matbuotdagi piar hamrohlik qildi. Nimadir o‘zgarishiga umid bor edi. Lekin rossiyaliklar moslashdi, shuning uchun biz endi bu boshi berk ko‘chada qoldik. Zalujniy buni tan oldi», - deydi Miron Ukraina bosh qo‘mondoni maqolasiga izoh berib.

Ukrainalik ekspert Mixail Samus frontdagi vaziyatga optimistik qarayapti. Ukrainaning qarshi hujumga bo‘lgan umidlari oqlanmagani, uning fikricha, Kiyevni harbiy amaliyotlar jadvalini tuzatishga majbur qildi. «Ob-havo qulay bo‘lgani sababli, ruslar bashorat qilgan narsa ro‘y bermadi, endi ular aytganidek, «erish» bo‘ladi, texnika uzoqqa keta olmaydi, yomg‘irli mavsum yoki davr kuzatiladi, Bu sovuq, quruq qishga bemalol o‘tishi mumkin, keyin esa qo‘shinlar faol jangovar harakatlarni davom ettiradi, - deydi u. - Ukraina Qurolli kuchlarining qarshi hujum operatsiyasi muvaffaqiyatsizlikka uchradi yoki to‘xtadi, demagan bo‘lardim. Shunchaki u boshqa formatga o‘tdi».

Shu bilan birga, Samus Ukraina uchun yaqinda kelgan va kelishi yana kutilayotgan yangi g‘arb qurollari - birinchi navbatda ATACMS raketalari, GLSDB deb ataladigan «qanotli bombalar», shuningdek, F-16 qiruvchi samolyotlari muhimligini ta’kidlaydi.

G‘arb Kiyevga eng zamonaviy qurollarni bermaydi

Valeriy Zalujniy Economist jurnaliga yozgan maqolasida o‘t ochish qurollaridan tashqari elektron urushning ham muhimligini ta’kidlaydi, u, generalning so‘zlariga ko‘ra, «dronlarga qarshi urushda g‘alaba qozonishning kalitidir». Biroq, Londondagi Kings-kollejdan Marina Mironning so‘zlariga ko‘ra, g‘arb ittifoqchilaridan ushbu turdagi qurolni talab qilish «mantiqqa to‘g‘ri kelmaydi», chunki g‘arb davlatlarining o‘zi mojaro yuzaga kelgan taqdirda ushbu texnologiyalardan foydalanishni maqsad qilgan. «Agar G‘arb va Rossiya o‘rtasida katta qarama-qarshilik bo‘lsa, siz bunday tizimlarni Ukrainada emas, uyda joylashtirishni xohlaysiz», deydi ekspert va bu kiberhujumlarga qarshi vositalarga ham tegishli ekanini ta’kidlaydi.

Biroq, Mironga ko‘ra, rossiyaliklar Ukrainaga qarshi urushda xuddi shu sabablarga ko‘ra - G‘arb bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri potensial mojaro ehtimoli tufayli kiberurushning eng rivojlangan vositalaridan foydalanmayapti. «Menimcha, texnologiya - Ukrainaga kerak bo‘lgan narsaning faqat bir qismi. Lekin bu ukrainaliklar va Zalujniy uchun rossiyaliklarga qarshi texnologik jangda g‘alaba qozonish juda muhim qismdir», - deya xulosa qiladi ekspert.