Олтин нархи кўтарилиши бошқа турдаги маҳсулотлар нархи пасайишини қоплашга ёрдам бериши мумкин - Ишметов

«2021 йилда Халқаро молия институтларининг ҳисоб-китоблари ва прогнозларига кўра, пандемиядан кейинги даврда жаҳон иқтисодиёти аста-секин тикланиши прогноз қилинмоқда.

Халқаро валюта жамғармасининг октябрь ойидаги прогнозларига кўра, 2021 йилда жаҳон иқтисодиёти тикланиши натижасида 5,2 фоизга ўсиши, хусусан, ривожланган давлатлар иқтисодиёти 3,9 фоизга, Россия иқтисодиёти 2,8 фоизга, Қозоғистон иқтисодиёти 3 фоизга, Туркия 5 фоизга, Хитой иқтисодиёти 8,2 фоизга ўсиши прогноз қилинмоқда.

Умуман олганда, прогнозлар жуда ноаниқ ва юқори даражада эпидемиологик вазиятнинг ривожланишига боғлиқ бўлиб қолмоқда.

Пандемия сабабли нефть нархлари пасайиши энергия маҳсулотларини экспорт қилувчи давлатларга салбий таъсир этиши кутилмоқда, бироқ Ўзбекистон учун олтин нархининг кўтарилиши бошқа турдаги маҳсулотлар нархининг пасайишини қоплашга ёрдам бериши мумкин», деди Тимур Ишметов Сенатнинг ўнинчи ялпи мажлисида.

Вазирнинг сўзларига кўра, иқтисодий ўсиш кўрсаткичлари бир қатор макро-фискал хатарлар билан боғлиқ.

• Жаҳон бозори конъюнктураси ўзгариши (Ўзбекистоннинг асосий экспорт товарлари - олтин, газ, мис, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ва бошқаларга бўлган талабнинг ўзгариши);
• асосий савдо ҳамкор давлатлар (Россия Федерацияси, Қозоғистон, Хитой) миллий валюталари курси, жаҳон бозорида нефть нархи ўзгариши;
• асосий ташқи савдо ҳамкорлардаги иқтисодий фаолликнинг пасайиши ҳамда тикланишларнинг давомийлиги;
• пандемия ва зарурий тақиқ чораларининг давомийлиги;
• пандемия таъсирида ишлаб чиқариш занжири ўз ҳолатига қайтишининг давомийлиги;
• харажатлар ва товарларга талабнинг заифлашиши ва ўз навбатида ушбу омилларнинг ишлаб чиқариш ва бандликка таъсири;
• пандемия таъсирида фаолияти тўхтаб қолган корхоналар ишчиларининг турли секторларда бандликни таъминлаш имкониятлари, шунингдек, меҳнат бозоридаги босим;
• ташқи талаб заифлашган ҳамда молиявий танқисликдан келиб чиқадиган иккиламчи чегаралараро таъсирлар кўлами (масалан, даромадларнинг кескин тушиши сабабли қўшни мамлакатлараро савдо ҳажмлари камайиши);
• глобал таъминот занжирини қайта тузиш билан боғлиқ бўлган ўзгаришлар ва буларнинг самарадорликка салбий таъсир кўлами (яъни логистика занжиридаги узилишлар, трансчегаравий талабларнинг кучайиши, санитария-эпидемиология талаблари кучайиши, қўшимча кутилмаган харажатлар ва логистика тизимидаги бошқа салбий босимлар);
• хуфиёна иқтисодиёт улуши ошиши;
• давлат улуши мавжуд корхоналарда трансформация жараёнларининг давомийлиги ва бошқалар.

Вазир ушбу хатарлардан келиб чиқиб, 2021 йилда макроиқтисодий кўрсаткичлар прогнози ҳақида ҳам маълумот берди.

«2021 йилда республикамиз иқтисодиёти миллий прогнозларга кўра 5,1 фоизга ўсиши кутилмоқда, бунда саноат 5,8 фоизга, қурилиш 6,5 фоизга, қишлоқ, ўрмон ва балиқчилик хўжаликлари 2,7 фоизга ҳамда хизматлар 6,4 фоизга ўсиши прогноз қилинмоқда.

