«Yaratish imkonsiz deyishgandi» - Putin «Burevestnik» raketasi sinovdan o‘tganini bildirdi

Rossiya yadroviy dvigatelga ega «Burevestnik» qanotli raketasini muvaffaqiyatli sinovdan o‘tkazdi. Bu haqda 26 oktyabr kuni Rossiya armiyasining boshqaruv punktlaridan biriga tashrif buyurgan prezident Vladimir Putin ma’lum qildi. O‘tgan haftadagi yadro mashqlari bilan birga o‘tkazilgan ushbu sinovlar – Rossiyaga sanksiyalar kuchayayotgan bir paytda kollektiv G‘arbga signal deb hisoblanmoqda.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

«Burevestnik» qanday qurol?

Rossiyaning qurolli kuchlari Bosh shtabi boshlig‘i, general Valeriy Gerasimovga ko‘ra, raketa 21 oktyabr kuni o‘tkazilgan sinovda 14 000 km masofaga uchgan va taxminan 15 soat havoda bo‘lgan.

Yadroviy energiya manbayi sababli «Burevestnik» boshqa yadroviy qurollangan raketalarga qaraganda havoda ancha uzoq vaqt qolishi mumkin, dedi Gerasimov. U har qanday raketaga qarshi mudofaani yengib o‘tishi mumkinligi aytildi.

«Burevestnik» NATO tasnifida – SSC-X-9 Skyfall deb ataladi. Uning nomi bo‘ron kelishini oldindan sezdiruvchi deb hisoblangan «Bo‘ron qushi»dan (Storm petrel) olingan. U kelajakdagi raketaga qarshi mudofaa tizimlari uchun «yengilmas» ekani aytilmoqda. Shuningdek, deyarli cheksiz masofaga hamda oldindan taxmin qilib bo‘lmaydigan parvoz yo‘liga ega.

«Keng ma’noda bu – dunyoda hech kimda yo‘q bo‘lgan noyob mahsulot. Biz uning bo‘lajak qo‘llanish imkoniyatlarini aniqlashimiz va bu qurolni qurolli kuchlarimizda joylashtirish uchun infratuzilmani tayyorlashni boshlashimiz kerak», – deya Putinning so‘zlarini keltirmoqda New York Times.

Rossiya yetakchisiga ko‘ra, bir vaqtlar rossiyalik mutaxassislar bu qurolni yaratish imkonsiz deb aytgan, biroq endi uning «hal qiluvchi sinovlari» yakunlangan.

Raketa qayerdan uchirilgani, uning parvoz marshruti qayerdan o‘tgani va qayerga qulagani ma’lum qilinmagan.

BBC’ning yozishicha, avgust oyida tarqalgan xabarlarda ushbu sinov belgilari «Novaya Zemlya» arxipelagidagi «Rogachevo» aerodromida faollik oshgani bilan izohlangan edi.

Bundan tashqari, Putin o‘tgan haftada Rossiyaning quruqlik, dengiz va havo komponentlaridan iborat strategik yadroviy kuchlari sinovini ham kuzatgan edi. O‘sha kuni yangi raketadan tashqari, Yars va Sineva qit’alararo ballistik raketalari, shuningdek, ikkita X-102 havodan uchiriladigan qanotli raketalar sinalgan.

«Bizning yadroviy to‘sqinlik kuchlarimizning zamonaviyligi eng yuqori darajada, boshqa har qanday yadroviy davlatdan yuqori», dedi Putin ushbu sinovlarni nazarda tutib.

Tahdid ohanglari kuchaymoqda

AQSh prezidenti Donald Tramp avvalroq Ukraina ustidan tez g‘alaba qozona olmagani uchun Rossiyani «qog‘oz yo‘lbars» deb atagandi. Reutersʼning yozishicha, ammo bu sinovlar – Moskva yadroviy qurol borasida AQShga global raqobatchi bo‘lib qolayotganidan dalolat. Shuningdek, Rossiyaning yadroviy qurol nazorati bo‘yicha takliflari jiddiy ko‘rilishi kerakligini anglatadi.

