Tinchlikka tayyor Hamas, AQSh va Ukrainaning «mega kelishuvi» va Yevropa aeroportlari uchun «bosh og‘riq» – kun dayjesti

O‘tgan kun davomida jahonda ro‘y bergan eng asosiy voqea va yangiliklar sharhi bilan kundalik xabarnomada tanishtiramiz.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Tramp: Hamas tinchlikka tayyor

AQSh prezident Donald Tramp 3 oktyabr kuni Isroildan G‘azoni bombardimon qilishni zudlik bilan to‘xtatishni talab qildi. Sabab — Hamas asirlarni ozod qilish va urushni tugatish bo‘yicha AQSh rejasi doirasidagi ayrim shartlarni qabul qildi. Tramp Hamasning «doimiy tinchlikka tayyor» ekanini ko‘rsatganiga ishongani va endi mas’uliyat Netanyahu hukumati zimmasida ekanini aytdi.

«Isroil G‘azoni bombardimon qilishni zudlik bilan to‘xtatishi kerak, shunda biz garovdagilarni tez va xavfsiz olib chiqa olamiz!» — deb yozdi Tramp o‘zining sahifasida. «Biz allaqachon tafsilotlarni muhokama qilyapmiz. Bu faqat G‘azo haqida emas, bu Yaqin Sharqda uzoq kutilgan tinchlik haqida», dedi u.

Hamas javobida guruh G‘azoni qurolsizlantirish va demilitarizatsiyaga rozi bo‘lishini aytmadi — bu Isroil va AQSh talab qilayotgan, lekin Hamas ilgari ham rad etgan shart. Shuningdek, Hamas Isroilning to‘liq va darhol chiqib ketishini talab qilmoqda.

Tramp rejasi yuzasidan Hamas o‘z javobida «almashinuv formulasiga binoan barcha okkupatsiya asirlarini — tirik yoki jasadlarini — zaruriy sharoitlar bilan ozod qilishga roziligini» e’lon qildi. Shuningdek, Hamas muzokaralarga zudlik bilan kirishishga tayyorligini qo‘shimcha qildi.

Guruh «G‘azo sektorini falastinlik mustaqil shaxslardan iborat, falastinlik milliy konsensusga asoslangan ma’muriyatga topshirishga tayyorligini» bildirdi.

Isroil bosh vaziri Benyamin Netanyahu idorasi esa Isroil «urushni tugatishda prezident va uning jamoasi bilan to‘liq hamkorlikni davom ettiradi, bu Isroil belgilab qo‘ygan tamoyillarga muvofiq bo‘lib, prezident Tramp qarashlari bilan uyg‘un» ekanini bildirdi. Shunga qaramay, mahalliy aholi Trampning talabidan keyin ham isroillik tanklar G‘azo shahri markazidagi Talateni ko‘chasini o‘qqa tutganini aytdi. Isroil harbiy samolyotlari esa G‘azo shahrida zarbalarni kuchaytirib, bir nechta uylarga hujum qilgan.

Isroil 2023 yil oktyabrda boshlagan urush oqibatida G‘azo sog‘liqni saqlash idoralariga ko‘ra, 66 mingdan ortiq falastinlik halok bo‘ldi. Hujumlar butun hududni vayron qilgan, BMTning Tergov komissiyasi Isroil G‘azoda genotsid sodir etayotganini tasdiqlagan.

Yevropa Rossiya gazidan tezroq voz kechmoqchi

Yevroparlament Rossiya energiyasi importidan voz kechishni tezlashtirish imkoniyatini o‘rganmoqda, deb xabar berdi Bloomberg agentligi o‘z manbalariga tayanib.

"Yevroparlament Rossiya nefti va gazi importidan voz kechish imkoniyatini o‘rganmoqda. Parlament sanoat qo‘mitasi 2026 yildan neft va yana bir yildan so‘ng gaz importini to‘xtatish ko‘zda tutilgan RePowerEU rejasiga tuzatishlar kiritish bo‘yicha ovoz beradi", - deyiladi xabarda.

Qayd etilishicha, ovoz berish 16 oktyabr kuni o‘tkazilishi rejalashtirilgan.

YeI mamlakatlari 2022 yilda e’lon qilingan rejada 2027-2028 yillarda Rossiya gazidan voz kechishni maqsad qilgan. Bu vaqt ichida Rossiyaning suyultirilgan gaz yetkazib berish hajmi 40 foizga oshdi, quvur orqali gaz yetkazib berishi esa 70 foizdan 60 foizga tushdi.

19 sentabr kuni Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayyen 2027 yildan Rossiya suyultirilgan gazi importini taqiqlashni o‘z ichiga olgan 19-sanksiyalar paketi bilan tanishtirgandi.

AQSh va Ukrainaning «tarixiy» kelishuvi

AQSh va Ukraina «tarixiy» kelishuv tuzishga tayyorlanmoqda, uning doirasida Vashington Kiyevdan jangovar sharoitlarda sinovdan o‘tgan eng yangi dron texnologiyalarini xarid qiladi, deb xabar berdi The Wall Street Journal.

30 sentabr kuni Ukraina mudofaa vaziri o‘rinbosari Sergey Boyev boshchiligidagi yuqori martabali mulozimlardan iborat delegatsiya Pentagon va Davlat departamenti bilan muzokaralar o‘tkazish uchun Vashingtonga keldi.

