Эшитиши заиф болаларга бюджетдан кохлеар импланти ўрнатиш натижалари сарҳисоб қилинди

8-9 ноябр кунлари Тошкент тиббиёт академияси ва INVIVO клиникасида Cochlear (Кохлер) компанияси билан ҳамкорликда “Кохлеар имплантация ва операциядан кейинги реабилитация” мавзусидаги халқаро илмий ва ҳисобот конференцияси бўлиб ўтди.

Анжуман қулоғига имплант ўрнатилган ва ҳозирги кунда ижтимоий ҳаётга тўлиқ мослашган болалар иштирокидаги саҳна чиқишлари билан очиб берилди. Унда болалар реабилитация марказида ўрганган маҳорат ва имкониятларини намойиш қилди.

Анжуман давлат бюджетидан тиббиёт муассасаларида 5 ёшгача бўлган кар болалар қулоғига кохлеар имплант ўрнатиш тўғрисидаги низом асосида бажарилган амалиётлар ҳисоботига бағишланди.

“Мазкур анжуман маҳаллий шифокор ва мутахассислар билан тажриба ва билим алмашиш имконини беради. Ўзбекистонга 12 кишидан иборат Cochlear компанияси жамоаси келди, улар дунёнинг турли бурчакларидан: Чехия, Германия, Австрия, Россия, Литва, Украинадан”, – дейди анжуман ташкилотчиси – INVIVO клиникаси раҳбари, жарроҳ Зебо Каримова.

Cochlear делегациясидан, жумладан, қуйидагилар ўрин олган:

• Бахшинян Вигэн Владимирович – тиббиёт фанлари номзоди, Россия ССВ Малака ошириш институти Сурдология кафедраси доценти;
• Георгий Абелович Таварткиладзе – тиббиёт фанлари доктори, профессор; Россия ССВ Малака ошириш институти аудиология кафедраси мудири;
• Гидриус Гилис – тиббиёт фанлари номзоди, Литванинг Каунас клиник шифохонасининг отохирурги;
• Дмитрий Заика – Сосhlear компаниясининг клиник ва техник маслаҳатчиси;
• Жири Скриван – Чехияда жойлашган Мотол клиник шифохонасининг отохирурги;
• Светлана Заика – ўқитувчи-дефектолог, 1-тоифали сурдопедагог.

Зебо Каримованинг сўзларига кўра, маърузаларни эшитиш ва тренингларда қатнашиш учун қўшни мамлакатлардан ҳам шифокорлар, сурдопедагоглар келган. Суҳбатдошимиз анжуманнинг аҳамияти ҳақида сўзлаб берди.

— Ҳозирги кунда карлик муаммоси тиббиётда ва ижтимоий ҳаётда долзарб муаммолигича қоляпти.

ЖСТ статистикаси бўйича ҳар 1000 нафар боладан 1-2 нафари карлик нуқсони билан туғилади. Дунё аҳолисининг 5 фоиздан ортиғи – 360 млн киши (328 млн катталар ва 32 млн болалар) эшитиш қобилиятини йўқотишдан азият чекмоқда. Бутунжаҳон карлар федерацияси маълумотларига кўра, дунёда қарийб 72 млн карлар бор.

Статистик маълумотларга кўра, Ўзбекистонда ҳар йили 700-800 нафардан кўп бола туғма эшитиш қобилиятининг пастлиги ва карлик билан туғилади, 1000дан ортиқ кишига орттирилган карлик ташхиси қўйилади.

2019 йил ҳолатига кўра, Ўзбекистон карлар жамиятида 21 212 нафар эшитиш имконияти чекланган шахслар рўйхатга олинган.

Лекин сўнгги йилларда мамлакатимизда кохлеар имплантация амалиёти дастурини давлат тарафидан молиялаштириш кўпайтирилди. Ўзбекистонда 2019 йил ҳолатига 1000 дан ортиқ кохлеар имплантини ўрнатиш операцияси ўтказилди.

