Абдулла Қодирий томда қор кураётганида нега пўшт-пўшт деб турган? “Заковат”нинг навбатдаги сонидан репортаж

• Жамоа аъзолари (чапдан ўнгга):
• Нодира Баҳромова - филолог;
• Назокат Абдусаитова - Тошкент давлат педагогика университети 4-босқич талабаси;
• Нодира Турғунова - филолог (жамоа сардори);
• Майсара Очилова - Республика маънавият ва маърифат маркази мутахассиси;
• Мадина Мирзараҳматова - Ўзбекистон Миллий университети 4-босқич талабаси;
• Муаззам Шоумарова - менежер.

2022 йил ёзги мавсумининг навбатдаги баҳсида ўйиндан-ўйинга кучайиб бораётган қизлар жамоаси иштирок этди. Бундан буён жамоа ўйинларни янги сардор – Нодира Турғунова бошчилигида олиб боради. Аввалги сардор Мадина Мирзараҳматова билимдон сифатида ўз имкониятларини намойиш этишга ҳаракат қилади.

1-раундда италян скрипкачиси Паганини мусиқаси ҳақидаги савол ўйналди. Мусиқа эшиттирилиб, унинг номини топиш сўралди. Бироқ қизлар тўғри жавоб топа олмади. Ҳисоб – 0:1.

2-раундда шарқ алломалари нимани охир-оқибатда кулфатга дучор қилувчи сохта пулга ўхшатган, деган савол тушди. Бошида жавобдан узоқ вариантлар айтилган бўлса-да, кейинроқ жамоа тўғри вариантга етиб бора олди ва ҳисоб тенглашди – 1:1.

3-раунд саволи Абдулла Қодирийнинг том курашдаги бир ахлоқий ҳаракати ҳақида бўлди. Ўтган ўйинда ўз имкониятларини намойиш эта олмаган Муаззам Шоумарова бу сафар жамоага тасодифан қўшилиб қолмаганини исботлади ва ҳисобни билимдонлар томонига оғдирди – 2:1.

Навбатдаги раунд саволини ҳам билимдонлар енгиллик билан топишди. Японлар Кореяни босиб олганда нега давлат номини Corea’дан Korea’га ўзгартирган, деган мазмундаги саволга тўғри вариант Нодира Баҳромова томонидан дастлабки сонияларданоқ айтилди. Ҳисоб – 3:1.

5-раундда блиц саволлари тушди. Ёш ўзбек ижодкорлари картиналарининг номини топиш ҳақидаги саволларнинг дастлабкисидаёқ билимдонлар муваффақиятсизликка учради. Ҳисоб – 3:2.

Кейинги раундда 70-йилларгача нега противогазларда резина шох бўлгани ҳақидаги савол ўйналди. Бу саволда ҳам Нодира Баҳромовада тўғри вариант бор эди, бироқ жамоа сардори Мадина Мирзараҳматовага ишонч билдирди. Мадинанинг нотўғри вариантидан сўнг ҳисоб тенглашди – 3:3.

7-раунд саволи ўйиндаги энг жиддийларидан бири бўлди. Музқаймоқни вафлига солиб бериш усули пайдо бўлгач, бу кимларни энг кўп хурсанд қилган, деган саволга жамоа турли вариантлар билдирди, аммо ичида тўғри жавобга яқин келгани бўлмади. Натижада телетомошабинлар жамоаси ҳисобда олдинга чиқиб олди. Ҳисоб – 3:4.

Ҳисобнинг телетомошабинлар томонга оғиши натижасида билимдонларда клуб ёрдамидан фойдаланиш имконияти пайдо бўлди.

8-раунд саволида Муаззам Шоумарова яна бир марта ажойиб ўйин кўрсатиб, жамоаси жонига ора кирди. Қадимда ўзбекларда хотини вафот этган эр ўз қайнисинглисига уйланиши одати нега кенг тарқалган, деган саволда ушбу билимдон яхши мулоҳаза юритиб, ҳисобни тенглаштирди – 4:4.