Nashr AQShda ham murakkab dronlar ishlab chiqarilishini eslatgan, shu bilan birga, Ukraina bunday qurilmalarni ommaviy ishlab chiqarishda ancha ilgarilab ketgani, ular har kuni haqiqiy jangovar sharoitlarda o‘z samaradorligini isbotlayotgani qayd etilgan. Bundan tashqari, Ukrainada ishlab chiqarilgan dronlar arzon – ularning narxi G‘arb mamlakatlaridagi shunga o‘xshash apparatlar narxining atigi 20-30 foizini tashkil qiladi.

Muzokaralar jarayonidan xabardor manbalarning ma’lum qilishicha, hozirda tomonlar texnologiyalarni o‘tkazishning bir nechta ehtimoliy mexanizmlarini o‘rganmoqda. Variantlar orasida Amerika kompaniyalariga royalti evaziga dron prototiplarini taqdim etish, ukrainlarning AQShda mustaqil ravishda dronlar ishlab chiqaradigan shu’ba korxonasini tashkil etishi yoki Vashingtonning o‘z harbiylari ehtiyojlari uchun Ukrainadan dronlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olishi ham bor.

Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy 27 sentabr kuni dronlar bo‘yicha kelishuv «megakelishuv»ning bir qismi bo‘lishi mumkinligi, uning doirasida Kiyev Amerikaning milliardlab dollarlik qurollarini sotib olishini aytgandi. Boshqa narsalar qatorida, Ukraina hukumati uzoq masofali raketalarni ham olishga umid qilmoqda.

Isroil yordam flotida 480 kishini qo‘lga oldi

Global Sumud xalqaro flotiliyasiga Isroil tomonidan uyushtirilgan hujum chog‘ida noqonuniy hibsga olingan faollar soni 480 nafarga yetdi. Bu haqda Isroil Tashqi ishlar vazirligi flotiliya ishtirokchilarining hibsga olinishi yuzasidan «Anadolu» so‘roviga bergan javobida ma’lum qilindi.

Xabarga ko‘ra, 1 oktyabr kechasidan 2 oktyabr tongigacha davom etgan Global Sumud flotiliyasiga qarshi hujum vaqtida 474 nafar faol hibsga olingan va Isroilga olib ketilgan.

Shuningdek, 3 oktyabr kuni ertalab amalga oshirilgan yangi hujumda flotiliyaning so‘nggi kemasi — «Marinette» ham noqonuniy tarzda egallab olindi. Uning bortida bo‘lgan 6 nafar faol ham Isroilga olib ketilgan.

Ma’lum qilinishicha, hibsga olingan faollarni deportatsiya qilish jarayoni boshlangan, bu biroz vaqt oladi. Flotiliya ishtirokchilaridan to‘rttasi allaqachon deportatsiya qilingan, biroq ularning shaxsi oshkor etilmagan.

Bu orada Italiya Tashqi ishlar vazirligi yozma bayonotida, flotiliya tarkibida bo‘lgan va Isroil tomonidan hibsga olingan to‘rt nafar italiyalik parlament a’zosi ozod etilganini ma’lum qildi.

Global Sumud flotiliyasi G‘azo qirg‘oqlariga borib, blokadani yorib o‘tish va gumanitar yordam yetkazish maqsadida yo‘lga chiqqan edi. U 1 oktyabr oqshomida G‘azo suvlariga yaqinlashgan. Isroil armiyasi flotiliyadagi o‘nlab kemalarni to‘xtatdi.

Global Sumud – hozirga qadar G‘azoga gumanitar yordam yetkazish uchun dengizga chiqqan eng yirik tashabbus bo‘lib, unda kema va yo‘lovchilar soni bo‘yicha rekord qayd etilgan.

Yevropa aeroportlariga xalaqit berayotgan dronlar

Germaniyadagi Myunxen aeroportining ikkala uchish-qo‘nish yo‘lagi dronlar paydo bo‘lgani sababli so‘nggi 24 soat ichida ikkinchi marta yopildi. Bu esa o‘nlab reyslarning boshqa aeroportga yo‘naltirilishiga yoki bekor qilinishiga, shuningdek, taxminan 6 500 yo‘lovchining aeroportda qolib ketishiga sabab bo‘ldi.

Rasmiylarga ko‘ra, shanba kuni ertalab aeroport o‘zining rejalashtirilgan ochilish — dronlar ko‘rinishi tufayli kechiktirilgan.

«Aniqlanmagan dronlar ko‘rinishi sababli Germaniya havo harakatini boshqarish xizmati ehtiyot chorasi sifatida Myunxen aeroportidagi parvozlarni chekladi va keyingi ogohlantirishgacha to‘xtatdi», — deyiladi aeroport veb-saytidagi bayonotda.

Avvalgi oqshom Londonga uchishi kerak bo‘lgan, ammo parvozi bekor qilingan samolyot kapitani yo‘lovchilarga uchish-qo‘nish yo‘laklari «yaqin atrofdagi dronlar ko‘rinishi sababli» yopilganini va politsiya vertolyotlari havoga ko‘tarilganini aytgandi.

So‘nggi haftalarda Yevropadagi aviatsiya tizimi dronlar ko‘rinishi tufayli bir necha bor izdan chiqqan, ba’zi rasmiylar bu hodisalarda Rossiyani ayblagan. Kreml esa bunday ayblovlarni rad etmoqda.

Germaniya ichki ishlar vaziri Aleksandr Dobrindt politsiyaga dronlarni urib tushirish uchun harbiylardan yordam so‘rashni osonlashtiradigan qonun loyihasini tezlashtirishini aytdi.