«Божлар – менинг севимли сўзим». Трамп халққа мурожаат қилди

АҚШ президенти Доналд Трамп чоршанба куни кечқурун Вашингтонда миллатга мурожаат қилди. Оқ уйнинг дипломатик қабуллар залидаги Рождество безаклари фонида минбар ортида туриб, у ўз маъмуриятининг иқтисодиётдаги муваффақиятлари ҳақида гапирди ва истеъмол нархларининг кескин ўсишида ўзидан олдинги демократ президентни айблади.

Трампнинг нутқи қисқача

Мен тартибсизликни мерос қилиб олдим ва энди уни тузатяпман. Демократлар даврида АҚШ чегаралари очиқ эди, бизга муҳожирлар, жумладан, жиноятчилар оқиб кела бошлади. Эркаклар аёллар спортида қатнашарди. Тарихдаги энг ёмон битимлар амалга оширилди. Сўнгги тўрт йилликда АҚШни фақат ўзиникилар учун, террорчилар учун, биздан мисли кўрилмаган даражада фойдаланган бошқа мамлакатлар учун курашган сиёсатчилар бошқарди. Дунё устимиздан кулди. Лекин энди кулмайди.

11 ой ичида биз Вашингтонга АҚШ тарихидаги бошқа маъмуриятларга қараганда кўпроқ ижобий ўзгаришлар олиб келдик. Сўнгги ойларда АҚШга бирорта ҳам ноқонуний муҳожир кириб келмади. Ёдингиздами, Жо Байден чегарани ёпиш учун қонун кераклигини айтганди. Аслида янги президент керак экан.

Вашингтон ҳар қачонгидан кўра хавфсиз. Биз америкаликларни заҳарлаётган қонхўр наркокартелларга зарба бердик. Биз дунёдаги энг қудратли армияга эгамиз. Мен саккизта урушни ҳал қилдим, 3000 йилдан буён илк бор Яқин Шарққа тинчлик олиб келдим, исроилликларни гаровдан озод этишда ёрдам бердим.

Мен лавозимимга киришганимда, инфляция 48 йил ичидаги энг юқори даражасида эди, нархлар мислсиз даражада юқори эди. Энди улар пасаймоқда. Маошлар ошмоқда, янги иш ўринлари очилмоқда, биз янги инвестициялар жалб этяпмиз.

Биз божлар орқали катта ютуқларга эришдик. Божлар – менинг севимли сўзим! Энди пуллар АҚШга рекорд ҳажмларда қайтмоқда. Сиз ўзгаришларни ҳар куни кўряпсиз.

Бугун Американи ҳурмат қилишади ва мамлакат ҳар қачонгидан ҳам кучлироқ тикланди. Биз дунё ҳали кўрмаган иқтисодий сакрашга тайёрмиз. Яқинда футбол бўйича жаҳон чемпионати, Олимпия ўйинлари бўлиб ўтади, Мустақиллик декларациясининг 250 йиллигини нишонлаймиз.

2026 йилда дунё бизга қараганида, ўз фуқароларига содиқ, ўзлигига ва тақдирига ишонган мамлакатни кўрсин. Майли, ҳасад қилаверишсин.

Трампнинг нутқи ҳақида кенгроқ

«Ўн бир ой олдин мен тўла тартибсизликни мерос қилиб олгандим – ва мен буни тузатиб келяпман», – деди Трамп 20 дақиқадан камроқ давом этган телемурожаатида.

Нутқнинг катта қисми унинг иқтисодий ютуқлари ва маъмуриятнинг нархларни пасайтириш бўйича саъй-ҳаракатларига бағишланди ва у юқори нархларда Жо Байден ҳамда демократларни айблади. Трамп собиқ президентни етти марта тилга олган.

«Энди бизнинг раҳбарлигимиз остида уларнинг барчаси [нархлар] пасаймоқда ва тез пасаймоқда. Демократлар озиқ-овқат нархини ҳам ошириб юборди, лекин биз бу муаммони ҳам ҳал қиляпмиз», – деди у.

Унинг нутқи АҚШ Федерал меҳнат статистикаси бюросининг инфляция бўйича янгиланган маълумотлари эълон қилинишидан бир кун олдин берилди. Сўнгги маълумотларга кўра, апрел ойида тўрт йилликдаги энг паст кўрсаткич – 2,3 фоизга пасайган инфляция ўшандан бери яна барқарор ўсиб бормоқда ва сентябр ойидаги маълумотларга кўра, январ ойидан бери биринчи марта 3 фоизга етди.

Йилнинг дастлабки ойларида иқтисодий пасайиш кузатилди, аммо кейин ўсиш тикланди. Шу билан бирга, Трампнинг иккинчи муддати бандлик ўсишининг секинлашиши, ишсизликнинг тўрт йил ичида максимал даражага кўтарилиши ва юқори истеъмол нархлари сақланиб қолиши билан ажралиб туради.

