Фаластинни тан олишга тайёр АҚШ, Байденнинг жиноятда айбланаётган ўғли ва Россияда ноқонуний мигрантларга нисбатан янги тақиқлар — кун дайжести

Жаҳонда ўтган кун давомида рўй берган энг асосий воқеалар ва янгиликлар шарҳи билан одатдагидек кундалик дайжестимизда таништирамиз.

Ғазодаги вазият

Вашингтон Ғазода ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувда ҲАМАСга «максимал босим» ўтказишга уринмоқда.

АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен Яқин Шарқ минтақаси бўйлаб турнега чиққан ва атрофдаги давлатларни ҲАМАСни ўт очишни тўхтатиш тўғрисидаги келишувни қабул қилишга ундашга чақирмоқда.

Сешанба куни Фаластиннинг ҲАМАС ҳаракати БМТ Хавфсизлик Кенгашининг ўт очишни тўхтатиш тўғрисидаги резолюциясини маъқуллаб қабул қилганини эълон қилиб, деталлар муҳокамага тайёр эканлигини айтди. АҚШ Давлат котиби бу қадамни «умид бахш этувчи» деб атаган ва Исроил мухолифати вакиллари Бенни Ганц ва Яир Лапид билан учрашувда ҳаракатга «максимал босим» ўтказишда давом этишини ваъда қилди.

БМТ резолюциясининг қабул қилиниши томонлар ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича позициялар келишилганини кафолатлай олмайди. Қатарлик ва мисрлик воситачилар бу масалада ҳозирча бирор олдинга силжиш кузатилмаётганини, чунки ҲАМАС ва Исроилдан БМТ томонидан қўллаб-қувватланган ўт очишни тўхтатиш таклифи борасида жавоб олинмаганини хабар қилишган. Аммо кеча ҲАМАС ҳаракати Байденнинг ўт очишни тўхтатиш таклифи бўйича ўз жавобини Қатарга етказганини эълон қилган. ҲАМАС ҳаракати АҚШ президенти Жо Байден томонидан таклиф этилган Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш режасига киритилган, гаровда ушлаб турилганларни озод қилиш таклифини рад этган.

АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен Фаластин тинч аҳолиси учун 400 млн долларлик инсонпарварлик ёрдам ажратилишини ҳам эълон қилди.

Шунингдек, Энтони Блинкен АҚШ мустақил Фаластин давлати ташкил этилишини қўллаб-қувватлашини таъкидлаган. Фақат бу давлат Исроил хавфсизлигини кафолатлаши керак бўлади.

Давлатлар тинчлик ўрнатиш йўлини ахтараётганига қарамасдан, Ғазода инсонлар қурбон бўлишда давом этмоқда. Фаластин соғлиқни сақлаш вазирлигининг Ғазодаги бўлинмаси хабарига кўра қурбон бўлганлар сони 37 минг 164 кишига етган. Яраланганлар сони 84 минг 832 кишини ташкил этмоқда.

Сўнгги бир сутка ичида Исроил қўшинлари учта оммавий қирғин уюштиришган ва 40 кишининг ўлими ва 120 кишининг яраланишига сабаб бўлишган.

Украинада тинчлик саммити

Июн ойи ўрталарида Швейцарияда ташкиллаштириладиган Украина бўйича тинчлик саммитида 80 давлат ва 10 ташкилот вакиллари иштирок этади. Учрашувга Россия таклиф қилинмаган.

Тинчлик саммити 15-16 июн кунлари Люцерн шаҳри яқинидаги Бюргеншток тоғли курортида бўлиб ўтади. Учрашув иштирокчилари орасида Украина президенти Володимир Зеленский, Франция президенти Эммануэл Макрон, АҚШ вице-президенти Камала Ҳаррис, Германия канцлери Олаф Шолц ва Япония бош вазири Фумио Кишида бор.

«Саммитда иштирок этадиган барча давлатлар Украинада адолатли ва мустаҳкам тинчликка эришиш бўйича ўз ғоялари ва қарашларини билдиришлари керак», — деган Швейцария Ташқи ишлар вазири Игнасио Кассис. Мамлакат президенти Виола Амҳерд бу учрашувни барқарор тинчлик сари биринчи қадам сифатида баҳолади.

Россия йиғилишга таклиф қилинмади, аммо Швейцария ҳукумати таъкидлаганидек, конференциянинг мақсади «биргаликда йўл харитасини ишлаб чиқиш» бўлиб, у Россия ва Украинани тинчлик жараёнига янада жалб қилиш имконини беради.

Россиянинг саммитга келмаслиги Хитой каби Москванинг нуфузли иттифоқчилари конференциядан воз кечишига туртки бўлди. Бу музокараларда катта ютуқларга эришиш умидларини пасайтиради.

Байденнинг ўғли жиноятчи

АҚШ президенти Жо Байденнинг ўғли Ҳантер Байден суд томонидан қуролни ноқонуний сақлаганликда айбдор деб топилди. Бу АҚШ тарихида илк марта амалдаги президентнинг яқин қариндоши федерал судда жиноий жавобгарликка тортилиши бўлди.

Қайд қилинишича, 2018 йилда Ҳантер Байден қурол сотиб олаётганда гиёҳванд моддаларни истеъмол қилмаслиги ҳақида ёлғон маълумот берган. Шунингдек, гиёҳванд моддаларни истеъмол қилган даврида ўқотар қуролга эгалик қилган. АҚШ қонунчилигида ҳар иккала ҳолат ҳам жиноят ҳисобланади.

Энди Ҳантер Байден 25 йилгача қамоқ жазоси ва 750 минг долларгача жаримага тортилиши мумкин, аммо CNN максимал жазони даргумон деб ҳисобламоқда.