Shuningdek, avvalroq AQSh Ukrainaga Rossiyadagi nishonlar haqida razvedka ma’lumotlarini taqdim etishga kirishgan edi. Reuters’ning yozishicha, endi Putin G‘arbga signal bermoqda: Moskva xohlasa, javob bera oladi.

Tramp ma’muriyati Ukrainaga ayrim uzoq masofali raketalarni qo‘llashga ruxsat bergach esa Putinning tahdid ohangi kuchaydi: «Agar Rossiyaga hujum qilinsa, javob «juda jiddiy, hatto halokatli bo‘ladi», dedi u payshanba kungi sinovlarda.

Yangi qurollanish poygasi

Putin 9M730 «Burevestnik»ni ilk bor 2018 yilda e’lon qilgan. Bu qurol AQShning 2001 yilda Ballistik raketalarga qarshi shartnomadan bir tomonlama chiqishi hamda NATOni kengaytirishga javob sifatida ko‘rsatiladi.

Tahlilchilarning aytishicha, sinovning muvaffaqiyatli o‘tishi kutilgan hol edi.

«Shunday bo‘lsa-da, bu xavotir uyg‘otishi tabiiy», deydi Midlberi kolleji yadroviy qurollar tarqalishiga qarshi mutaxassisi Jyeffrey Levis. U Rossiyada yuz bergan halokatli 1986 yilgi Chernobil AES portlashiga ishora qilib shunday dedi: «Bu – kichik uchuvchi Chernobil, bu salbiy rivojlanish. U yana bir fantastik qurol bo‘lib, vaziyatni beqarorlashtiradi va qurol nazorati nuqtai nazaridan yechimi qiyin bo‘ladi», degan mutaxassis.

Shu yil Tramp bir necha marta «Oltin gumbaz» deb atagan, AQShni raketa hujumlaridan himoya qiluvchi mudofaa tizimi haqida gapirgandi. Ruslar yaratgan «Burevestnik» aynan bunday tizimni chetlab o‘tishga mo‘ljallangan.

«Amerikalarning 'Oltin gumbazʼ kabi loyihalari shunday qimmat va ortiqcha loyihalarda Rossiyani qatnashishga undayotgan asosiy omillardan biridir», — dedi Moskvadagi Jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar instituti tadqiqotchisi Dmitriy Stefanovich.

Yadro tarqalishini cheklash tadqiqotlari markazi Hanna Nottening aytishicha, Putinning bu e’loni – Tramp lavozimga qaytgach amalga oshirgan birinchi jiddiy yadroviy «shantaj» hisoblanadi.

O‘tgan yili noyabrda Rossiya yadroviy qurol tashishga qodir «Oreshnik» raketasini Ukraina jang maydoniga joylashtirgan edi. O‘shandan beri Moskva ko‘proq Yevropa davlatlariga qarshi «gibrid tahdidlar»dan foydalanmoqda.

Ayrim ekspertlarga ko‘ra, bu safargi qadam esa asosan Vashingtonga qaratilgan. «Burevestnik» haqidagi e’lon Ukrainadagi jang maydonidan ko‘ra, AQSh va Rossiya o‘rtasidagi yakka qolgan qurol nazorati shartnomasi bilan bog‘liq.

Trampning javobi

Moskvada yangi «Burevestnik» raketasi sinovidan bir kun o‘tib, AQSh prezidenti Donald Tramp bu borada fikr bildirdi.

U sinov ahamiyatini kamaytirib ko‘rsatdi va AQSh «Rossiya sohillari yaqinida joylashtirilgan yadroviy suvosti kemasiga egaligi»ni eslatdi.

«Biz raketalarni doim sinovdan o‘tkazamiz. Raketalarni sinash o‘rniga, urushni tugatishingiz kerak», — dedi u Malayziyadan Yaponiyaga ketayotib, Air Force One bortida.

Tramp ikkinchi prezidentlik muddatini boshlaganidan beri Ukrainadagi urushni tugatish bo‘yicha harakatlarga yetakchilik qilmoqda. U avgust oyida Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashgan, oktyabr oyida Budapeshtda rejalashtirilgan yana uchrashuv esa bekor qilingandi.