COVID-19 пандемияси билан боғлиқ глобал ташвиш фонида онкология муаммоси ахборот маконидан четга сурилди, бироқ у ўлим даражаси бўйича ҳали ҳам юрак қон-томир касалликларидан кейин иккинчи ўринда қолмоқда. 2020 йилда дунёда 19,3 миллион янги саратон касаллиги аниқланган ва 10 миллионга яқин инсон бу даҳшатли касалликдан вафот этган. Ўзбекистонда ҳар йили 20 мингдан ортиқ саратон касаллиги аниқланса, республикада саратон касаллигига чалинганлар сони 100 мингдан ортиқни ташкил этади.
100 минг аҳолига тўғри келадиган касалланиш даражаси бўйича биринчи 10 та давлатга қарашнинг ўзи кифоя, бу рўйхатга дунёнинг энг ривожланган давлатлари (Дания, Норвегия, АҚШ, Канада ва бошқалар) бошчилик қилади. Шу билан бирга, саратон касаллигидан ўлим даражаси рейтинги асосан Африка, Осиё ва Шарқий Европа мамлакатларида аллақачон шаклланган. Бунда ҳеч қандай қарама-қаршилик йўқ: ҳақиқат шундаки, ривожланган мамлакатларда диагностика билан боғлиқ ишлар анча яхши ва биз саратонни эрта босқичда аниқлаш ҳақида гапирамиз, ўлим эса барқарор даражада қолади ёки камаяди. Шунинг учун ўлимнинг 70% дан ортиғи ривожланаётган мамлакатларда содир бўлади, бу ерда саратон кўпинча жуда кеч аниқланади. Одатдагидек, бир нечта сабаблар бор, аммо асосийлари орасида узоқ вақт давомида шифокорга боришни кечиктирадиган беморларнинг ўзларининг анъанавий бепарволигини, шунингдек, малакали онкологларга эҳтиёж ўсиб бораётган шароитда ходимларнинг етишмаслигини ажратиб кўрсатиш мумкин.
2021 йилнинг май ойида “Аҳолига гематологик ва онкологик хизмат кўрсатиш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида”ги Президент қарори қабул қилинган бўлиб, унда комплекс чора-тадбирлар доирасида хорижий экспертлар ва етакчи илмий-тадқиқот муассасаларини жалб этиш назарда тутилган. Шу билан бирга, миллий муаммони ҳал этишда фуқаролик жамияти ҳам иштирок этгани муҳим ижобий сигналдир. Гап нафақат жамғармалар, балки хусусий ижтимоий ташаббуслар ҳақида ҳам бормоқда, улардан биринчиси Жамила Пўлатованинг Онко мактаби лойиҳаси бўлди. Мактаб асосчиси ўз миссиясини онкология соҳасидаги билим даражасини ошириш ва саратон касаллигига қарши курашда муваффақиятга эришишга қаратилган мутахассислар ва жамиятнинг саъй-ҳаракатларини бирлаштиришда кўради.
Фото: Онко мактаби
Жамила Пўлатова Онко мактабининг ташкил этилиши ҳақида шундай деди: “Мактаб фаолияти ўқувчилар, клиник ординаторлар ва ёш мутахассислар – тиббиётнинг сўнгги ютуқларидан хабардор бўлишни хоҳловчиларнинг билим савиясини оширишга қаратилган. Шу мақсадда мунтазам курслар билан бир қаторда тренинглар, семинарлар, конференциялар, шунингдек, жаҳоннинг етакчи олимларидан маъруза ва маҳорат сабоқлари ташкил этиш режалаштирилган. Амалий машғулотларга жиддий эътибор қаратилади, энг яхши талабалар хорижга амалиёт ўташ учун юборилади. Бироқ беморлар мактаби касалликка дучор бўлганлар учун ҳам, уларнинг яқинлари учун ҳам бир хил даражада муҳим ҳудудга айланади: уларга нафақат тиббий нуқтаи назардан, балки психологик, ҳуқуқий, молиявий маслаҳатлар ва бошқа жиҳатлардан ҳам ёрдам берилади - буларнинг барчаси самарали даволаниш ва тикланиш учун жуда муҳимдир. Мақсадим – касалликни барвақт аниқлашга ҳисса қўшиш ва бунга аҳоли ўртасида маърифий ишлар олиб борилмасдан, шифокорлар билан бевосита мулоқот қилмасдан эришиб бўлмайди. Фақатгина билимлар ҳаётларни сақлаб қолиши мумкин”.
Ⓣ
