Жаҳон | 16:03 / 18.12.2022
22998
10 дақиқада ўқилади

Тақдир синовларида енгилмаган инсон: канадалик йигит ясама оёқ билан нега 5,5 минг километр масофани югуриб ўтган эди?

Канадалик Терри Фокс 19 ёшда эканида саратонга чалинади. Врачлар унинг ўнг оёғини кесиб ташлашади ва Терри ясама оёқ қўйдиради. Аммо дард чекинмайди ва хавфли ўсимта унинг танаси бўйлаб тарқала бошлайди. Саноқли умри қолган йигит тақдир синовларида енгилишни истамайди. У паймонаси тўлгунча саратонга чалинган инсонларга ёрдам беришга аҳд қилади. Орадан бир йил ўтиб Терри вафот этади, аммо унгача ўз олдига қўйган вазифани ошиғи билан уддалайди.

Фото: thechronicleherald.ca

Ҳаётда шундай инсонлар борки, қисқа умр кечирганига қарамасдан ўз номини тарих зарварақларига олтин ҳарфларда ёзиб кетган. Канадалик Терри Фокс ҳам ана шундай инсонлардан бири эди.

Терри бор-йўғи 23 йил яшаган ва саратон хасталигидан вафот этган. Ўлимидан бир йил аввал у ўз номида хайрия фонди очади. Сўнг фондни оммалаштириш ва шу йўл билан саратонга чалинган инсонларга ёрдам бериш учун жуда катта қаҳрамонлик кўрсатади.

Терри Фокснинг орзулари ва саратон хасталиги

Тўлиқ исм-шарифи Терренс Стэнли Фокс (Terrance Stanley «Terry» Fox) бўлган Терри 1958 йил 28 июн куни Канаданинг Виннипег шаҳрида туғилади. У ёшлигида футбол, бейсбол, регби ва баскетбол каби спорт турлари билан шуғулланади.

Терри мактабни тугатгач маҳаллий баскетбол жамоасига қўшилмоқчи бўлади. Аммо мураббий унинг бўйи баскетбол ўйнаш учун пастлик қилишини айтиб енгил атлетика билан шуғулланишини маслаҳат беради.

Шундан сўнг Терри югуриш билан шуғуллана бошлайди ва университетга кириш учун ҳужжатларини топширади. Унинг мақсади спорт мураббийи бўлиш эди. Аммо Терри ўқишга киришга улгурмайди. Унда саратон касали аниқланади.

Терри Фокс ота-онаси билан

1977 йил, Терри 19 ёшда эканида кутилмаганда чап оёғи тиззасида кучли оғриқ, сўнг шиш пайдо бўлади. Текшириб кўрилганда Террида саратон касаллигининг оғир ҳолати аниқланади.

Врачлар Террини даволашга кеч бўлганини, оёқни тизза юқорисидан кесиш лозимлигини, акс ҳолда саратон бутун танага тарқаб кетиши мумкинлигини айтишади.

Террининг оёғи кесилади ва у бир оёқ билан қолади. Бироқ, кейинги текширувларда хавфли ўсимта тананинг бошқа қисмларида ҳам аста-секинлик билан ривожланаётгани маълум бўлади.

Врачлар Террининг яшаб кетишини элликка эллик тарзида баҳолашади. Шунда у 1-2 йилдан кейин яшаб қолиш имконияти 10-15 фоизга тушишини, шу сабабли нимадир қилишга улгуриши кераклигини англаб етади.

Операциядан сўнг Терри кесилган оёғига ясама оёқ қўяди ва аста-секин юришни машқ қила бошлайди.

Ўшанда Терри кетма-кет 16 ой давомида кимётерапия олади. Ясама оёққа бироз мослашгач спорт билан ҳам шуғуллана бошлайди. Врачлар буни соғайиш аломати деб ҳисоблашади. Аммо аслида ундай эмасди. Саратон Террининг танаси бўйлаб тарқалаётган эди.

Хайрия фонди ва марафон

Терри даволанар экан, саратонга чалинганларни даволаш жуда қимматлигини, барча ҳам врачлар сўраган пулни топиб бера олмаслигини, шифохоналарда керакли ускуналар етишмаслигини кўради.

Терри саноқли умри қолганини биларди. Шу сабабли у вафотигача нимадир қилишни ва ўзига ўхшаб саратонга чалинган инсонларга ёрдам беришни ўйлайди.

