Озод қилинган шаҳарлардаги қийноққа солиш жойлари: уруш 205-куни асосий воқеалари

Россиянинг Украинага кенг кўламли ҳарбий босқини 205-кунида, 16 сентябр, жума куни рус қўшинлари қўшни давлатнинг босиб олинган аҳоли пунктларини назорат остида ушлаб туришга уринишни давом эттирди, Украина Қуролли кучлари (УҚК) ва унинг ҳудудий мудофаа бўлинмалари тажовузга қаршилик кўрсатди. Украина жануби ва шарқида Украина кучларининг қарши ҳужуми давом этмоқда. Уришаётган томонлар вакиллари баёнотларини мустақил манбалардан текширишнинг иложи йўқ. 

Харкив областида, Украина армияси томонидан озод қилинган Изюм шаҳри четидаги ўрмонда оммавий қабрлардан бири эксгумация қила бошланди. Кун давомида ундан 445 та тинч аҳоли вакили жасад қолдиқлари ва битта Украина Қуролли кучлари ҳарбий хизматчилари дафн этилган оммавий қабр топилди, деди Харкив области прокурори Александр Филчаков. 

«Тинч аҳолига келсак, эксгумация пайтида қийноқлар фактлари аниқланди. Очилган биринчи қабрда марҳумнинг жасадида, бўйнида арқон борлиги кўринди. Қўл-оёқлари эса синган. Яъни, бу зўравонлик эканини кўрсатиши мумкин», - деди у. 

«Қўллари орқасига боғланган бир қанча жасадлар бор, бир киши эса бўйнига арқон боғлаб кўмилган. Шуниси аниқки, бу одамлар қийноққа солинган ва қатл этилган. Кўмилганлар орасида болалар ҳам бор», - дейди Харкив области маъмурияти раҳбари Олег Синегубов.

Терговчилар ва криминалистлар ишининг биринчи кунида 23 нафар тинч аҳоли вакили ва 17 нафар ҳарбий хизматчининг жасади эксгумация қилинди. Украинанинг бедарак йўқолганлар иши бўйича ваколатли вакили Олег Котенконинг сўзларига кўра, Россиянинг Изюм шаҳрини босиб олиши пайтида ҳалок бўлганлар сони Буча фожиаси қурбонлари сонидан кўп бўлиши мумкин. 

Бир ҳафта ичида Украина Миллий полицияси ходимлари рус қўшинларидан озод қилинган Харкив области туманларида одамлар ушлаб турилган ва қийноққа солинган камида 10 та жойни аниқлади. Балаклияда рус ҳарбийлари томонидан иккита қийноқ камераси ташкил этилган - маҳаллий полиция бўлими ва босмахонада. 

У ерда одамлар суд биносидан олиб келинган тўртта пластик боксда сақланган. Миллий полиция бошлиғининг сўзларига кўра, қўлга олинганлар электр токи, болға ва «бўғиб қўйиш» деб аталадиган воситалар билан қийноққа солинган. «Илмоқ - бу иккита ёғоч ёки металл илгак, улар орасида одамни бўғадиган сим бор. Ўлган фуқароларимиздан бири шу тарзда бўғилиб ўлдирилган - қирқ ёшли фермер», - дейди идора бошлиғи. Бу ҳудудда, Украина полицияси маълумотларига кўра, Толятти шаҳридан ОМОН бўлинмаси, ФХХ вакиллари, «ЛХР» жангчилари ва Россия Миллий гвардияси бўлинмалари бўлган. 

Ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари Изюм шаҳрида яна олтита, Вовчанск ва Гракове қишлоғида биттадан қийноққа солиш жойларини топди. 

Луганскдаги «ЛХР Бош прокуратураси» биносида юз берган портлаш натижасида «идора бошлиғи» Сергей Горенко ва унинг ўринбосари Екатерина Стегленко ҳалок бўлди. Россия агентликларига кўра, портлаш «бош прокурор» хонасида содир бўлган, у ерда қўлбола портловчи қурилма ишга тушган. 

Украина президенти девони раҳбари маслаҳатчиси Михаил Подоляк «ЛХР бош прокурори» ва унинг ўринбосарининг ўлдирилишини «маҳаллий уюшган жиноий гуруҳлар ўртасида катта миқёсли қочишдан олдин талон-торож қилинган мол-мулкни бўлиб олиш бўйича ўзаро қарама-қаршилик ёки Россия томонидан ҳарбий жиноятлар гувоҳларини тозалаш» деб атади.

Россия агентликларининг хабар беришича, 16 сентябр куни эрталаб рус қўшинлари томонидан босиб олинган Херсонда портлашлар содир бўлган. РИА «Новости» хабарига кўра, бунга «Херсон области ҳарбий-фуқаролик маъмурияти» биносига ракета ҳужуми уюштирилгани сабаб бўлган. Россия томонидан «ҲФМ раҳбари ўринбосари» этиб тайинланган Кирилл Стремоусовнинг таъкидлашича, «маъмурият»га HIMARS ялпи ўт очувчи реактив тизимидан (ЯЎРТ) «тахминан бешта ракета» учирилган.