Байденнинг ўғлига нисбатан суд ҳукми кейинроқ эълон қилинади, унинг санаси аниқ эмас.

Ноқонуний ҳожилар

Саудия Арабистонида ноқонуний Ҳаж қилгани учун 300 мингдан ортиқ киши ҳибсга олинди. Уларнинг кўпчилиги зиёрат визаси ўрнига туристик виза билан Ҳажни бажаришга ҳаракат қилган.

Sharqpress хабарига кўра, охирги кунларда қўлга олинганлар орасида зиёрат визаси ўрнига туристик визада Ҳаж зиёратига боришга уринган 157 мингга яқин хорижлик бор.

Ҳаж хавфсизлиги қўмитаси раҳбари Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ал Басамий Ҳаж қоидалари ва кўрсатмаларига риоя қилмаган зиёратчиларнинг 140 та гуруҳи ва 64 та транспорт ташкилоти аниқланганини маълум қилди.

Саудия Арабистони расмийларига кўра, 8 июндан буён мамлакатга рўйхатдан ўтган 1,3 миллиондан ортиқ зиёратчи Ҳажда қатнашиш учун келган.

Саудия Арабистонида ҳар йили Ҳаж зиёратини ноқонуний адо этишга уринган шахсларни қўлга олади. Ўтган йили 17 мингдан ортиқ одам рухсатсиз Ҳажга боришга урингани учун ҳибсга олинган эди.

Зиёрат қилиш учун рухсатномаси бўлмаган шахслар 2 ойдан 6 ойгача қамоқ жазосига ва 50 минг Саудия риёлигача (13,3 минг доллардан ортиқ) жаримага тортилиши мумкин. Шунингдек, қонунбузар хорижликлар депортация қилинади ва мамлакатга кириши 10 йилга тақиқланади.

Саудия қонунчилигига кўра, туристик виза билан зиёрат қилиш мумкин эмас. Зиёрат учун икки хил виза — Ҳаж визаси ва Умра визаси берилади. Бу визалардан бирининг ўрнига бошқасидан фойдаланиш қоидабузарлик ҳисобланади. Шунингдек, ушбу визалар билан мамлакат бўйлаб саёҳат қилиш мумкин эмас: Жидда, Макка ва Мадинадан бошқа шаҳарларга кириш чекланади.

Россияда мигрантларга навбатдаги тақиқ

Россияда бўлиб турган нолегал мигрантларга никоҳ тузишга тақиқ жорий қилинади.

Россия давлат думасининг профил қўмитаси миграция соҳасидаги давлат назоратини кучайтириш тўғрисидаги қонунни маъқуллаган. Унга кўра, ноқонуний мигрантларга Россияда ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш ва никоҳ муносабатларига киришиш тақиқланади.

Қонун лойиҳасига кўра, чиқариб юбориш режими ҳам жорий этилади. У Россия ҳудудида ноқонуний бўлиб турган хорижликларга нисбатан амал қилади. Бу режимнинг жорий этилиши Россия ҳудудида ноқонуний бўлиб турганлар учун айрим ҳуқуқларни чеклашни назарда тутади.

Шунингдек, нолегал хорижий фуқароларнинг яшаш жойини ўзгартириш, транспорт воситасини бошқариш, никоҳ муносабатларига кириш, банкларда ҳисоб-рақам очиш, мулк ва кўчмас мулкни харид қилиш ва сотиш, якка тартибдаги тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтиш ва юридик шахс очиш ҳуқуқлари чекланади. Ўзларининг Россия банкларидаги ҳисобрақамларидан улар ойига 30 минг рублдан кўпроқ маблағ ишлата олишмайди. Бошқа мамлакатларга чипта харид қила олишмайди. Ўз маблағларини бошқа банкларга ўтказа олишмайди.

Хорижлик фуқаро Россиядан чиқиб кетганда, ўз ҳуқуқий статустини тартибга солганда ёки мазкур режимни қўллаш учун қарор бекор бўлганида унга нисбатан жорий қилинган режим тўхтатилади.

Буларнинг барчаси 144 кишини ҳаётдан олиб кетган «Крокус Сити Ҳолл»даги терактдан сўнг миграцион қонунчиликни қатъийлаштириш бўйича ҳаракатлар доирасида амалга оширилмоқда.

Россиялик фермерлар касод ёқасида

Кутилаётган ҳосилининг 30 фоизидан маҳрум бўлгач, россиялик фермерлар оммавий касод бўлиш ёқасида қолишди.

Россиянинг йирик аграр ҳудудларида ўн миллион тонналаб ҳосилни нобуд қилган баҳорги изғиринлар жорий қишлоқ хўжалиги мавсумида ўрта ва кичик фермер хўжаликлари оммавий касодга учрашига олиб келиши мумкин. Бу ҳақда Россия ғалла иттифоқи раиси Аркадий Злочевский айтиб ўтган.

Унинг баҳолашларига кўра майдаги изғиринлар 30 фоиз майдондаги ҳосилларни нобуд қилган.

«Донли экинлар ҳосили бўйича кутилмалар 145 млн тоннадан 125–130 млн тоннагача пасайди. Буғдой ҳосили кутилаётган 95 млн тоннадан 80–82 млн тоннагача пасайди», — деган Злочевский.

Ҳосилнинг йўқотилиши истеъмолчилар учун билинмаса-да, экспорт қилиш имкониятидан маҳрум бўлган фермерларга зарба беради. Бу эса кичик ва беқарор хўжаликларнинг банкрот бўлишига олиб келиши мумкин. Боз устига донли экинларнинг жаҳон нархлари ҳам ҳавас қиларли эмас, — дегаг Злочевский.