9-раундда мексикаликларнинг гуарачеро пойабзали нега кейинги вақтларда оммалашгани ҳақидаги савол ўйналди. Бу савол жамоага осонлик қилди чоғи, биринчи сониядан бир неча билимдон тўғри вариантни айта бошлади. Якуний жавобни беришда адашмаган жамоа ҳисобни 5:4 кўринишига келтирди.

10-раундда Артур Шопенгауэр ва Ибн Сино ҳикматларида тилга олинган нарса ҳақида савол ўйналди. Ўйини очилиб турган жамоа ушбу саволни ҳам топиб ташлади ва ўйин билимдон қизлар фойдасига 6:4 ҳисобида якунланди.

Шундай қилиб, жамоа шу пайтгача бўлган ўйинлари орасида энг ёрқинини кўрсатиб, мухлислар ишончини оқлади ва финалга чиқиш учун жуда яхши имкониятга эга бўлиб олди. Кейинги ўйнайдиган икки жамоа – Фаррух Рафиқов ва Аббос Салайдинов жамоалари финалга чиқиш учун камида 6:4 ҳисобида ғалаба қозониши лозим бўлади. Бу қийин вазифа эса ушбу жамоаларга босим юклаши турган гап.

Ўйин стенограммаси билан қуйида танишиб чиқишингиз мумкин.

1️-раунд. Савол муаллифи - Жамшид Раҳмонов, Тўрақўрғон тумани

Бошловчи: Марҳамат Никколо Паганинининг ўзи яратган машҳур мусиқасини тинглаймиз!

Леонардо Да Винчи, Жероламо Кардано, Симон Стевен, Галилео Галилей. Яна бир қанча олимларни ушбу рўйхатга киритишимиз мумкин. Буни қарангки, Никколо Паганини улардан ўтган.

Диққат савол: Бастакор ва скрипкачи Паганинининг юқорида ижро этган куйи номини икки сўз билан топинг.

Жавобни Нодира Турғунова беради: Мусиқа оҳангидан шунақа ҳис пайдо бўляптики, юрак уриши, пулс орқали улардан ўтиб кетган.

Тўғри жавоб: Леонардо Да Винчи ҳам, Жероламо Кардано ҳам Симон Стивен ҳам, Галилео Галилей ҳам уни яратмоқчи бўлишган. Буни қарангки, мусиқада Никколо Паганини улардан ўтган, уни яратган. Никколо Паганини чалган куйининг лотинча номи "Мото перпетуо", яъни "Абадий двигатель" деб номланади. 

Ҳисоб: 0 - 1️

Савол муаллифи Жамшид Раҳмонов 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

2️-раунд. Савол муаллифи - Дилноза Хўжаёрова, Учтепа тумани.

Бошловчи: Уни Британия қироллари орасида қиролича Виктория жуда яхши кўрган. Қирол Георг V эса умуман ёқтирмаган. Георг Vнинг севган бир ибораси бўлган: "Мени арзон Уни тарқатишга ҳам, олишга ҳам ўргата кўрманг" деган. Шарқ алломалари эса Уни охир-оқибатда кулфатга дучор қилувчи сохта пулга ўхшатган.

Диққат савол: Унинг нималигини айтинг.

Жавобни Мадина Мирзараҳматова беради: Бизнинг фикримизча, хушомадга шундай таъриф берилган.

Тўғри жавоб: У мақтов. Мақтовга айтилган эди.

Ҳисоб: 1️ - 1️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

3️-раунд. Савол муаллифи - Раъно Жумаева, Хатирчи тумани.

Бошловчи: Абдулла Қодирийнинг ўғли Ҳабибулло Қодирий дадаси ҳақида ёзган китобида, отаси эрталаб азонда ишга тушиб ёзишини, кейин болалари билан нонушта қилиб, болалар билан бироз ўйнаб яна ёзишга ўтиришини қайд этиб ўтган. Бу орада вақти-вақти билан уйга ҳам қарашган экан. Ўтин ёрган, кейин пўшт-пўшт деганча томга чиқиб қор кураган экан.

