Оқ уйдаги экскаваторлар, Японияда илк аёл бош вазир ва Хитой ўрнига Австралияга ишонган Трамп – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Ҳамас ва Исроил келишуви

Ҳамас 20 октябр куни сулҳ келишувига кўра, Қизил Хоч ташкилотига яна бир исроиллик асирнинг жасадини топширди. Ташкилот аллақачон 20 нафар тирик исроиллик гаровни озод қилган ва 13 нафарининг жасадини топширган, бунинг эвазига эса Исроил билан тузилган 10 октябрдан кучга кирган сулҳ келишуви асосида қарийб 2 000 нафар фаластинлик маҳбус озод қилинган. Бу келишув АҚШ президенти Доналд Трамп тақдим этган босқичма-босқич режа асосида амалга оширилган.

Исроил бош вазири Бенямин Нетаняҳу эса якшанба куни Ғазога 153 тонна бомба ташлаганини фахр билан айтди. Анадолу нашрининг ёзишича, бу аслида, сулҳ келишувини бузганини очиқ тан олишдир.

«Сулҳ вақтида икки аскаримиз ҳалок бўлди... Биз уларга 153 тонна бомба билан зарба бердик ва Ғазо бўйлаб ўнлаб нишонларни урдик», — деди Нетаняҳу У Кнессетнинг қишки сессияси очилишида.

Ғазо ҳукумати матбуот идораси хабарига кўра, АҚШ ҳомийлигидаги келишув 10 октябрда кучга кирганидан бери Исроил томонидан 80 маротаба сулҳ бузилган, бунинг натижасида 97 нафар фаластинлик ҳалок бўлган, жумладан, якшанба куни 44 киши. Шунингдек, 230 киши яраланган.

Тел-Авив Ҳамасни жанубдаги Рафаҳ шаҳрида ўз кучларига ҳужум қилганликда айблади. Бироқ Ҳамас бу даъвони қатъиян рад этиб, сулҳ шартларига содиқлигини яна бир бор тасдиқлади.

Ғазо соғлиқни сақлаш вазирлиги сўнгги маълумотларига кўра, 2023 йил октябрдан бери Исроилнинг геноцид кўринишидаги уруши натижасида 68 200 дан ортиқ одам ҳалок бўлган, 170 200 дан зиёди яраланган.

АҚШ Хитой ўрнига Австралияни танламоқда

АҚШ президенти Доналд Трамп ва Австралия бош вазири Энтони Албанезе душанба куни Хитойга қарши курашни мақсад қилган муҳим минераллар бўйича битимни имзолади. Албанезе бу битимни «ишлаб чиқишга тайёр турган 8,5 миллиард долларлик лойиҳа занжири» деб таърифлади.

Ҳар икки ҳукумат томонидан эълон қилинган ҳужжат нусхасида айтилишича, томонлар кейинги олти ой ичида қазиб олиш ва қайта ишлаш лойиҳаларига 1 миллиард доллардан сармоя киритади ҳамда муҳим минераллар учун минимал нарх белгилайди — бу Ғарб компаниялари узоқ вақтдан бери сўраб келаётган чора эди.

Оқ уйнинг қўшимча баёнотида таъкидланишича, ушбу сармоялар 53 миллиард долларлик муҳим минерал захираларига йўналтирилади, бироқ уларнинг турлари ва жойлашуви ҳақида тафсилот берилмаган.

«Тахминан бир йил ичида бизда шунчалик кўп муҳим минераллар ва нодир ер элементлари бўладики, уларни нима қилишни билмай қоласизлар», дея Трампнинг журналистларга мурожаатини келтирмоқда Reuters.

Бу «Хитойнинг экспортдаги устунлигини жиловлаш ва Ғарб таъминот занжирларининг барқарорлигини таъминлашга» ёрдам бериши айтилмоқда.

Умуман олганда, Хитой масаласи Трамп ва Албанезе ўртасидаги марказий мавзу бўлди. Трамп шунингдек, Ҳинд—Тинч океани минтақасида хавфсизликни мустаҳкамлаш мақсадида Австралия билан стратегик ядро двигателли сувости кемалари бўйича келишувни ҳам қўллаб-қувватлади.

Нима учун «Муҳим минераллар» геосиёсий мавзуга айланди? Чунки бу атама — нодир ер элементлари, литий ва никел каби турли ресурсларни ўз ичига олади. Хитой эса дунёдаги энг катта нодир ер захираларига эга, бироқ Австралияда ҳам сезиларли ресурслар мавжуд. Ушбу минераллар электр автомобиллардан тортиб, ҳарбий радарлар ва самолёт двигателларигача бўлган кўплаб маҳсулотлар учун зарур.

