Танага битилган «мактублар»

...Илтимос, раҳмингиз келсин. Баданим илма-тешик бўлиб, зирқираб оғрияпти... Бу оҳ-воҳлар қаердан келаётганига ҳайрон бўлиб, атрофга разм соламан. Бирор шарпа кўринмайди. Инграган овоз яна такрорланади... 

Улкан чинор дарахти савлат тўкиб турибди. Ердан то қўл етар нуқтасигача турли эълону, рекламалар илиб ташланган. Чинор танасидаги қоғоз парчаларига кўз ташлайман. «...сотилади», «...сотиб оламан», «...ишга таклиф этамиз» ва ҳоказо. Эътиборимни ўзига жалб этган эълонлардан яна бири «Дарахт арралаймиз!». Бу гўёки, дарахтга «сенинг кушандангман», дегандек туюлади. Эълонларнинг аксари оддий қоғозда дарахт танасига елимланган бўлса, баъзилари махсус тахтачага битилиб мустаҳкамроқ бўлсин, дея михлаб ташланган. 

Бугун ХХI асрда яшаяпмиз. Техника асри дея «ардоқланаётган» бу даврда, айниқса, табиат неъматларининг қадри топталгандек, назаримда. Боиси «Реклама — тараққиётни ҳаракатлантирувчи куч», деб фикр юритилаётган бир пайтда афсуски, бизни тоза ҳаво билан таъминлаб турган яшиллик олами ҳам  ҳатто реклама домига тортилаётир. Деярли ҳар биримиз кун давомида дуч келадиган, одатда табиий ҳол сифатида қабул қилаётганимиз дарахтларнинг «Эълонлар тахтасига» айланиб қолгани кишини мулоҳазага, мушоҳадага чорлайдиган долзарб муаммолардан бири аслида. 

Реклама, эълон тарқатувчи «шоввозлар» дарахт танаси билан қаноатланмай, бекатлар, кўп қаватли уй, девор ва йўлакларига ҳам «из» қолдириб кетаётганини нима деб баҳолашни билмайсан киши. Ҳар куни ишдан қайтиб, кўп қаватли уйнинг кириш эшигига ёпиштирилган икки-учта ана шундай эълонни олиб ташлашимга тўғри келади. «Эълон илманг, жарима фалон сўм!», деган огоҳлантиришдан ҳам тап тортишмайди. Негаки, биз учун бу пўписа ўтмайди, кўриб қўй, дегандек огоҳлантириш қоғозининг устига ўз эълонини илиб қўйишади. 

Одатда бундай машғулот билан шуғулланувчилар иши кечқурун бошланади. Уларни кузатарканман жуда чаққонлик билан йўлакдаги ҳар бир дарахт танасига «муҳр» қолдириб кетишига гувоҳ бўлдим. Кўпчилиги ўсмир йигитлар бўлган бундай уддабуронлар билан суҳбатлашишга ҳаракат қиламан.

— Нега дарахт танасига қоғоз елимлаб ташлаяпсиз?
— Қаерга илиш керак?
— Махсус жойлар йўқми, шундай эълонлар учун?
— Бор, лекин жуда оз. Бўш жой топилмайди.
— Бу кимнинг эълони?
— Пулини тўласа ким қандай эълон берса ҳам ёпиштириб чиқавераман. 
— Хизмат ҳаққи қанча?
— Ҳар бир эълон учун 300-500 сўмгача оламан.
Қитмирлик қилгим келади. — Ҳаммасини жойладим, деб ёлғон гапириб пулни олиб юрса ҳам бўладику?
— Эй ака, ишни тўғри бажариб, пулни ҳалоллаб олиш керак.

Ана сизга тўғри яшашу, ҳалолликдан сабоқ. Қаранг, қилаётган ишининг ўзи қанчалик нотўғри, ўзгалар меҳнатининг оёқ ости қилиш бўлса ҳам айтилган топшириқни якунига етказмасликка виждон йўл қўймайди. Нега энди сени тоза ҳаво билан таъминлаб, тириклик бахш этаётган, жазирамада соя тутаётган дарахт танасини «безашга» қолганида виждон бир бор бўлса-да, ўйғонмайди? 

— Ҳар куни неча юзлаб эълонларни тозалашга тўғри келади, — дейди ободонлаштириш ходими. — Очиғи, супириб-сидириб қўйган еринг ҳеч қанча вақт ўтмай яна эски ҳолига қайтганини кўриб, меҳнатимга ачинаман. Эълон осувчилар кеч тушгач пайдо бўлгани учун кундузи уларга рўпара бўлмаймиз. Уларни учратсам дарахт, деворларга қоғоз ёпиштирмаслик, қўлингиздаги ахлатни дуч келган ерга ирғитмасликнинг наҳот иложи бўлмаса, дегим келади.

Бугун эрталаб ишга кетаётиб яна ўша азим чинор ёнидан ўтдим. Негадир бир зум тўхтаб қолдим. У зорланиб нидо қилаётгандек туюлди, менга. Мусаффо ҳавомизнинг беминнат қўриқчиларига мана шундай беаёв муносабатда бўлсак, унинг ҳам бир кун сабр косаси тўлади, табиат ўз неъматлари учун ўч олади. 

Йўл бўйи шу ҳақда ўйлаб келди-му, фикрларимни сиз билан бўлишишга аҳд қилдим.   

Хайрулло АСТАНАҚУЛОВ,
журналист