Диққат савол: Айтинг-чи, нега томга чиқиши билан пўшт-пўшт деган?

Жавобни Муаззам Шоумарова: Саволда айтилдики, томга чиқаётган пайти, яъни томда, баландликда қўшнилари ҳам кўринади. Ўша даврни ҳисобга оладиган бўлсак, ҳовлида номаҳрам аёллар юрган бўлиши мумкин. Улар ичкарига кириб туришлари учун, яъни бегона одам томга чиқяпти, бегона одам борлигини билдириш учун шунақа деган.

Тўғри жавоб: Жуда тўғри айтдингиз, том баланд, у ердан қўшни аёллар кўриниб туради. Номаҳрам кўзи тушмаслиги учун пўшт-пўшт деб эслатиб турган.

Ҳисоб: 2️ - 1️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

4️-раунд. Савол муаллифи - Мақсуджон Мухторов, Фурқат тумани.

Бошловчи: Марҳамат экранга қаранг!

XIX асрда халқаро маркаларда Корея номи C ҳарфи билан чоп этилар экан. Аммо 1910 йилда у Япония мустамлакасига айлангач, негадир C эмас К кўринишида ёзилиши амалга кира бошлаган. Буни японлар хоҳлаган экан.

Диққат савол: Нега японларга Кореянинг инглизча C кўринишида ёзилиши ёқмаган?

Жавобни Нодира Баҳромова беради: Бунда японлар ўзларини корейслардан ҳар томонлама устун туришини хоҳлашган. Алифбо бўйича C ҳарфи J ҳарфидан юқори туришини истамасдан, J ҳарфидан кейин келган К ҳарфига ўзгартиришган. Масалан, халқаро мусобақаларда ўзининг мустамлакаси ўзидан аввал эълон қилинишини хоҳлашмаган.

Тўғри жавоб: C ҳарфи алифбода J ҳарфидан олдин туради. Улар мустамлака давлат олдинда туришини хоҳлашмаган.

Ҳисоб: 3️ - 1️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

5️-раунд. Блитс. Савол муаллифи - Хумора Қиличова, Тошкент шаҳри.

Мавзу: Ёш ўзбек рассомлари ижоди

1-савол:

Бошловчи: Марҳамат, экранга қаранг!

Ушбу суратни ёш рассом Рустам Бозоров чизган.

Диққат савол: бу суратга у қандай ном берган?

Жавобни Нодира Турғунова беради: Рассом бу расмга "Қовоқ девона" деб ном берган.

Тўғри жавоб: Гап

Ҳисоб: 3️ - 2️

Савол муаллифи Хумора Қиличова 2 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

6️-раунд. Савол муаллифи - Севдиёр Жўрақулов, Бухоро шаҳри.

Бошловчи: Марҳамат экранга қаранг!

ХХ аср 70-йилларигача амалда бўлган шохли противогаз.

Диққат савол: Противогазга шохнинг нима кераги бўлган?

Жавобни Мадина Мирзараҳматова беради: Ўша шохли жойига инсон қўлини тиқади ва бурнидаги тер ёки буғларни олиб ташлайди.

Тўғри жавоб: Агар противогаз кўз ойналари терласа ушбу шох орқали бармоқ киргизилиб тозалаш мумкин эди.

Ҳисоб: 3️ - 3️

Савол муаллифи Севдиёр Жўрақулов 3 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

7️-раунд. Савол муаллифи - Нурали Норбоев, Шароф Рашидов тумани.

Бошловчи: 1904 йилдаги озиқ-овқат ярмаркасида илк бор музқаймоқни вафли идишларда қадоқлаб ишлаб чиқариш йўлга қўйилади. Бу катта шов-шувга сабаб бўлади. Илгари шиша идишларга солиб бериладиган музқаймоқлар энди вафлидан ясалган идишга солиб берила бошланган эди.