Шундан сўнг Терри ўз номида фонд очади. Мақсад фондга тушган пулларни саратонга чалинган инсонларни даволаш учун йўналтириш эди.

Ўша пайтда Канада аҳолиси 24 миллион нафар эди. Терри ўзича агар барча бир доллардан берса 24 миллион доллар йиғилишини ва бу пул билан анча одамни даволаш мумкинлигини ҳисоблайди.

Терри аввалига бир қанча онкологик касалликларни даволаш муассасаларига ва таниқли шахсларга ўз фонди ҳақида ёзиб, ўзини қўллаб-қувватлашларини сўрайди. Бир неча кишини айтмаганда таниқли бойларнинг аксарияти унинг мурожаатини эътиборсиз қолдиради.

Чорасиз қолган Терри фондга жамоатчиликнинг эътиборини жалб қилиш учун «океандан океангача» шиори остида Канадани бошдан оёқ югуриб ўтишга қарор қилади. У ўз акциясини «Умид марафони» деб атайди.

Фото: thechronicleherald.ca

Врачлар унинг соғлигидан хавотирланиб, Террини югуришдан қайтармоқчи бўлишади. Аммо у ўжарлик қилиб, бошлаган ишини охирига етказишини маълум қилади.

Терри марафонни бошлашдан аввал канадаликларга мурожаат қилиб бир доллардан хайрия қилишса ҳам анча пул йиғилишини ва улар билан кўплаб касалларни сақлаб қолиш мумкинлигини айтади.

Терри марафонни 1980 йил 12 апрел куни Канада шарқида жойлашган Ньюфаундленд провинциясидаги Сент-Жонс шаҳарчасидан бошлайди.

Югуришдан аввал Атлантика океани сувларида чўмилиб олади ва марафонни Канада ғарбидаги Ванкувер шаҳрида, Тинч океани сувларида чўмилиб тугатишини айтади.

Терри югуришни бошлар экан, унинг марафони ҳақида анча тарғибот олиб борилганига қарамасдан аввалига одамлар хайрия қилишмайди. Бундан унинг кўнгли чўкади.

Бироқ Терри 10 минг одам яшайдиган Порт-о-Баск шаҳарчасига кириб борганда бутун шаҳарча уни кутиб олишга чиқади. Шу ерда унинг қўлига шаҳарчадаги одамлардан йиғилган 10 минг долларни топширишади. Шундан сўнг Терри ғайрат билан югуришда давом этади.

Фото: mymuskokanow.com

Терри ясама оёғи билан кунига 42 километрдан югурарди – халқаро мусобақаларда ўтказиладиган марафонда шунча масофага югурилади.

Терри югуришда давом этар экан, унинг касаллиги кучайиб бораверади. Терри ясама оёқда қаттиқ оғриқ билан югурарди. Фақат букилмас ирода ва беморларга ёрдам бериш истаги уни олға боришга ундарди.

Ногирон бир йигитнинг саратондан азоб чекаётганларга ёрдам бериш мақсадида мамлакат бўйлаб югураётгани кенг жамоатчиликнинг эътиборини тортади. Террининг «Умид марафони»ни телевидение ва босма нашрларда кенг ёрита бошлашади.

У қаерга борса одамлар гуллар билан кутиб олишарди. Ҳаваскорлар у билан бирга югуришарди. Шунингдек, унинг эзгу мақсади ҳақида хабар топган барча хайрия қилишга шошиларди.

Фото: thestar.com

Марафоннинг тўхтатилиши ва ўлим

1980 йил 22 июн куни Терри Монреал шаҳрига етиб боради. Бу пайтда йиғилган пул миқдори 200 минг доллардан ошганди. Худди шу ерда йирик меҳмонхоналар тармоғи эгаси бўлган шахс унга эътибор беради. Бироз аввал унинг ўғли саратондан вафот этганди.

Тадбиркор Террининг фондига салмоқли пул хайрия қилади. Шунингдек, бошқа бойларни ҳам фондга пул ўтказишга чақиради.

Терри Онтарио провинциясига етиб борганда уни шахсан провинция губернатори ва бош вазири кутиб олади. Шу тариқа Терри касал ҳолида кучли оғриқларга қарамай 143 кун давомида, ҳар куни 42 километрдан югуради.

