Ҳуқуқ ҳимоячилари йил давомида Россияда 63 та давлатга хиёнат ва яна 7 та хорижий давлат билан ҳамкорлик қилиш ҳолатларини санашди. «ФСБ» маълумотларига кўра, аллақачон 33 та иш бўйича ҳукм чиқарилган.
Жорий йил бошидан буён Россия судларига давлатга хиёнат моддаси бўйича 63 та иш келиб тушди, 2022 йилда киритилган хорижий давлат билан махфий ҳамкорлик (Жиноят кодексининг 275.1-моддаси) бўйича яна еттита иш қўзғатилди. Бу ҳақда 21 декабр, пайшанба куни «Первый отдел» (собиқ «Команда 29») инсон ҳуқуқлари ташкилоти хабар қилди. Ҳуқуқ ҳимоячилари жами 70 та ҳолатни тарихий максимум деб атади.
«ФСБ» маълумотларига кўра, давлатга хиёнат бўйича 33 та ҳолат бўйича ҳукмлар аллақачон эълон қилинган. Ҳуқуқ ҳимоячиларига кўра, ҳукмлари сони кўпроқ - 37 та, уларнинг барчасида айблов хулосаси чиқарилган. «Первый отдел»нинг таъкидлашича, кўпинча давлатга хиёнат иши судга топширилган пайтдан бошлаб ҳукм чиқарилгунга қадар кўриб чиқиш учун бор-йўғи бир ой вақт кетади.
Ҳуқуқ ҳимоячиларининг ҳисоб-китобларига кўра, 2023 йилда давлатга хиёнат бўйича 98 та иш биринчи ва апелляция инстанциялари судларида кўриб чиқилди (уларнинг баъзилари ўтган йилларда қўзғатилган, улар бўйича ҳалигача ҳукм чиқарилмаган). Ишларнинг аксарияти (тўққизта, учтаси бўйича ҳукм чиқарилди) Ростов-Дондаги Жанубий округ ҳарбий суди томонидан қабул қилинган. Яна еттита иш Белгород вилоят суди, олтитаси Краснодар вилоят суди ва Марказий округ ҳарбий суди томонидан қабул қилинди.
Ижтимоий тармоқлардаги провокациялар
Одатда, ишда иштирок этган шахслар ҳақида ҳеч нарса маълум эмас. «Первый отдел» таъкидлашича, кўпинча (олти ҳолатда) Қрим ва Севастопол аҳолиси ҳибсга олинган. Ҳибсга олинганлар Украина ҳарбийлари билан ўзаро алоқада бўлганликда (29 ҳолат), ҳарбий маҳсулотлар тўғрисидаги ҳужжатларни ёки қўшинлар ва техника ҳаракати ҳақидаги маълумотларни узатишда (10 та ҳолат), душман томонига ўтишга тайёргарлик кўришда (9 та ҳолат) ва Украина Қуролли кучларини молиялаштиришда айбланган (8 та ҳолат).
Ҳуқуқ ҳимоячилари кўп сонли давлатга хиёнат бўйича ишларни украиналиклар ниқоби остида ижтимоий тармоқларда россияликлар билан танишадиган ва уларни Украина Қуролли кучларини қўллаб-қувватлаш ёки Украина армиясига пул ўтказишга ундайдиган Россия махсус хизматларининг ҳаракати натижаси деб атади. Шундан сўнг одамлар қўлга олинади.
Адвокат Евгений Смирновнинг сўзларига кўра, 2023 йилда давлатга хиёнат бўйича очилган ишлар сони юздан ошади. Унинг фикрича, хавфсизлик кучларининг «сезувчанлик чегараси» пасайган ва улар «Украина янгиликларини юбориш, бир неча юз рубл ўтказиш ёки мамлакатни тарк этиш истаги»ни хиёнат деб тан олишни бошлади.
Давлатга хиёнат ва жосуслик учун ҳукмлар
2018 йилда «Команда 29» (ҳозирги «Первый отдел») ҳисоб-китобларига кўра, сўнгги 20 йил ичида Россияда 100 га яқин одам давлатга хиёнат ва жосусликда айбланган. Бу йиллар давомида фақат бир киши оқланди, қолганлари айбдор деб топилди.
«Команда 29» раҳбари, адвокат Иван Павлов давлатга хиёнат қилиш бўйича ишларнинг кўпайиши Россия ташқи сиёсати билан боғлиқлигини таъкидлади: 2008 йилдаги беш кунлик урушдан кейин Гуржистон учун жосусликда айбланган ишлар сони кўпайди, Қримдаги воқеалардан кейин эса - Украина фойдасига.
Украина уруши бошланганидан сўнг, Россияда бир нечта олимлар давлатга хиёнатда айбланди, улар орасида Россия Фанлар академияси Сибир бўлимининг Назарий ва амалий механика институти ходимлари (Валерий Звегинцев, Анатолий Маслов ва Василий Фомин), шунингдек, Новосибирск давлат университетининг квант оптик технологиялари лабораторияси мудири Дмитрий Колкер ҳам бор. Суд Колкерни ошқозоности бези саратонининг тўртинчи босқичига қарамай ҳибсга олди; у ҳибсга олинганидан икки кун ўтиб қамоқда вафот этди.