Диққат савол: Қайси соҳа вакиллари энг кўп хурсанд бўлишган?

Жавобни Муаззам Шоумарова беради: Вафлили музқаймоқларни вафлиси билан бирга ейиш мумкин, яъни ортиқча чиқинди чиқмайди. Шиша ёки пластик идишлардаги музқаймоқларни кўчаларга ташлаб кетиш мумкин. Кўча тозаловчилар бундан кўпроқ хурсанд бўлишган.

Тўғри жавоб: Шифокорлар. Шиша идиш кўп марта ишлатилади, ювилади. Ундан қайта-қайта фойдаланилади. Бундан юқумли касаллик юқиши кўпаяди. Демак уларнинг иши эса осонлашади. Улар шифокорлар эди.

Ҳисоб: 3️ - 4️

Савол муаллифи Нурали Норбоев 4 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

8️-раунд. Савол муаллифи - Шаҳноза Жаҳонгирова, Бувайда тумани.

Бошловчи: Азал-азалдан ўзбекларда бир одат бўлган. Мабодо хотини вафот этса, эр ўз қайнисинглисига уйланиши таомил тусига кирган. Иккита энг катта сабаб туфайли қилинган. Биринчидан, етим қолган болаларни бегона аёл қўлида қолишидан асраб қолинади.

Диққат савол: Иккинчидан, куёв учун мақбул бўлган сабабни айтинг.

Жавобни Муаззам Шоумарова беради: Бу жараёнда куёв яна қалин бериши керак бўлади. Қайнисинглисига уйланса қайта қалин беришдан қутулиб қолади.

Тўғри жавоб: Эркак таомилга кўра қайта уйланса қалин тўлаши керак. Агар қайнисинглисига уйланса қалин тўлаши шарт эмас экан.

Ҳисоб: 4️ - 4️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

9️-раунд. Савол муаллифи - Усмонжон Ниёзов, Мингбулоқ тумани.

Бошловчи: Марҳамат, экранга қаранг!

Қаршингизда мексикаликларнинг пойабзали – гуарачеро турибди. Бу пойабзалнинг ноқулайлиги кўп. Лекин гуарачеро негадир кейинги вақтда оммалашди.

Диққат савол: Қачон бу пойабзал оммалашди?

Жавобни Нодира Баҳромова беради: Яқин йилларда Covid-19 пандемияси бутун дунёда бўлиб ўтди. Пандемия вақтда бу пойабзал масофа сақлашга ёрдам берган.

Тўғри жавоб: Covid-19 Мексикага кириб келгандан сўнг бу оёқ кийим оммалашди.

Ҳисоб: 5️ - 4️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

1️0️-раунд. Савол муаллифи - Гулчеҳра Худойбергенова, Кегейли тумани.

Бошловчи: Олмон файласуфи Артур Шопенгауэр Уни севмаган одам эркинликни севмайди деган. Абу Али ибн Сино эса аксинча У инсонни ҳалокатга олиб келади деган.

Диққат савол: Унинг нималигини топинг.

Жавобни Назокат Абдусайитова беради: Бизнинг фикримизча бу ёлғизлик бўлиши керак. Чунки одам фақат ёлғиз қолганида бутунлай эркин бўлади.

Тўғри жавоб: Шопенгауэр ёлғизлик бу - эркинлик деган. Ибн Сино - ёлғизлик ҳалокатга олиб келади деган.

Ҳисоб: 6️ - 4️

Билимдонлар жамоаси 1 миллион сўм пул мукофотини қўлга киритди.

Энг яхши савол муаллифи - Нурали Норбоев

"Шифокорлар" ҳақидаги саволи учун 5 млн сўм пул мукофотига эга бўлди.

Ўйиннинг энг фаол билимдони - Муаззам Шоумарова

Муаззам Шоумарова 5 млн сўм пул мукофотини қўлга киритди.