Ушбу прогнозлар бажарилиши пандемия шароити ҳамда Covid-19’га қарши вакцинанинг оммавий эмлаш жараёнлари давомийлиги, глобал иқтисодиётдаги тикланиш жараёнларининг жадаллиги бўйича ноаниқликлар билан боғлиқдир.

Давлат бюджети лойиҳаси ушбу макроиқтисодий кўрсаткичлар параметрлари асосида ишлаб чиқилди», деди Ишметов.

Вазир президент бошчилигида жорий йилнинг 19 октябрида белгилаб берилган устувор йўналишлар ва мақсадли кўрсаткичлар ҳақида ҳам гапирди.

«2021-2023 йилларга мўлжалланган макроиқтисодий кўрсаткичлар прогнози ва 2021 йил бюджет лойиҳаси жорий йилнинг 19 октябрида муҳтарам президентимиз бошчилигида бўлиб ўтган йиғилишда муҳокама қилинди ҳамда келгуси йилда вазирлик ва идораларнинг олдида турган устувор йўналишлар ва мақсадли кўрсаткичлар белгилаб берилди.

Жумладан:

• 2020 - 2021 йилларда ташқи талабнинг қисқариши ва глобал иқтисодий фаолликнинг секинлашуви шароитида иқтисодиётдаги ялпи талабни рағбатлантириш, иқтисодиётнинг рақобатбардошлигини, инвестициявий жозибадорликни, ишбилармонлик фаоллиятини, экспортни рағбатлантиришга қаратилган солиқ - бюджет сиёсатини давом эттириш;
• Давлат бюджети барқарорлигини таъминлаш ва Давлат қарзи миқдорини халқаро стандартларга мувофиқ мўътадил даражада ушлаб туриш, консолидациялашган бюджет тақчиллигини ўрта муддатда ялпи ички маҳсулотга нисбатан 2 фоиздан кам даражага тушириш;
• Давлат бюджети даромадлари барқарор ўсишини ва солиқ солишнинг адолатлилик тамойилини таъминлаш ва солиқ имтиёзларини тартибга солиш;
• Давлат бюджети ижтимоий йўналтирилганлигини сақлаб қолиш, жумладан, таълим, соғлиқни сақлаш тизимларини ривожлантиришга қаратилган муҳим дастурларни молиялаштириш, коронавирус пандемияси хавфи сақланиб қолаётган ҳолатда унга қарши курашиш учун зарур маблағларни шакллантириш;
• иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар инфляция даражасидан паст бўлмаган миқдорда ўсишини таъминлаш;
• аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш ва бандлигини ошириш, камбағалликни қисқартириш ҳамда ижтимоий ҳимоянинг манзиллилигини кучайтириш;
• сув ва ер ресурсларидан самарали фойдаланиш, энергия ресурсларини тежаш, табиат ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, экологик ҳолатни яхшилашга қаратилган ва бошқа муҳим давлат дастурларини молиялаштириш;
• бюджет жараёни иштирокчиларининг масъулиятини ошириш йўли билан давлат харажатларининг самарадорлиги ва натижадорлигини ошириш;
• маҳаллий бюджетларнинг даромадлар базасини ўстиришга ҳамда харажатлар самарадорлигини рағбатлантиришга қаратилган бюджетлараро муносабатларни юритиш;
• бюджет шаффофлигини ошириш ҳамда бюджет қамровини тўлиқлигини таъминлаш.

Шу ўринда бир нарсани таъкидлаб ўтмоқчи эдимки, Ўзбекистон Республикаси президенти топшириғига асосан, 2021 йил учун Давлат бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳаси ҳамда маҳаллий бюджетлар лойиҳалари Сенат аъзолари, Молия вазирлиги ва Давлат солиқ қўмитаси ходимлари иштирокида 2020 йилнинг 29 октябридан 10 ноябрига қадар ҳудудларда бўлган ҳолда муҳокама қилинди», дея Тимур Ишметовнинг сўзларини келтирмоқда Kun.uz мухбири.