У Нюфаундленд, Янги Шотландия, Шаҳзода Эдуард ороли, Нью-Брунсуик, Квебек ва Онтарио провинциялари бўйлаб 5 373 километр масофани югуриб ўтади.

Фото: obozrevatel.com

Афсуски Терри «Умид марафони»ни охиригача якунлай олмайди. Саратон унинг ўпкасига ҳам ўтади ва аҳволи оғирлашади.

1980 йил 1 сентябр куни Терри Онтарио провинцияси шимолидаги Тандер-Бей шаҳрига яқинлашиб қолганда марафонни тўхтатишга мажбур бўлади. Бу пайтга келиб у йиғган пул 1,7 миллион доллардан ошганди.

Гарчи марафон охиригача етмаган бўлса ҳам Терри ўз мақсадига етган ва ўз лойиҳасига кенг жамоатчилик эътиборини жалб қила олганди. У марафонни тугатганидан сўнг ҳам унинг фондига пул тушишда давом этади.

1981 йил феврал ойига келиб Террининг фонди 24 миллион доллардан кўпроқ маблағ йиғган, бу пайтда у умрининг сўнгги қисмларини яшаётган эди.

Фото: digitalarchive.tpl.ca

Орадан тўрт ой ўтиб, 1981 йил 28 июн куни ҳали 23 ёшга тўлмаган Терри Фокс вафот этади.

Террининг лойиҳаси ҳамон яшамоқда

Террининг вафотидан кейин ҳам у очган Терри Фокс фонди ўз фаолиятини давом эттириб келяпти.

Ҳар йили Канада ва дунёнинг яна 50 дан ортиқ мамлакатларида фонд томонидан саратонга чалинганларга ёрдам бериш ва касалликни тадқиқ этиш ишларига маблағ йиғиш учун хайрия марафони ўтказилади. Бу марафоннинг номи ҳам Терри қандай номлаган бўлса ўшандай сақланиб қолган – «Умид марафони».

Фото: wikimedia.org

Терри Фокс Гиннеснинг рекордлар китобига дунёдаги энг йирик якка ҳолда хайрия маблағларини йиғиш кампанияси ташкилотчиси сифатида киритилган.

Ҳозирги кунда «Терри Фокс» фонди жамғармаси бир неча юз миллион долларни ташкил этади. Фонд ҳар йили дунёнинг турли нуқталарида саратонга чалинган инсонларнинг даволанишлари ва онкологик касалликларни тадқиқ этиш учун маблағ ажратиб келади.

Терри Фокс тириклик пайтидаёқ, 1980 йилда Канада фуқароларига бериладиган энг олий мукофот – Канада ордени билан нишонланган.

Ўша йили унга Канадада йил спортчисига бериладиган Лу Марш соврини ҳам берилган.

1983 йилда Канада ҳукумати янги музёрар кемага Терри Фокс номини берган. 2012 йилда Канада тиббиёти шон-шуҳрат музейига унинг сурати қўйилган.

2010 йилда Терри Фокс ҳақида ҳужжатли филм суратга олинади. Бу иш ташаббускори ўз вақтида Терри югураётганда уни телевизор орқали кузатганлардан бири, машҳур баскетболчи Стив Нэш эди. Стив ўша кунларни шундай эслайди:

«Терри Фокс касал ҳолида, бунинг устига ясама оёқ билан югуришни бошлаганда мен олти ёшда эдим. Ўшанда мени энг таъсирлантирган ҳодиса унинг дард кучайиб кетганда югуришни тўхтатганини эълон қилгани бўлган. Ўшанда Террига жуда раҳмим келган. Мен режиссёр бўлишни орзу қилардим. Бу ишим менга бугунги кунга келиб унутилиб кетаётган Террининг қаҳрамонликларини одамларга қайта эслатиш имкониятини берганидан хурсандман».

Фото: spox.com

Филмда марафон даврида олинган кадрлардан фойдаланиб, Террининг аччиқ тақдири кўрсатилади. Ҳужжатли филмда канадалик машҳур актёр Тейлор Китч бошловчи бўлган ва Террининг ҳаётини у ҳикоя қилиб берган.

Ғайрат Йўлдош тайёрлади.

Мавзуга оид

Эълонлар

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Янгиланган Open билан харидлар янада қулайроқ!

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Янгиланган Open билан харидлар янада қулайроқ!

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери