Polshadagi Rossiya dronlari. So‘nggi tafsilotlar

Rossiyaning 20 ga yaqin droni Polsha hududiga bostirib kirishi NATO qarshisiga 70 yildan ortiq vaqt oldin sovuq urush yillarida tashkil etilgan harbiy alyansning dronlarga qarshi turish uchun to‘g‘ri va iqtisodiy jihatdan samarali harbiy tuzilmasi bor-yo‘qligi masalasini chiqardi, deb yozadi ekspertlar bilan suhbatlashgan Reuters agentligi.

NATO va Ukraina ma’lumotlariga ko‘ra, bosqinda Rossiyaning Shahed va «Gerbera» rusumli zarbdor dronlari ishtirok etgan, ular ko‘pincha jangovar kallaksiz uchadi. Reuters’ning qayd etishicha, NATO Polshada «o‘ta arzon» dronlarga qarshi turish uchun F-35 va F-16 qiruvchi samolyotlari, Mi-24, Mi-17 va Black Hawk vertolyotlari, shuningdek, Patriot havo hujumidan mudofaa tizimlaridan foydalangan. Operatsiyada Polsha, Niderlandiya, Italiya va Germaniya harbiylari ishtirok etgan.

Polsha hukumati faqat xavf tug‘dirgan dronlar urib tushirilganini ma’lum qildi. NATO dronlardan kamida beshtasi Ukrainaga qurol yetkazib berishda asosiy punktlardan biri sanalgan Jyeshuv aeroportidagi logistika markaziga yo‘naltirilgan deb hisoblamoqda, deb xabar berdi Der Spiegel nashri. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, Niderlandiyaning F-35 qiruvchi samolyotlari aynan Jyeshuv tomon harakatlangan dronlarni urib tushirish uchun ishlagan.

Bild nashri qayd etishicha, F-35 qiruvchi samolyotlari Rossiyaning bir necha ming dollar turadigan dronlariga har biri 400 ming yevro turadigan AIM-9 Sidewinder raketalari bilan hujum qilgan. Hammasi bo‘lib, Bild ma’lumotlariga ko‘ra, qiruvchilar 25 ta drondan uchtasini urib tushirgan (yana bir dron yoki urib tushirilgan, yoki o‘zi qulab tushgan).

«Bu biz nafaqat hushyor bo‘lishimiz, balki harakatlarimizda yanada qat’iyatli bo‘lishimiz kerakligining juda yaxshi illyustratsiyasidir», – dedi Slovakiyaning NATOdagi sobiq elchisi Peter Bator Reuters agentligiga. U dronlar alyans hududiga kira olishini yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan ish deb atagan – bu NATO tahdidni to‘xtata olmaganini anglatadi.

Bator alyans hududiga dronlar kabi xorijiy qo‘shinlar ham kirishi mumkinligiga e’tibor qaratgan. «Dronlar va qo‘shinlar o‘rtasida katta farq yo‘q», – deydi Bator. U NATOni Kiyev bilan ittifoqchilar alyans uchun xavf tug‘diradigan dronlarni NATO havo hududiga kirishidan oldin Ukraina hududida urib tushirish bo‘yicha kelishib olishga chaqirdi.

Britaniyaning Xalqaro strategik tadqiqotlar instituti tahlilchisi Fabian Hinsning fikricha, G‘arb havo hujumidan mudofaa tizimlari hujumlarda arzon dronlar keng miqyosda ishtirok etishi mumkinligini hisobga olmagan holda ishlab chiqilgan. Hinsning so‘zlariga ko‘ra, bunday dronlarni qiruvchi samolyotlar va vertolyotlar yordamida urib tushirish mumkin, «lekin bu tahdid doimiy tus olsa, operatsiyalarning yuqori sur’atini talab qiladi».

Shotlandiyadagi Sent-Endryus universiteti strategik tadqiqotlar professori Fillips P. OʼBrayyen Polshaga bostirib kirgan dronlar soni «Ukrainaning har kecha boshidan kechirayotganlari bilan taqqoslaganda juda arzimas darajada» ekanini qayd etgan. OʼBrayyenning fikricha, dronlar «ehtimoliy tahdid sifatida ancha oldin aniqlanishi va oldindan mudofaa choralari ko‘rilishi kerak edi». «NATO uchun bu bolalar ermagi bo‘lishi kerak edi. Agar ular bir kechada 600 ta dron va raketaga duch kelishsa, ularga xudoning rahmi kelsin», – deydi OʼBrayyen.

NATO bosh kotibi Mark Ryutte jurnalistlarning harbiy alyans dronlardan yaxshiroq himoyalanishi kerakmi, degan savoliga javob berarkan, shunday dedi: «Albatta, biz har doim bir qadam oldinda bo‘lishimiz kerak. Ammo o‘ylaymanki, o‘tgan kecha [10 sentabr] biz NATO hududining har bir santimetrini himoya qilishga qodir ekanligimizni ko‘rsatdi».