«Албатта, жаноб Стремоусовнинг кабинетига бешта ҳаймарс учирилди. Ядро каллаклари бўлган бешта баллистик ракета учиб келмагани мени ҳайратда қолдирди», — дея изоҳ берди бунга Украина президенти девонининг маслаҳатчиси Михаил Подоляк.

Зарба вақтида бинода «шаҳар муниципалитетлари раҳбарлари» йиғилиши бўлиб ўтаётган бўлган. Оккупацион ҳукумат уч киши ҳалок бўлганини маълум қилди. 

Запоризка областининг Бердянск шаҳрида шаҳар оккупацион маъмурияти раҳбари ўринбосари Олег Бойко ва унинг «референдум» ўтказиш бўйича маҳаллий ҳудудий сайлов комиссиясини бошқарган рафиқаси Людмила ўлдирилди. 

Россия назоратидаги шаҳар маъмуриятининг маълум қилишича, қотиллик Колония микрорайонидаги Бойконинг гаражи яқинида содир бўлган. Маъмурият бошқа тафсилотларни келтирмаган.

Россия президенти Владимир Путин биринчи марта Украинанинг қарши ҳужумига изоҳ берди. «Киев расмийлари Россия билан ҳеч қандай келишувга интилмасликларини, балки жанг майдонида ғалаба қозонишларини маълум қилишди. Улар бу қарши ҳужумни ўтказиш орқали буни амалга оширишга ҳаракат қилмоқда. Кўрамиз, у қандай тугайди», - деди Россия президенти Самарқанддаги матбуот анжуманида.

Унинг сўзларига кўра, Кремлнинг ҳарбий режалари «тўғриланмайди». «Асосий мақсад - бутун Донбасс ҳудудини озод қилиш. Украина армиясининг қарши ҳужумга уринишларига қарамай, бу иш давом этади. Донбасснинг ўзида ҳам ҳужум операцияларимиз тўхтамаяпти, давом этмоқда. Улар секин суръатда кетмоқда, лекин изчил, аста-секин рус армияси янги ва янги ҳудудларни эгаллаб олмоқда», деди Путин. Унинг сўзларига кўра, Россия «тўлиқ армия билан жанг қилмаяпти». «Биз фақат Россия армиясининг бир қисми, шартномадагилар бўлинмаси билан жанг қилмоқдамиз. Табиийки, бу шахсий таркибнинг маълум параметрлари ва бошқалар билан боғлиқ», - деди президент. 

Украина ҳукумати Россия томонидан босиб олинган Украина ҳудудларида Россия паспортини олишга мажбурлаганлик учун мансабдор шахсларга нисбатан жиноий жавобгарликни белгиловчи қонун лойиҳасини келишиб олди, деб хабар берди бош вазир ўринбосари Ирина Верешчук. 

Россия паспортини олган Украина давлат хизматчилари учун қонун лойиҳаси 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилишни назарда тутади. Украина фуқароларини Россия паспортини олишга мажбурлаш учун 8 йилдан 12 йилгача муддат берилади. Худди шу муддат - билвосита мажбурлаш учун, яъни «Россия паспортини олмаслик Украина фуқаросининг ҳуқуқларини пасайтирадиган ёки уни бошқа ноқулай аҳволга соладиган шароитларни яратиш». 

«Ушбу янгиликлар душман паспортига эга бўлган давлат хизматчиларига ва Россия паспортини тўғридан тўғри ёки билвосита тарғиб қилувчиларга қарши қаратилган. Бу қонун лойиҳаси бошқа шахсларга тааллуқли эмас», - дея таъкидлади Верешчук ва янги қонун лойиҳасининг меъёрлари биринчи навбатда «паспортлаштириш ташкилотчилари ва улар ёрдамчилари, шу жумладан Россия фуқароларини жазолаш»га қаратилганини қўшимча қилди. 

АҚШ президенти Жо Байден Украинага 600 миллион долларлик янги ҳарбий ёрдам пакетини ажратишга буйруқ берди, деб хабар қилди Оқ уй. Пентагон маълумотларига кўра, янги пакетга HIMARS ялпи ўт очиш реактив тизими (ЯЎРТ)га қўшимча снарядлар, 105 миллиметрли артиллерия қурилмалари учун 36 минг ўқ-дори, 1000 та аниқ бошқариладиган 155 миллиметрли артиллерия снарядлари ва тўртта артиллерияга қарши радар киради.

Бундан ташқари, Украинага оғир техника ташиш учун тўртта юк машинаси ва саккизта тиркама, учувчисиз учиш аппаратларига қарши тизимлар, миналардан тозалаш ускуналари, Claymore пиёдаларга қарши миналар, портловчи моддалар, қурол ва ўқ-дорилар, тунги кўриш мосламалари етказиб берилади.