Эрон Трампнинг сўзларига жавоб қайтарди

Эрон олий раҳбари Али Хоманаий АҚШ президенти Доналд Трампнинг музокараларни қайта бошлаш таклифини рад этди ва унинг Қўшма Штатлар Эроннинг ядровий салоҳиятини йўқ қилгани ҳақидаги баёнотини тасдиқламади.

Илгари Теҳрон ва Вашингтон ядровий дастур бўйича бешта билвосита музокара ўтказган эди. Улар июн ойида Исроил ва АҚШ Эрон ядровий объектларига бомба зарбалари берганида 12 кунлик ҳаво уруши билан якунланди.

«Трампнинг айтишича, у битимларнинг устаси, лекин агар битим мажбурлаш билан бирга бўлса ва унинг натижаси олдиндан белгиланган бўлса, бу битим эмас, балки мажбурлаш ва қўрқитишдир», - дея Хоманаийнинг сўзларини келтирмоқда Reuters.

Хоманаий, шунингдек, АҚШ президентининг америкаликлар Эрон ядро саноатини бомбардимон қилгани ва йўқ қилгани ҳақидаги баёноти устидан кулган ҳолда, Трамп бу ҳақда «орзу қилишда давом этиши» мумкинлигини айтди.

Ўтган ҳафта Трамп Исроил парламентида Ғазода сулҳ бошланганидан кейин Вашингтон Теҳрон билан «Тинчлик битими» бўйича келишувга эришиши ажойиб бўлишини айтганди. Ғарб давлатлари Эронни уранни бойитиш орқали яширинча ядровий бомба ишлаб чиқаришга уринишда айбламоқда. Теҳрон буни рад этиб, дастур фақат фуқаролик энергетика мақсадларига эга эканини таъкидлаяпти.

Сентябр ойи охирида БМТ Эронга қарши санкцияларни қайта тиклагани маълум бўлди. Буюк Британия, Германия ва Франция ҳисоб-китобларига кўра, Эрон 10 йил аввал тузилган ва уранни бойитиш бўйича чекловлардан иборат битимни аллақачон бузган.

Японияда илк аёл бош вазир

Япония парламенти Япония Либерал-демократик партияси (ЛДП) раҳбари Санаэ Такаичини Япония Инновация партияси билан коалиция тузилгач, бош вазир лавозимига тасдиқлади. Ўзининг ўта консерватив қарашлари билан танилган Такаичи бу лавозимни эгаллаган биринчи аёлдир.

ЛДП ва Япония Инновация партияси 20 октябр, душанба куни коалиция ҳақида эълон қилди.

«Японияни биргаликда олдинга ҳаракатлантирамиз», деди Инновация партияси ҳамраиси Хирофуми Ёсимура ЛДП билан ҳамкорлигини эълон қилар экан.

ЛДП раҳбариятига сайловлар ва янги коалиция эълон қилиниши ўртасидаги икки ҳафта давомида Такаичи Япониянинг биринчи аёл бош вазири бўладими ёки йўқми, номаълум эди. Инновация партияси билан иттифоқ унинг ғалабасини таъминлади.

Бироқ янги коалицияга кўпчилик ўринни қўлга киритиш учун парламентда икки ўрин камлик қиляпти, шунинг учун ҳукумат иши қийинлашиши мумкин.

Такаичи Япониянинг собиқ бош вазири Синдзо Абэнинг шогирди ва Маргарет Тэтчернинг мухлисидир.

Associated Press агентлигининг қайд этишича, кўплаб аёллар унинг бош вазир этиб тайинланишини патриархал меъёрлар ҳамон ҳукм сураётган Японияда гендер тенглиги борасидаги тараққиёт белгиси деб ҳисобламаяпти.

Оқ уйда экскаваторлар

Душанба куни Оқ уйнинг шарқий қанотини бузиш ишлари бошланди. Президент Доналд Трамп бу ерда 200 миллион долларлик, майдони 8,3 минг метр квадратга тенг балл зали қурмоқда.

CNN нашрининг ёзишича, Оқ уй Шарқий қанотда экскаватор биноларни бузишни бошлаган: яқин пландаги видео ва суратларда томнинг айрим қисмлари олиб ташлангани ва экскаватор бинонинг ички қисмини бузаётгани акс этган.

Оқ уй илгари эълон қилган лойиҳаларга кўра, «давлат балл зали» деб аталган бу янги иншоот айнан шу ҳудудда бунёд этилади. Маъмурият бу зал Трамп ва бошқа хусусий донорлар маблағлари ҳисобидан молиялаштирилишини маълум қилган.

Ўзининг 15 йиллик орзуси бўлган зални Трамп нафақат расмий маросимлар учун, балки ўзининг ҳашаматли хусусий клубларига ўхшаш услубда безатмоқчи. Оқ уй эълон қилган тасвирларда зал кенг, ҳашаматли ва жуда кўп олтин ишлатилган жой сифатида кўрсатилган.