«Бу ҳақда чурқ этмасликни тайинлашган» – коронавирус билан курашаётган тожик шифокорлари ҳикояси

Asia-Plus нашри тожикистонлик шифокорлар билан аноним тарзда суҳбатлашиб, улар коронавирус билан қандай курашаётгани ҳақидаги материални эълон қилди.

Мурод, душанбелик шифокор: «Саккиз кундирки касалман, лекин бошқаларга ёрдам беришга ҳаракат қиляпман»

– Биринчи беморни бир ойча аввал – Наврўз арафасида «хира шиша» (ўпка тўқималарининг томографияда хира кўриниши) симптоми билан қабул қилдим. Ҳамкасбларим билан маслаҳатлашдим, компьютер томографияси суратларини интернет орқали юбордим. Ҳамма белгилар коронавирусга ўхшашлигини айтишди. Маълумотларни Россиядаги пульмонолог ҳамкасбларимизга юборганимизда ҳам бунинг коронавирус эканини тасдиқлашди.

Беморнинг иссиғи йўқ эди, яққол белгилар кўзга ташланмасди, лекин у таъм ва ҳидни сезмаётганди. Шунда шифохона раҳбарияти билан маслаҳатлашдим. Беморни даволашни, тузалиши учун барча чораларни қўллашни, аммо бу ҳақида ҳеч кимга оғиз очмасликни тайинлашди. Бир қатор сиёсий тадбирлар ўтиб олгунга қадар коронавирус ҳақида ғиринг ҳам демаслигимиз керак эди. Шундай қилдик ҳам.

Россиялик ҳамкасбларимиздан ташхислаш ва муолажа протоколларини юборишларини сўрадик. Даволаш муолажалари бошланди. Карантин ҳудудларида гўёки «пневмония билан оғриган» беморлар билан ишлаётган шифокорлар ўзаро мулоқотда бўлиб туриш учун мессенжерда гуруҳ очдик. Касаллик белгилари, муолажа чоралари юзасидан маслаҳатлашиб турдик.

Беморлар билан ишлаётган тиббий ходимлар коронавирус билан «оғримаган», ҳаммада ЎРВИ белгилари бор эди.

Биргина бизнинг шифохонада 200 нафар COVID-19 беморидан 17 нафари вафот этди. Жой етишмовчилиги туфайли беморлар Душанбедан Ҳисорга юборилди, аммо у ерда сунъий ўпка вентиляцияси мосламалари йўқ эди.

Ҳар куни ишдан сўнг уйга қайтишимиз керак, чунки шифохонада карантин ҳудуди, дам олиш учун жой қилинмаган. Бутун дунёда бундай шароит қилинганини билардик. Хусусан, ўзбекистонлик ҳамкасбларимиз учун алоҳида бўлинмалар қилингани, яхши шароитда яшашаётганини кўрдик. Шифохонада ҳимоя кийимисиз қолиш хавфли. Мен бир ўзим алоҳида квартира ижарага олиб яшайман. Қиммат, лекин илож йўқ.

Шифокорларимиз ўз ҳаётини сақлаб қолиш илинжида ишдан қочмайди. Бунга ишончим комил. Агар биз ишламасак, бошқа ҳеч ким ҳозир ишламайди – буни биламиз. Ҳеч қандай қуролсиз, қуруқ қўл билан касалликка рўпара чиқяпмиз. Токи ишлай оларканман, курашда давом этаман.

Ҳимоя комбинезоним бор, аммо у кўп марталик, ҳаво ўтказмайди. Ҳимоя кўзойнагини эса спорт буюмлари дўконида сотиб олганмиз – сузиш учун мўлжалланган кўзойнак. Тез терлайди, ноқулай.

Бизга берилган респираторли ниқоблар ҳам кўп марталик, уларни тозалаб, дезинфекциялаб ишлатяпмиз. Ниқоб ва ва антисептик воситаларни шифохонада беришяпти.

Навбатчиликдан кейин кийимларни дезинфекция қилишнинг имкони йўқ, шунчаки антисептик сепиб чиқамиз. Аммо антисептик ҳам кам, тежаб ишлатиш керак. Бу ишимиз хавфли, ҳимоя кийимлари обдон дезинфекция қилиниши керак.

Менда ҳозир коронавирус аломатлари бор. Ўпкамда ноқулайлик ҳис қиламан, аммо рентгенда ҳеч қандай белги кўринмади. Иситма йўқ, лекин ҳид сезмаяпман. Бу ҳақида раҳбариятга маълум қилдим, улар мени даволашяпти, мен эса оғирроқ аломатлар бўлган бошқа беморларни...