Rossiya dronlari bostirib kirganidan so‘ng, Polsha NATO ittifoqchilaridan qo‘shimcha havo hujumidan mudofaa tizimlari va dronlarga qarshi texnologiyalarni taqdim etishni so‘radi, deb xabar berdi Bloomberg agentligi manbalarga tayanib.

Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Italiya, Niderlandiya va Ukraina Polshaga «mamlakatimiz havo hujumidan mudofaa tizimini aniq qo‘llab-quvvatlash»ni taklif qildi, dedi Polsha bosh vaziri Donald Tusk. Polsha tashqi ishlar vaziri Radoslav Sikorskiy esa mavjud ikkita tizimga qo‘shimcha ravishda Patriot tizimlari kerakligini aytdi, «chunki dronlar Rossiyadan tahdidning yagona shakli emas».

Niderlandiya mudofaa vazirligi 2025 yil oxirigacha Polshaga ikkita Patriot tizimi, dronlarga qarshi kurash vositalari va 300 nafar harbiy taqdim etishga va’da berdi. Buyuk Britaniya yaqin vaqtgacha Polshada bo‘lgan va NATO missiyasi doirasida havo hududini patrul qilgan oltita Typhoon qiruvchi samolyotining kamida bir qismini Polshaga qaytarmoqchi, deb yozadi Bloomberg. Chexiya dronlarga qarshi kurashish uchun uchta Mi-171Sh vertolyotini topshirishga va’da berdi.

NATOga a’zo davlatning yuqori martabali diplomati Bloomberg nashriga aytishicha, Rossiyaning Polsha chegarasini kesib o‘tgan ko‘p sonli dronlari bu qasddan amalga oshirilganini ko‘rsatadi. Rossiya bu hujum orqali NATO bo‘yicha ittifoqchilarni Polshada Patriot tizimlarini ko‘paytirishga va natijada ularni Ukrainaga yubormaslikka undashni ko‘zlagan bo‘lishi mumkin, deb yozadi agentlik.

Bloomberg ma’lumotlariga ko‘ra, Polsha ittifoqchilari mamlakatga Patriot tizimlarini yetkazib berishi qiyin bo‘ladi. Germaniya mudofaa vaziri o‘rinbosari Yyens Pletnerning aytishicha, «hozir barcha Rossiya harbiylarining Ukrainaga shafqatsiz hujumlarini hisobga olgan holda, kelajakda ularni Ukrainaga joylashtirish yaxshiroq bo‘ladi, deb hisoblamoqda».

Rossiya dronlari bostirib kirishi fonida Polsha hukumati «davlat xavfsizligini ta’minlash maqsadida» Belarus va Ukraina bilan chegara hududida parvozlarni chekladi. Cheklovlar 10 sentabrdan 9 dekabrgacha joriy etildi, deb xabar berdi Polsha aeronavigatsiya xizmati agentligi. Ushbu hududda 24 soat davomida fuqarolik dronlari parvozi taqiqlangan, tunda faqat harbiy samolyotlar, kunduzi esa Polsha hukumatini parvoz haqida xabardor qilganlar va favqulodda xizmatlar havo kemalari ucha oladi.

Bundan tashqari, Polsha 12 sentabrga o‘tar kechasi Belarus bilan chegarani butunlay yopmoqchi. Polsha bosh vaziri Donald Tusk 12-16 sentabr kunlari Belarus hududida bo‘lib o‘tadigan «G‘arb-2025» Rossiya-Belarus harbiy mashg‘ulotlari tufayli chegara yopilayotganini aytdi. Polsha ichki ishlar vaziri Marsin Kervinskiy chegara noma’lum muddatga yopilgani, biroq Polsha tomoni «zarurat bo‘lmaganda chegarani bir kun ham yopiq saqlash» niyatida emasligini aytdi.

Shu bilan birga, Latviya mudofaa vazirligi 11 sentabr oqshomidan boshlab Rossiya va Belarus bilan chegaradagi havo hududini yopishini ma’lum qildi. Chegara kamida 18 sentabrgacha yopiladi, dedi Latviya mudofaa vaziri Andris Spruds.

Vazirning so‘zlariga ko‘ra, Latviya Rossiya dronlarining Polsha hududiga kirishiga shunday reaksiya ko‘rsatmoqda. «NATO havo hududidagi Rossiya dronlari – bu ogohlantiruvchi signal va biz dronlar hujumi kuchayishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun qo‘limizdan kelganini qilishimiz kerak», – dedi vazir. Shu bilan birga, u hozirda Latviyaga Rossiya tomonidan to‘g‘ridan to‘g‘ri tahdid yo‘qligini ta’kidladi.

Latviya seymi esa «G‘arb-2025» mashg‘ulotlari paytida Latviyaning Belarus va Rossiya bilan chegaralarini butunlay yopishni taklif qildi. Bunday taklif milliy xavfsizlik bo‘yicha komissiyaga yuborilgan.