O‘zbekistonda yaylovlarning 50 foizidan ortig‘i turli darajada inqirozga uchragan – Senat

Senat yaylovlar degradatsiyasining oziq-ovqat xavfsizligiga, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishga hamda atrof-muhitga salbiy ta’siri yuzasidan Hukumatga parlament so‘rovi yuboradi.

Senat yalpi majlisida ta’kidlanishicha, yaylovlar ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan muhim ahamiyatga ega bo‘lib, mintaqada ekologik muvozanatni saqlash, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, chorvachilikni rivojlantirish hamda aholining turmush darajasini yaxshilashda asosiy tabiiy manbalardan biri hisoblanadi. Shu sababli yaylovlarning tabiiy sharoiti, konturlari, tuprog‘i, ulardagi o‘simliklar xilma-xilligi, miqdori va suv bilan ta’minlanish darajasini yaxshilash talab etilmoqda.

Bugungi kunda 4,2 mln gektar yaylovda geobotanik tadqiqotlar o‘tkazilib, degradatsiyaga uchragan maydonlarning xaritalari tayyorlangan hamda 420 ming gektar degradatsiyaga uchragan yaylovlarni qayta tiklash va yaxshilash bo‘yicha amaliy ishlar olib borilmoqda. Suv bilan ta’minlanmagan 144 ming gektar yaylovda chorva mollarini boqish imkoniyati yaratilgan. 2022–2023-yillarda shaxtali va tik quduqlar qazish, nasos stansiyalarini yangidan qurish hamda rekonstruksiya qilishga 40 mlrd so‘m miqdorida subsidiya mablag‘lari ajratilgan.

Biroq olib borilayotgan ishlar bilan bir qatorda yaylov yerlaridan samarali foydalanish, ularni nazorat qilish va degradatsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha ayrim hal qilinishi lozim bo‘lgan masalalar dolzarbligicha qolmoqda.

Jumladan, respublikaning 21 mln gektar maydonini (umumiy yer maydonining 47 foizini) egallagan yaylovlarning 50 foizidan ortig‘i turli darajada inqirozga uchraganligi, 11 mln gektar yaylovning tabiiy ravishda yem-xashak hosil qilish salohiyati pasayib, yaroqsiz holatga kelib qolgan. Yaylovlarda chorva mollarini almashlab boqish tizimi yetarli darajada joriy etilmaganligi va chorva mollari sonining keskin ortganligi bois yaylov yerlari katta bosim ostida qolgan. Buning oqibatida ozuqabop yem-xashak o‘simlik turlari siyraklashib, yo‘qolib ketish darajasiga yetgan.

Shuningdek, yaylovlardagi o‘simliklar qoplamining hozirgi holati va degradatsiya jarayonlarini, yaylovlarning xo‘jalik imkoniyatlarini o‘rganish va shu asosda yaylovlardan oqilona foydalanish tizimini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilmayapti. Sohada mutaxassislar tayyorlash tizimi yo‘lga qo‘yilmaganligi bois kadrlar yetishmovchiligi yuzaga kelgan. Cho‘l va yarim cho‘l hududlarida ixota daraxtzorlarini barpo etish, inqirozga uchragan yaylov maydonlarini qayta tiklash ishlari amalga oshirilmaganligi tufayli shamol ta’sirida tuproq eroziyasi kuchayib, chang-to‘zonlarning hosil bo‘lish jadalligi ortib bormoqda.

Senatorlar tomonidan ushbu masalalarga oydinlik kiritish maqsadida Hukumatga parlament so‘rovini yuborish to‘g‘risida Senat qarori qabul qilindi.