Спорт тарихидаги дунёни ўзгартирган 13 лаҳза

Спорт тарихида нафақат спорт ҳодисаларининг бориши, балки инсоният тарихини белгилаб берган буюк лаҳзалар бор. Айнан мана шундай лаҳзалар туфайли инсонларда ўзига ишонч, ёруғ келажакка умид пайдо бўлган, деб ёзади BigPicture.

Жанубий Африкадаги ирқий камситишлар, ҳаттоки 1994 йилда апертеид бекор қилинганидан кейин ҳам сиёсий ва ижтимоий инфратузилмага катта таъсир ўтказган. Регби бўйича ЖАР терма жамоаси жаҳон чемпионатида «Спрингбокс» Янги Зеландиянинг «Олл Блэкс»и устидан ғалаба қозонган. Бу тарихий лаҳза ирқий можаролар юмшаганидан далолат берарди. Кўп йиллардан буён мамлакат қора танли аҳолиси ҳуқуқлари учун курашган Жанубий Африка президенти  Нельсон Мандела ҳаттоки «Спрингбокс» жамоаси сардори Франсуа Пьенаарнинг қўлини сиқиб қўйган.

Британиялик врач Людвиг Гуттман Иккинчи жаҳон уруши ветеранларини реабилитация қилиш учун ногиронлик аравачаларидаги халқаро спорт ўйинларини ташкиллаштирган. У ногиронлик аравасига михланиб қолган спортчиларни мусобақага таклиф қилган ва бу мусобақа кейинчалик Паралимпия ўйинларига айланиб кетган.

1936 йилда Берлинда ўтган олимпия ўйинлари Ҳитлернинг орийлар ирқининг устуворлиги ғоясининг исботи бўлиши кутилаётган эди. Бироқ америкалик қоратанли енгил атлетикачи Жесси Оуэнс нацистларнинг режасини барбод қилди — у 100 ва 200 метр масофаларга югуриш, 4×100 метр эстафетада жаҳон рекорди ўрнатиб, узунликка сакраш мусобақасида ҳам ғолиб чиқиб жами тўртта олтин медални қўлга киритган. Оуэнс честь бериб тургани тасвирланган машҳур фотосурат узунликка сакраш мусобақаси ғолибларига медал топширилаётганда олинган. Бу суратда спорт тарихидаги энг қудратли лаҳза муҳрланган. Тўғри, Жесси Оуэнс АҚШга қайтгач Ҳитлернинг ўзини ғазаблантирган инсонни табриклаб қўйишни ҳам эп билмаган ягона одам мамлакат президенти Франклин Рузвельт бўлган.

Яна бир тарихий воқеа Мехикода 1968 йилда бўлиб ўтган олимпия ўйинларида юз берган. Спортчилар Томми Смит ваЖон Карлос биринчи ва учинчи ўринни эгаллаганлари учун фахр туйғуси сифатида муштларини тепага ўқталишган. Бу қилиқни улар АҚШ миллий мадҳияси янграган чоғда ҳам такрорлашган, спортчиларнинг кўкрагида инсон ҳуқуқлари учун олимпия лойиҳаси нишонлари кўриниб турибди.

Америкалик машҳур бейсболчи Лу Гериг ёнлама амиотрофик склероз туфайли 36 ёшида спортдан кетишга мажбур бўлди. Спортчи учун жуда таъсирли хайрлашув маросими ташкил этилган. Дарвоқе, АҚШ ва Канадада ёнлама амиотрофик склероз айнан «Лу Гериг касаллиги» сифатида машҳур.

Америкалик машҳур автопойгачи Лэнс Армстронгга саратон ташхиси қўйилади, прогнозлар яхши эмасди, чунки касаллик сўнгги босқичида аниқланган эди. Армстронг касалликни енгиб, «Тур де Франс» ҳисобида 7 марта биринчи бўлиб маррага етиб келди. Унинг намунаси кўпларни таслим бўлмасдан, саратонга қарши охиригача курашиш, ўз орзулари сари дадил илдамлашга илҳомлантирди.

Уникал спортчи Бобби Мартин амалда оёқсиз туғилган. Лекин бу ҳол унга мактабда америкача футбол билан шуғулланиш ва университетда маҳаллий жамоада ўйнаш учун халақит қила олмади.

1900 йилда Парижда бўлиб ўтган Олимпия ўйинларигача аёлларга мусобақаларда қатнашишга рухсат этилмаган эди. Ўша йили чим устида теннис ва гольф мусобақаларига аёллар ҳам жалб этилди. 2012 йилги Лондон олимпиадасида эса аёллар бокси дебют қилди.

1965 йилда Кассиус Клей ўта оғир вазнда жаҳон чемпиони унвонини қўлга киритди. Эртаси куни у «Ислом миллати» вакили эканлигини эълон қилиб, исмини Муҳаммад Алига ўзгартирди. Таниқли боксчи Муҳаммад Али нафақат армияда хизмат қилишдан бош тортган, шунингдек Вьетнамдаги урушга фаол қаршилик кўрсатганлиги учун чемпионлик титулидан, жангларда қатнашиш ҳуқуқини берувчи лицензиясидан, мамлакатни тарк эта олмаслиги учун паспортидан маҳрум қилинган.

1947 йилнинг апрелида бейсболчи Жеки Робинсон «Бруклин Дожерс» клуби билан шартнома имзолаб, Бош лигадаги илк қоратанли ўйинчи бўлди. Унинг манзили томон бўлган ўлим таҳдидларига ва бошқа ўйинчилар томонидан доимий таҳқирланишига қарамасдан, ўз иқтидори ва тиришқоқлиги туфайли Робинсон ажойиб спорт карьерасига эга бўлди.

1973 йилнинг 20 сентябрида аёллар ўртасида теннис юлдузи Билли Жин Кинг жаҳоннинг собиқ биринчи ракеткаси Бобби Риггсга қарши ўйнайди. Риггс ўз вақтида аёллар тенниси даражаси ҳақида ҳақоратомуз фикр билдириб, кортда ҳар қандай аёлни енгишини айтган эди. Кинг Риггсни енгади ва 100 минг доллар мукофотни қўлга киритади.

Келиб чиқиши ямайкалик бўлган канадалик енгил атлетикачи Бен Жонсон 1988 йилда Сеул олимпиадасида бўлиб ўтган финал пойгасида жаҳон рекордини ўрнатади. Бироқ орадан уч кун ўтгач, спортчи стероидлар истеъмол қилганликда айбланади ва титулларидан маҳрум этилади. Жонсон Барселонада бўлиб ўтган кейинги олимпиадада иштирок этади, бироқ у яна тақиқланган препаратлар истеъмол қилгани учун дисквалификация қилинади. 1993 йилда спортчи бутун умр спортдан дисквалификация қилинади.

Американинг Огаста шаҳридаги миллий гольф клуб 1975 йилгача қора танли спортчиларни қабул қилмаган. 1997 йилда 21 ёшли Тайгер Вудс мазкур гольф-клуб томонидан ўтказилган «Мастерс» турнирида ғолиб чиқди.