Муборак Рамазон ойига бағишланган жонли эфирдаги илк суҳбатимизда шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф номидаги масжид имом-ноиби Ҳасанхон қори Яҳё Абдулмажид рўзани бузувчи амаллар ҳақида ҳам маълумот берди.
– Рўзани бузадиган амаллар ҳақида айтадиган бўлсак, булар еб-ичиш, яъни танага озуқа кириши ҳамда оилавий муносабатлар, яъни ўз аҳлига яқинлик қилиш. Мана шу иккала масала рўзани бузади, буларга амал қилинмаса инсоннинг рўзаси қабул бўлмайди. Шунингдек, саҳарликни кечиктириб вақтидан ўтказиб юбориш ҳам бўлмайди.
Билмасдан, хаёлидан кўтарилиб еб-ичиб юбориш ҳам рўзани очмайди, лекин хаёлига рўзадорлиги келиши билан еб-ичишни тўхтатиши керак. Шу ўринда бир масала, агар узри бор ҳолатида ҳам бир кекса одам рўза тутса-ю, паришон бўлиб нимадир еб-ичаётган бўлса, уни тўхтатиш керак эмас дейди, уламолар. Чунки унга рўза тутиш фарз эмас, лекин ҳиммат қилди. Озгина еб олган нарсаси қари инсонга мадор бўлади. Лекин рўзадорлигини ўзи эслаши билан тўхташи керак бўлади.
Оғизни тиш пастаси билан ювиш масаласи. Ўзи аслида хушбўйлик рўзани очмайди. Ҳозирги кўп тиш пасталари ўта хушбўй бўлиб, унинг ҳиди димоққа урилиб инсонга роҳат берворади. Бу эса макруҳ бўлади. Шунинг учун оғиз ёпишдан аввал тишни бир маротаба чайқаб олиш кифоя қилади. Мисвоқни бемалол рўзадор ҳолда ҳам ишлатиш мумкин ёки зарурат туғилса, рўзадор одам тиш чўткасига паста қўшмасдан, сувни ўзида ювса ҳам бўлади.
Сувдан фойдаланиш масаласида. Баъзилар ариқни ичига тушиб олиб, сузиб юради-да, рўзам очилмайди дейди. Сойларда ёки бассейнларда сузганда оғиз ва бурундан сув кириб, рўзанинг очилиб кетиши эҳтимоли жуда юқори. Булардан сақланиш керак. Лекин бўйингача бўлган чуқурликдаги сувга тушиб юрса, бундай ҳолда рўза очилмайди. Исиб кетган вақтда бошдан сув қуйса ёки душ қабул қилса ҳам рўза очилмайди.
Агар рўзанинг машаққати танага зарарли бўлмаса, унинг машаққатини кўтариш рўзанинг савобини кўпайтиради. Тоқатдан ташқари ҳолатларда тананинг ҳаққи олдинга чиқиб қолади. Яъни танага ортиқча оғирлик йўқ – сабр қиласиз, савоб оласиз. Лекин танага машаққат оғирлашиб кетганда, энди унинг ҳаққини адо қилиш – совитиш керак. Бундай ҳолатларда қийинчиликка тарғиб ва талаб қилинмайди.
Бошқа масалаларда, аёллар учун муҳим бўлган овқатни тузини кўришда, агар озгина овқатни тилга теккизиб, таъмини билиб олса, тупуриб юборса рўза очилмайди. Лекин олган овқати томоғига кетиб қолса, рўзаси очилиб кетади.
Кўпчилик сўрайдиган укол масаласида уламолар ён тарафдан, яъни мускулдан укол олса, рўза очилмайди, деган. Лекин томирдан қилинган уколлар, айниқса озуқа бўлса, рўзани бузиши айтилади. Турли касалликларга қарши вакциналар ҳам мускул орқали қилинади ва бундай ҳолатларда ҳам рўза очилмайди. Лекин, яна ҳам тақво қиламан деса, турли уколларни оғиз очилган вақтларда олгани афзал.
Энди юқорида айтганларим, омманинг рўзасига тааллуқли. Кейинги даражада баркамол рўза тутаман, рўзанинг савобларига тўлиқроқ эришаман деган кишилар эса нафақат еб-ичишдан тийилишлари, балки бутун таъна аъзоларини гуноҳдан тийишлари керак бўлади. Кўзни ҳаром қилинган нарсаларга қарашдан, тилни айтиш ҳаром қилинган сўзлар – турли ҳақорат, ёлғон, туҳмат ва бўҳтонлардан, қўл ва оёқни турли гуноҳларни қилишдан тийиш керак бўлади. Мана булар аъзоларнинг рўзаси бўлади. Шундай тутилган рўзада кўзланган мақсад тугал ҳосил бўлади.
Расулуллоҳ алайҳиссалом айтганлар: «Ким рўза тутса-ю, ёлғон гап ва туҳматни қўймаса, унинг оч қолиб, чанқаганига Аллоҳ муҳтож эмас». Аслида инсон тақво қилса ҳам Аллоҳ унга муҳтож бўлмайди. Лекин, бу ҳадисда айтиляптики, Аллоҳ назарда тутган ҳақиқий рўза бу эмас, Шунинг учун рўзадор оғзини бепошна сўзлардан ҳам тийиши керак.
Яна ҳам хос кишиларнинг рўзаси ҳам бўлади. У қалбнинг рўзасидир. Бунда қилиш у ёқда турсин, гуноҳ қилиш хаёлига ҳам келмайди, банданинг қалби Аллоҳнинг зикри билан банд бўлади. Агар инсон ҳаракат қилиб, бу даражаларга эришса, Рамазон рўзаси у учун ҳақиқатда покловчи бўлиб, руҳий юксалишга сабаб бўлади.
- Барча савол-жавоблар билан тўлиқ видео орқали танишишингиз мумкин. Суҳбат давомида, шунингдек оғиз очиш ва ёпиш вақтларини аниқлашдаги ихтилофлар, кимларга рўза фарзлиги ва кимларга енгиллик берилгани, Рамазонда қилиш мумкин бўлган ишлар, ифторлик ва саҳарликда таомланиш одоблари каби мавзуларда сўз боради.
Фаррух Абсаттаров суҳбатлашди.
