Bir yilda dunyoda 67 nafar jurnalist o‘ldirildi – RSF

So‘nggi o‘n ikki oy ichida dunyoda o‘z kasbiy vazifalarini bajarayotgan 67 nafar jurnalist o‘ldirilgan. Chegara bilmas muxbirlar (RSF) inson huquqlari tashkiloti 9 dekabr kuni e’lon qilgan matbuot erkinligi bo‘yicha yillik hisobotida ta’kidlaganidek, halok bo‘lganlarning aksariyati urushlar yoki jinoiy tarmoqlar qurboni bo‘lgan.

2024 yil 1 dekabrdan 2025 yil 1 dekabrgacha o‘ldirilgan jurnalistlar soni o‘tgan yilga nisbatan deyarli o‘zgarmadi.

Halok bo‘lgan 67 kishidan 53 nafari qurolli to‘qnashuvlar yoki jinoiy mojarolar paytida o‘ldirilgan.

Eng xavfli mintaqa G‘azo sektori bo‘lib qolmoqda, u yerda 29 nafar jurnalist halok bo‘ldi. Keyingi o‘rinlarda 9 nafar OAV vakili o‘ldirilgan Meksika, shuningdek, jurnalistlar faoliyati yuqori xavf ostida bo‘lgan Ukraina, Sudan va Suriya bormoqda.

Hisobotga ko‘ra, hozir 62 mamlakatda 503 nafar jurnalist qamoqda saqlanmoqda. Eng ko‘p - Xitoyda (121), keyin Rossiya (48), Myanma (47), Belarus (33), Vetnam (28) va Ozarboyjon (25).

Rossiya, shuningdek, eng ko‘p hibsga olingan xorijiy jurnalistlar mamlakatiga aylandi - u yerda 26 nafar ukrainalik muxbir ushlab turilibdi. Isroilda 20 nafar falastinlik jurnalist hibsga olingan.

Bundan tashqari, butun dunyo bo‘ylab 135 nafar OAV xodimi bedarak yo‘qolgan, ularning aksariyati o‘nlab yillar davomida dom-daraksiz qolmoqda.

Bunday holatlarning eng ko‘pi Yaqin Sharq va Lotin Amerikasi mamlakatlarida, ayniqsa, Suriyada qayd etilgan bo‘lib, u yerda hokimiyatdan ag‘darilgan Bashar Asad tuzumi davrida o‘nlab jurnalistlar g‘oyib bo‘lgan va ular hanuz topilmagan.

RSF Germaniya bo‘limi ijrochi direktori Anya Osterxausning ta’kidlashicha, «o‘ldirilgan jurnalistlar sonining ko‘pligi dahshatga soladi» va bu «armiyalar, harbiylashtirilgan guruhlar va jinoiy tarmoqlar tomonidan muntazam ravishda sodir etilgan zo‘ravonlik» oqibatidir.

Uning ta’kidlashicha, jurnalistning har bir o‘limi yoki hibsga olinishi hatto demokratik davlatlar uchun ham ogohlantirishdir. «Jurnalistlarga hujum qilgan kishi barchamizni erkin axborot olish huquqidan mahrum qiladi», dedi Osterxaus.

U barcha mamlakatlar hukumatlarini ommaviy axborot vositalari xodimlarini himoya qilish uchun ta’sirchan choralar ko‘rishga chaqirdi. «Voqealarni tanqidiy yoritayotganlar o‘z erkinligi yoki hayoti uchun qo‘rqishga majbur bo‘lganda, butun dunyodagi demokratiya xavf ostida qoladi», deb ta’kidladi huquq himoyachisi.