Трамп сайловолди кампаниясини иқтисодиётга урғу бериш ва Жо Байден давридаги юқори инфляцияни Камала Ҳаррисга қарши далил сифатида ишлатиш орқали олиб борганди. Бироқ, Трампнинг тариф сиёсати туфайли юзага келган ноаниқлик нархларни яна оширди. Шунинг учун Трампга ҳам, Байденга ҳам америкаликларни иқтисодиёт яхши ҳолатда эканига ишонтириш осон эмас.

Трамп ўз нутқида айтганидек, ёқилғи ва тухум нархи ҳақиқатан ҳам пасайган бўлса-да, бошқа кўплаб маҳсулотлар қимматлашди. Сентябр ойидаги маълумотлар шуни кўрсатадики, истеъмолчилар ишончи индекси яшаш нархи, иш ўринлари ва умуман иқтисодиёт ҳолатидан хавотирлар туфайли апрел ойидан бери энг паст даражага тушди.

Сешанба куни эълон қилинган Reuters/Ipsos янги сўрови шуни кўрсатдики, катта ёшли америкаликларнинг атиги 33 фоизи Трамп маъмуриятининг иқтисодий соҳадаги бошқарувини маъқуллайди.

Трамп ўз нутқида иш ўринлари яратиш ва заводлар очиш учун 18 трлн доллар инвестиция жалб қилганини айтди.

У ўзининг тариф сиёсатини асосий омил деб ҳисоблайди: «Бир йил олдин мамлакатимиз ўлик эди... Энди биз дунёдаги энг "қайноқ" мамлакатмиз».

Трамп нархлар юқорилигича қолаётганини тан олди, бироқ мамлакат иқтисодий ўсишга «тайёр» эканини маълум қилди. «Мен бу юқори нархларни жуда тез пасайтираман», – деди у.

АҚШ президенти келгуси йилда ўзининг солиқ сиёсати, тарифлари ва Федерал захира тизими раиси Жером Пауэллни алмаштириш режалари туфайли шароитлар яхшиланишига ваъда берди.

Трамп вазиятни тўғрилаши керак бўлган аниқ чораларни санаб ўтмади, бироқ «жангчиларга дивидендлар» деб номланган ташаббусга эътибор қаратди: келгуси ҳафтада 1,45 миллион аскарга 1776 доллардан пул юборилади ва «чеклар аллақачон йўлда» ва Рождествогача етиб келиши керак. «Бунга ҳеч ким бизнинг ҳарбийларимиздан кўра кўпроқ лойиқ эмас», – деди Америка президенти ўз нутқида.

Бу сумма 1776 йил шарафига танланган. 1776 йил 4 июлда АҚШ Мустақиллик Декларацияси қабул қилинганди. «Дунё келгуси йилда бизга қараганида, ўз фуқароларига содиқ, ўз ишчиларига содиқ, ўзлигига, мақсадига ишонган ва бутун дунё ҳавас қиладиган миллатни кўрсин. Биз яна ҳар қачонгидан ҳам ҳурматга сазовор бўламиз», – деди Трамп ўз нутқида.

Трамп республикачиларнинг соғлиқни сақлаш тўғрисидаги қонун орқали субсидиялар бериш ўрнига тўғридан тўғри аҳолига пул тарқатиш ва тиббий суғурта харажатларини қоплаш тўғрисидаги таклифини қўллаб-қувватлади. Бу таклиф ҳозирча АҚШ Конгрессида етарлича қўллаб-қувватловга эга бўлмади. «Мен пул тўғридан тўғри одамларга боришини истайман. Бундан фақат суғурта компаниялари ютқазади», – деди Трамп.

Унинг миллатга телемурожаати, Reuters’нинг изоҳлашича, аввалги маъмуриятдан норозилик билан тўлиб-тошган – Трамп «мигрантлар босқини», зўравонлик жиноятлари ва трансгендерлар ҳуқуқларидан шикоят қилган. Трампнинг сўзларига кўра, демократлар «озиқ-овқат нархларини ҳам ошириб юборган».

АҚШ президенти ташқи сиёсатга кам эътибор қаратди, Ғазодаги уруш ҳақида гапирди, аммо Украинадаги уруш ҳақида ҳам, Венесуэла билан яқинлашиб келаётган можаро ҳақида ҳам лом-мим демади.

Унинг нутқини демократлар аллақачон танқид қилиб чиқишди, уларнинг фикрича, Трамп америкаликларга уларнинг муаммоларига реал ечимлар таклиф қилмаган. Виржиния штатидан сайланган сенатор Марк Уорнер мурожаатни «эътиборни чалғитишга қаратилган ачинарли уриниш» деб атади, 2028 йилда президентликка номзод бўлиши кутилаётган Калифорния губернатори Гэвин Нюсом эса Трампни назарда тутган ҳолда, ижтимоий тармоқлардаги саҳифасида 700 мартадан кўпроқ «Мен» сўзини ёзиб чиқди.