Эксперт: «Инқироз пайтида муддатидан олдин рекламалар сотиб олиш бизнес учун кейинроқ фойда келтиради»
«Orient Capital Management» компанияси директори Анвар Ирчаев «MFactor» лойиҳаси доирасида инқироз даврида молиявий бошқарув мавзусида ўз фикрларини билдириб ўтди.
![](https://storage.kun.uz/source/6/WZZv4f7XC3PdS69u1DCN9o3-onRv7RBy.jpg)
«Ўзбекистонда интернет реклама бозори 2019 йилда 4 миллион долларга тенг. Бошқа давлатлар билан солиштирамиз. Узоққа бормайлик, Қозоғистонни олсак, интернет реклама бозори 2019 йилда 100 миллион долларга тенг бўлган. Россияда эса 3 миллиард доллар. Бу дегани киши бошига интернет реклама бозори 20 доллар дегани. Россияда 150 миллион киши яшайди десак, 3 миллиард киши бошига 20 доллар. Ўзбекистонда 35 миллион деб олсак, киши бошига интернет реклама бозори 10 цент дегани. Бу жуда кам.
Қозоғистондаги nur.kz янгиликлар порталига ташрифлар сони 1 ойда 25 миллионтагача бўлган. Шу интернет порталнинг бир йиллик тушуми, рекламадан топган пули 10 миллион доллар. Битта интернет сайт.
Бу биз учун нима дегани? Бу салоҳият жуда катта дегани. Бугунги кунда кимдир пандемия бошланди, онлайн кетди дейиш нотўғри. Объектив омиллар бизни бу нарсадан тўхтатади. Бу рақамлар бизда ўсиш учун салоҳият катта эканини кўрсатади. Интернет бозорининг киши бошига 10 центдан 1 долларга ўсиши ҳам 10 баравар ўсишини билдиради. Мен 20 доллар деяётганим йўқ. Қозоғистонда 19 миллион аҳоли яшаса, у ерда 100 миллион, [интернет бозори киши бошига] 5 долларга тенг дегани.
5 доллар ва 10 цент, қаранг қанча катта фарқ. Биз ҳам шу рақамларга ўсамиз. Чунки бизнинг одамларимиз жуда тадбиркор, ақлли, кўп нарсага қизиқади, кўп ишлашни хоҳлайди. Биз ҳам рақамларга борамиз. Менинг фикримча, [бунинг учун] 3, 4, 5 йил керак. Лекин етиб боргунимизча офлайн бизнеснинг роли жуда катта», деди Анвар Ирчаев.
Кўрсатув давомида MFactor лойиҳаси асосчилари Анвар Ирчаевга савол билан мурожаат қилди.
- Бугун Kun.uz сайти реклама бўлими каналида нархлар арзонлаштирилгани ҳақида хабар келди. Ҳозирги инқироз вақтида реклама нархлари тушган пайтда ким рекламага пул тикиши жоиз ва ким рекламага пул тикиши ножоиз? Шу ҳақида ҳам ўз фикрларингизни билдириб ўтинг.
- Мен ўз тажрибамдан келиб чиқиб гапираман. Биз иккита реклама компаниясига инвестиция қилганмиз. Биттаси Orange Media, 2007 йилда биз уни нолдан очганмиз. Билбордлар билан шуғулланади, ҳозирги кунга келиб 400-500та билбордга эга бўлган компания. 2010 йилда интернет рекламалари билан шуғулланадиган иккинчи компанияга инвестиция қилганмиз.
Нима учун инвестиция қилаётганимизда шу соҳаларни танлаганмиз?
Чунки реклама бу – контрциклик (қарама-қарши) саноат. Қарама-қарши дегани ташкилотлари яхши ишлаётганда бозорни эгаллаш учун ҳамма рекламага пул ажратади. Ўзининг бозор улушини эгаллаш учун пул аямайди. Лекин бозор қисқараётган пайтда ҳам ўз бозорини сақлаб қолиш учун яна пул тикади. Чунки савдосини барибир юргизиш керак. Одамлар «ишим юрсин, мижозларга етиб борай, маҳсулотим тўғрисидаги маълумотни етказай» деб рекламага йўл топиб, инвестиция қилади. Шунга мен ўйлайманки, имконият бўлса, реклама компаниялар билан ишлаш керак. Чунки ҳаммамиз тушуняпмиз, Худо хоҳласа, бу [пандемия] тугаганидан кейин бозорлар очилиб, барибир ишлайди. У пайтда ҳамма реклама бозорига тиқилганида яна нархлар ошиб кетади. Ҳамма хоҳлаган пайтда яна жой топиб бўлмайди. Лекин ҳозир бозор очиқ пайтида чегирмалар жуда катта. Имкониятга қараб, лекин тўловларни чеклаб, ҳеч ким ҳозир тўлагин деб айтмайди, ойма-ойми, бўлиб-бўлибми муддатидан олдин рекламаларни олса, эртага иқтисодиёт юрганида бу жуда фойдали бўлади.
Ундан ташқари, реклама компаниялари билан фақат пул асосидамас, кимларнингдир билбордлари бўшаб қолган. Тошкентда билбордлар учун солиқ тўлаш керак. Айтса бўлади: «мен сенинг солиқларингни тўлай, баннерни ҳам ўзим чиқараман, осиб қўйгинда, шу баннер турсин» деб бу жараёнда ҳам ўз жойини эгаллаб, бир йилликми, ярим йилликми шартномалар тузиб, яхши жойларни эгаллаб олиш мумкин деб ўйлайман.
Баъзилар айтиши мумкин: ойлик тўлашга пулим йўқ, қандай қилиб рекламага тўлайман?
Имкониятга қараб, йўлини топишига қараб иш тутиш керак деб ўйлайман. Шу соҳада рекламага айнан ҳозир эсдан чиқармай ҳаракат қилиши жоиз бўлса керак. Чунки ҳозир ҳамма кунлик масалалар билан банд. Лекин кунлик масаладан чиқиб, стратегик масалага қаралса, катта имкониятлар очилган.
Тўлиқ суҳбатни MFactor’нинг You Tube’даги каналида томоша қилиш мумкин.
Мавзуга оид
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/10/4Febkmotr9yRX9AHpMGnm0M0pH0Rufz7_medium.jpg)
15:10 / 13.12.2024
Онкологик касалликлар давоси ҳақида реклама жойлаштирган МЧЖ жаримага тортилди
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/10/7KIeiN5LCJn-xE6Igf3ZRJ1egt97Kjz-_medium.jpg)
09:43 / 14.11.2024
Қонуний ташқи реклама конструкцияси ноқонуний бузилганда бизнес-омбудсманга хабар бериш мумкин
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/10/pqjGt3KTX3jIAb3t-WXh4hnH0ANbgDdr_medium.jpg)
12:28 / 11.11.2024
Тошкентда ноқонуний ташқи рекламаларни олиб ташлаш бўйича рейд ўтказилди
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/10/27c-Tq89oSd-F2XWNyGRgYbiKLSBu_ZD_medium.jpg)
16:06 / 08.11.2024