Жиззах вилояти, Ғаллаорол туманининг «Оқтом» маҳалла фуқаролар йиғинига қарашли Жарғоқ ва Бойларовул қишлоқлари аҳолисини бир йўл иккита жиддий масала ташвишга солмоқда. Қишлоқ аҳолиси томонидан таҳририятга йўлланган мурожаатда айнан шулар ҳақида сўз юритилади.
Гап шундаки, қишлоқ ўртасидан ўтган Сангзор дарёси устида ёлғизоёқ кўприк мавжуд. 1969 йилда бунёд этилган 226 метр узунликка эга мазкур кўприк Жарғоқ, Бойларовул ва Олмасувон қишлоқлари аҳолиси учун ягона ўтиш йўли ҳисобланади. Бундан ташқари, ушбу кўприкдан ҳар куни қишлоқнинг 300 нафардан зиёд мактаб ёшидаги болалари тумандаги 29-мактабга бориб қайтишади.
Кўприкнинг юза қисми ёғоч қопламали бўлиб, узоқ йиллар давомида жиддий таъмирланмагани, фақатгина аҳолининг ўз кучи билан жорий таъмирланиб келингани сабаб бугунги кунга келиб анчагина хавфли ҳолатга келиб қолган. Ҳозирга қадар кўприкдан йиқилиб, жиддий жароҳат олганлар ҳам бор.
Ўлганнинг устига тепган деганларидек, бу ҳали ҳаммаси эмас экан. Уст қисмидаги нуқсонлари камлик қилгандек, айрим қўштирноқ ичидаги тадбиркорларнинг «шарофати» билан Сангзор атрофидаги қишлоқларда экологик вазият издан чиқиш арафасида турибди.
Гўёки, Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг «рухсатини олган» хўжалик юритувчи субъектлар дарё ўзанида тош тегирмонлари (драбилка)ни барпо этиб, қум-шағалларни аёвсиз кавлаб олишлари дарёда сув сатҳи сезиларли даражада пасайиб кетишига сабаб бўлмоқда. Бунинг оқибатида қишлоқ аҳолиси фойдаланиб келаётган қудуқлар ҳамда томорқаларни суғориш учун мўлжалланган ариқлар қуриб қолмоқда.
Сангзор дарёсидан тош ва қумлар тинимсиз кавлаб олиниши яна бир жиддий хавфни келтириб чиқармоқда: ўша 226 метрлик кўприкнинг ост (асос) қисмига шикаст етмоқда. Унинг пойдеворлари очилиб, авария ҳолатига келиб қолган. Баҳор ойларидаги ёғингарчилик натижасида келадиган кучли сел ва тошқинлар кўприкнинг асос қисмидаги шағал-қумларни «драбилкачилар» кавлаб ташлаган чуқурлар томон ювиб кетмоқда.
Мурожаатда маълум қилинишича, драбилкачи тадбиркорларнинг тинимсиз «меҳнати» самараси ўлароқ, Туятортар каналининг Жарғоқ қишлоғидан то Кўкгумбаз қишлоғигача бўлган бетон қопламали ҳимоя деворларига ҳам шикаст етиб, аянчли аҳволга келиб қолган.
«Дарё ўзани ўзгартириб юборилиши экологияга биз кутмаган даражада салбий таьсир кўрсатмоқда. Зеро, оддий тош ҳам бежиз яратилмаган. Неча минг йиллик тарихдан маҳаллий аҳоли дарё бўйларига жойлашиб келишган. Мақсад улуғ неьмат - сув билан ҳаётларини фаровон қилиш, деҳқончиликдан унумли фойдаланиш бўлган. Бугун эса ушбу тарихий танловни кимларнингдир моддий манфаатдорлиги эвазига йўқотмоқдамиз. Бу асло игнадан туя ясаш эмас, бу ўринсиз ваҳима ҳам эмас. Буни ё ҳозир тўхтатиш керак ёки эртага пушаймонлик тўла косадан кўз ёш билан таомланиш керак. Агар экологлар, табиатшунослар, фавқулодда вазиятлар вазирлиги мутахассислари асл вазиятни ўрганиб, бор овозлари билан «ТЎХТАНГЛАР!!!» деб ҳайқиришмаса эртага кеч бўлади», – дейди шу ерлик халқ вакилларидан бири.
«Дарё ўзанида тинимсиз тош қазиб олиб, уни ишлаб чиқариш маҳсулотига айлантираётганларнинг бирортаси бу ҳудудда яшамайди. Агар шундай бўлганида даромадидан боқаётган оиласини, уларнинг эртасини ўйлаган ва халқдан уялган бўлар эдилар», дейди қишлоқ фаолларидан яна бири.
Қишлоқ аҳолисининг фикрига кўра, вилоят ва туман ҳокимлари шахсан келиб, дарёда юз бераётган фожиани ўз кўзлари билан кўрмагунларича ва ҳар қадами фалокатга элтиши мумкин бўлган кўприкда ўз оёқлари билан юрмагунларича бу муаммолар барҳам топмайди.
Ушбу масала бўйича маҳаллий ҳокимликнинг фикри билан қизиқиб, Ғаллаорол тумани ҳокимининг саноатни ривожлантириш, капитал қурилиш, коммунал хўжалиги масалалари бўйича ўринбосари билан мулоқот қилдик.
А.Мамаражабовнинг сўзларига кўра, ҳокимлик ушбу муаммолардан тўлиқ хабардор, сўнгги йилларда вилоятдаги кенг кўламли қурилишлар сабаб Сангзор дарёсининг айнан шу қисмидан шағал кавлаб олинаётгани, Жиззах катта магистрал йўлни таъмирлаш учун ҳам шағал айнан шу ердан олингани, бир нарсага эришиш учун бошқа бир нарсадан кечиш кераклигини айтди. Шунингдек, ҳоким ўринбосарининг сўзларидан аён бўлдики, ваколатли органлар томонидан дарёнинг фақатгина сел йўлини очиш учун мўлжалланган қисмларидан шағал кавлашга рухсат берилган бўлишига қарамай, тадбиркорлар тақиқланган ҳудудларда ҳам қазув ишларини амалга оширишмоқда. Бунга қарши тинимсиз рейдлар амалга оширилиши натижасида бундай ҳолатлар қисман камайган бўлса-да ҳануз учраб туриши таъкидланди.
Ҳоким ўринбосари кўприкни таъмирлаш масаласида фикр билдирар экан, Оқтомдаги кўприкнинг бутун турганига ишора қилиб, туманда сел ювиб кетган 24та кўприк мавжудлиги, ҳозирга қадар шулардан фақат 3тасигина ҳашар йўли билан таъмирланганини маълум қилди.
Хуллас, Ғаллаоролнинг оқтомликлари бир йўла қатор муаммолар гирдобида қолишган. Илма-тешик бўлиб кетган ва пойдевори кун сайин ювилиб бораётган кўприк ва қишлоқнинг тобора сувсизланиб бориши...
Дарёдан тош қазиб олаётган «тадбиркорлар»нинг фаолиятига чек қўйилмас экан, яқин йиллар ичида бу қишлоқ аҳолисининг ҳаёт тарзи издан чиқиб кетиши тайин.
Умид қиламизки, уйма-уй юриб халқ дардини тинглашдан, уларнинг муаммоларига малҳам бўлишдан чарчамайдиган Жиззах вилояти ҳокими ва Ғаллаорол тумани ҳокими оқтомликларнинг бу мурожаатини эътиборсиз қолдирмайди.
Ўз мухбиримиз