Кохлеар имплант тизими юқори технологик қурилма бўлиб, қулоқ орқасига жойлаштирилган овоз эшитиш процессори ва жарроҳлик йўли билан тери остига жойлаштириладиган имплант ҳамда имплантдан ички қулоққа йўналтириладиган электродлар мажмуасидан иборат. Имплантнинг ишлаш принципи шундан иборатки, товушлар процессор микрофони орқали қабул қилиниб, улар рақамлаштирилади ва қайта ишланади. Процессор томонидан кодланган маълумотлар индуктор орқали тери остидаги имплантга юборилади. Имплант маълумотни электр сигналларга айлантиради ва уларни электродларга юборади. Ҳар бир электрод ўзига хос частота диапазонига мос келади ва электр импулсларини эшитиш нерв толаларига етказиб беради. Эшитиш нерви бу маълумотни мияга узатади. Мия қабул қилинган сигналларни товуш сифатида қабул қилади. Шундай қилиб, одамда эшитиш пайдо бўлади.

Сифатли имплантлар яратиш ва турли хил келиб чиқишли карликларга ечим топиш бўйича Cochlear компанияси маҳсулотлари жаҳонда етакчи ҳисобланади. У 1970 йилда Австралия ҳукумати кўмагида ташкил этилган. Ҳозирда Cochlear маҳсулотлари имплантлар орасида (улар кўп эмас) инноваторлардир:

• товушнинг аниқ узатилишини таъминлайдиган 22 та электроди бор;
• электродлар мажмуаси юмшоқ ва қулоқ чиғаноғининг ўзи буралиб туради;
• ишончлилиги жуда юқори – 1980 йилларда ўрнатилган имплантларнинг 92 фоизи бугунги кунгача бенуқсон ишлаяпти;
• ядро электрод массиви иш майдонининг анча кичиклиги – 17-19 мм;
• Cochlear процессорлар кўп тинглаш дастурларига эга;
• махсус ҳимоя функциялари бор.

Компаниянинг муваффақияти кўп жиҳатдан эшитиш соҳасидаги илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларига катта сармоя киритгани, шунингдек, ушбу соҳада жаҳоннинг етакчи мутахассислари билан ҳамкорлик қилиши билан белгиланади. Компания ҳар йили ўз айланмасининг қарийб 12 фоизини эшитиш асбоблари соҳасидаги энг янги технологияларни ишлаб чиқишга сарфлайди.

Ўзбекистонда тендер бўйича давлат бюджетидан 607 нафар болага, 50 нафар хусусий мижозга Cochlear импланти ўрнатилди. Ундан ташқари, чет элда операция қилдирган ва бизнинг назоратимизга келган 10 нафар мижозимиз бор. Уларнинг катта қисми бизда реабилитацияда машғулотлар ўтган. Яна 7 нафари – бизда операция бўлган чет эллик фуқаролар.

180 га яқин болалар шу йили мактабга чиқишди. Уларнинг катта қисми соғлом болалар қатори умумий ўрта таълим мактабида ўқишяпти. Орасида 2-3-синф ўқувчилари ҳам бор ва келажакда эл-юртга хизмат қиладиган иқтидорли болалар бўлиб етишишидан умидвормиз.

Агар ота-оналаримиз эътиборли бўлиб, боланинг ўсишига ва ундаги ўзгаришларга ўз вақтида эътибор бериб ўз вақтида шифокорларга мурожаат қилишса бизга ҳам, ўзларига ҳам катта ёрдам берган бўлар эдилар. Мутахассисларнинг фикрича, операция 3 ёшгача ўтказилса, натижаси анча яхши бўлади.

Яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳ ҳам кар бола туғилиш эҳтимолини кўпайтиради. Беморлар ва ота-оналар кохлеар импланти хақида маълумотга эга бўлишлари жуда муҳим, дейди INVIVO клиникаси раҳбари Зебо Каримова.