Blinkenning aytishicha, HAMASning G‘azo sektorida AQSh rejasini qabul qilish va amalga oshirishga tayyorligi umid beryapti, lekin bu borada tashkilot rahbariyatining sektor ichidagi bayonotlarini kutish muhim.
AQSh davlat kotibi Entoni Blinken 11 iyun, seshanba kuni HAMAS guruhining BMT G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish rezolyutsiyasini qo‘llab-quvvatlashini e’lon qilganini «rag‘batlantiruvchi belgi» deb atadi. Shu bilan birga, u G‘azo sektori ichida tashkilot rahbariyatining bunday niyatlarini tasdiqlashini kutish muhimligini tushuntirdi.
Blinken Isroil va HAMAS o‘rtasidagi urush tugaganidan keyin G‘azo bo‘yicha rejalar haqidagi suhbatlar 11 iyun kuni Quddusda Isroil yetakchilari bilan bo‘lib o‘tgan muzokaralardan so‘ng davom etishini qo‘shimcha qildi.
BMT Xavfsizlik kengashi Baydenning G‘azo bo‘yicha rejasini qo‘llab-quvvatladi
10 iyun, dushanba kuni BMT Xavfsizlik kengashi AQSh tomonidan ishlab chiqilgan, prezident Jo Baydenning G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish rejasini ma’qullovchi rezolyutsiya loyihasini qo‘llab-quvvatladi. BMT Xavfsizlik kengashidagi ovoz berishda uning 15 a’zosidan 14 tasi rezolyutsiyani yoqlab chiqdi. Rossiya betaraf qoldi.
Baydenning G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish rejasi
31 may kuni AQSh prezidenti Jo Bayden Isroil va HAMASga G‘azo sektorida sulh o‘rnatish rejasini taklif qildi, bu uch bosqichda deeskalatsiyani o‘z ichiga oladi.
Ulardan birinchisi olti hafta ichida sektorda o‘t ochishni to‘xtatishni va Isroil armiyasi (TsAHAL) qo‘shinlarini aholi punktlaridan olib chiqib ketishni nazarda tutadi. Shu bilan birga, HAMAS jangchilari yuzlab falastinlik mahbuslarni ozod qilish evaziga bir qancha garovga olinganlarni Isroilga qaytarishi kerak. Ikkinchi bosqichda TsAHAL G‘azo sektorini butunlay tark etishi, HAMAS esa qolgan garovdagilar va ularning jasadlarini qaytarishi kerak. Uchinchi bosqichda AQSh va xalqaro hamjamiyat ko‘magida G‘azo sektorini tiklashni boshlash rejalashtirilgan.
Isroil va HAMASning «Bayden rejasi»ga munosabati
G‘azo sektoridan tashqarida bo‘lgan, hamaschilar matbuot kotibi Sami Abu Zuhriy BMT rezolyutsiyasini qo‘llab-quvvatlashi va uning tashkiloti joriy rejani amalga oshirish uchun hamkorlikka tayyorligini ma’lum qildi. Falastin ma’muriyati «zudlik bilan o‘t ochishni to‘xtatishga chaqiruvchi va Falastin yerlarining birligini saqlaydigan har qanday rezolyutsiyani qo‘llab-quvvatlashini» ta’kidladi.
O‘z navbatida, Isroil, Bayden aytganidek, taklif qilingan rejaga rozi. 10 iyun kuni AQSh Davlat departamenti davlat kotibi Entoni Blinken shu kuni mamlakat mudofaa vaziri Yoav Gallant bilan G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvni muhokama qilgani haqida xabar berdi.
Isroil hukumatidagi o‘ta o‘ng millatchilar, agar Binyamin Netanyahu prezident Bayden taklif qilgan sulhni qabul qilsa, hukmron koalitsiyani ag‘darish bilan tahdid qilmoqda. Isroil milliy xavfsizlik vaziri Itamar Ben-Gvir uning o‘ta o‘ngchi «Otsma yexudit» («Yahudiy kuchi») partiyasi «terrorizmga g‘alaba» berishdan ko‘ra hukumatni tarqatib yuborishni afzal ko‘rishini aytdi. Isroil moliya vaziri Betsalel Smotrich «u taklif qilingan rejaga rozi bo‘lgan hukumatning bir qismi bo‘lmasligini» aytdi.
Isroil-Falastin mojarosi
7 oktyabr kuni ertalab HAMASning harbiy qanoti - «Izzaddin al-Qassam brigadalari» Isroilga qarshi «Al-Aqso to‘foni» operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi. G‘azo sektoridan Isroil tomon minglab raketalar otildi, qurolli guruhlar Isroil aholi punktlariga kirdi.
HAMASning bildirishicha, operatsiya bosib olingan Sharqiy Quddusdagi Al-Aqso masjidiga bostirib kirish va isroillik muhojirlarning falastinliklarga nisbatan zo‘ravonligi kuchayib borayotganiga javoban amalga oshirilgan. Bunga javoban Isroil armiyasi G‘azo sektorida HAMASga qarshi o‘nlab qiruvchi samolyotlardan foydalangan holda «Temir qilichlar» operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi.
Isroil-Falastin mojarosi avj olgandan beri 37 mingdan ortiq falastinlik halok bo‘ldi. Isroilda qurbonlar soni 1400 dan oshadi. G‘azoning 2,3 million aholisi Isroilning havodan ommaviy bombardimon qilishi va eksklavning to‘liq blokadasi tufayli oziq-ovqat, suv va dori-darmonlar tanqisligidan aziyat chekmoqda.