Икки карра ҳимояланишга мажбурман. Чунки бошқаларга вирус юқтиришдан қўрқаман. Тиббиёт ходимларининг аксариятида инфекцион касаллик аломатлари бор. Аммо бизни тестдан ўтказишмаяпти.

Омина, хўжандлик шифокор: «Ҳамма тестлар натижаси манфийлигини айтишганди»

– Коронавирус белгилари бўлган илк беморларни Жаббор Расулов туманидан (Сўғд вилояти) қабул қилдик. Улар уч нафар эди. Аммо ҳеч қандай чора кўра олмадик, чунки тест натижалари манфий чиққанди.

Уларда касаллик аломатлари зўрая бошлагач ҳам, тест натижаси яна манфий чиққанини билдим – ёки тестлар сифатсиз, ёки натижаларни яширишга ҳаракат қилишяпти. Коронавирусга тестни таҳлил қилувчи ПЗР (полимераз занжир реакцияли) лабораториялар фақатгина Душанбеда бор.

Биргина Жаббор Расулов туманидан 200 нафардан кўп бемор келди. Вируснинг енгил белгилари бўлган беморларни қабул қилмай қўйдик. Муолажа белгилаб, уйига жўнатиб юбориляпти.

Ҳимоя воситаларисиз қолган кўпгина ҳамширалар ишдан кетишга мажбур бўлди. Чунки маоши ўзига ҳимоя воситаси сотиб олишга етмайди. Мен эса болаларимни боқишим керак, шунинг учун ишдан кета олмайман.

Бир неча кун шифохона ординатурасида яшаб юрдим. Ҳозир қариндошимнинг бўш уйида турибман. Вирусни юқтириб олишдан қўрқяпман, уч ҳафтадан бери тинчлантирувчи дори ичаман. Болаларим, кекса онамдан хавотирдаман...

12 нафар шифокорга атиги 4та ҳимоя кийими бор. Шуни ҳам ўзимиз олганмиз. Бўлим ишини яхшилаш учун ҳар ой маошимиздан улуш қўшиб, ташкил қилган маблағимиздан сотиб олдик. Сотиб олинган ҳимоя воситаларини хавфли текширувга кетаётган шифокор кийиб олади. Кейин эса уларни хлор билан тозалаймиз. Бу қандайдир аҳмоқликка ўхшайди, ҳимоя воситалари ҳар ким учун алоҳида бўлиши керак ахир. Бизгача ҳеч қандай ёрдам ҳам, тест ҳам етиб келмаяпти...

Ҳаммаси ўз йўлига, бизга ҳатто ўз вазифамизни қилишга ҳам имкон беришмаяпти. Миллий хавфсизлик бўйича давлат қўмитаси ходимлари келиб, қўрқитишди, жим ўтиришга мажбурлашди. Умидсизликка тушиб қолдик...

Олиҳа, хўжандлик ҳамшира: «Шифохонадан ташқарига бирон маълумот чиқса, дарров айбдорни излаш бошланади»

– Яхши тиббий ходимни халқ боқади, дейишади. Мен билан ҳам шундай. Маошим 400 сомоний (тахминан 400 минг сўмга тенг), аммо ишлашда давом этардим. Укол қилганим, томчи дори қўйганим учун пул топардим. Халқимиз меҳрибон, меҳнатни қадрлайди.

Аммо шифохонага коронавирус ташхиси қўйилганлар келтирила бошлангач, бошқа беморларни қабул қила олмай қолдик. Коронавирус билан оғриганларнинг эса аҳволи оғир. Бошқаларга юқтириб қўймай, деб уйга боришга ҳам қўрқаман.

Бизни қўллаб-қувватлаш ўрнига ҳимоя кийимларини сотиб олишга, жим туришга мажбурлашди. Шифохонадан ташқарига бирон маълумот чиқадиган бўлса, дарров айбдорни излаш бошланади.

Комбинезон, кўзойнак ва бошқа ҳимоя воситаларини сотиб олишга маошим етмасди. Шундай хавфнинг олдида бизни яккалатиб қўйишганидан жуда хафа бўлдим. Аҳоли коронавируснинг борлиги ҳақида билгач, шифокор ва ҳамшираларга ёрдам бера бошлади. Илгари бизга гапиришни ҳам тақиқлашганди. Чорасизликдан йиғлардик, ҳаммамиз ўлиб кетамиз деб ўйлардик.