Олимлар «Новичок» каби заҳарларни аниқлайдиган дастурни ишлаб чиқди

Европалик кимёгарлар гуруҳи ҳарбий тоифадаги заҳарли моддалар ва бошқа моддалар билан заҳарланишнинг мумкин бўлган ҳолатларини аниқлаш учун масс-спектрометрия маълумотларини тезда таҳлил қила оладиган дастурий таъминотни ишлаб чиқди. Дастур 350 дан ортиқ заҳарларни, шу жумладан Россиянинг «Новичок» гуруҳига кирувчи заҳарларни аниқлайди. Дастурдан профессионал бўлмаганлар ҳам фойдаланиши мумкин.

«Сўнгги пайтларда авторитар режимлар томонидан сиёсатчилар, журналистлар ва бошқа тинч аҳолига қарши кимёвий жанговар воситалардан фойдаланган ҳолда мақсадли ҳужумлар кўпайиб бораётгани жуда ташвишли. Бундай ҳолатларда токсик моддаларни аниқлашда фуқаролик тадқиқотчиларига ёрдам бериш учун биз алгоритм ва кичик, ишлатиш учун қулай дастурий таъминот, ToxicMassSceptic, кўплаб заҳарли ва портловчи моддаларни ўз ичига олган 394 та оммавий спектр ёзувларидан иборат маълумотлар базасини ишлаб чиқдик. Дастур шунингдек, спектрал фонни автоматик равишда олиб ташлаш функциясига эга. Бундан ташқари, биз молекуляр динамикага асосланган ёндашув ёрдамида масса спектрларининг назарий ҳисобларини амалга ошириш орқали ушбу маълумотлар базаси ҳажмини ошириш учун иш жараёнини тақдим этамиз. ToxicMassSceptic аниқлиги экспериментал спектрлар билан тасдиқланган. Натижаларимиз шуни кўрсатадики, таклиф этилаётган дастурий таъминот тўплами заҳарли ва портловчи моддалар изларини дастлабки аниқлашда ёрдам бериши мумкин», деб ёзди тадқиқотчилар.

Ушбу дастур жабрланувчининг биоматериалларини оммавий спектрометрик таҳлили маълумотларига эга бўлган деярли ҳар қандай шахс томонидан заҳар ёки, масалан, «Новичок» синфининг жанговар токсик моддаси билан заҳарланишни таҳлил қилиш имконини беради. Олимларнинг таъкидлашича, заҳарни аниқлаш учун мутахассисларни ва ядро-магнит резонанси каби қўшимча усулларни жалб қилиш керак.

Аввалроқ, Европадаги россиялик мухолифатчиларга қарши заҳарли моддалар ёрдамида бир қатор ҳужумлар уюштирилган эди. 2023 йил октябрь ойида «Новая газета» ва «Медуза» журналисти Елена Костюченко Мюнхенда заҳарланди, бир ҳафта ўтгач, «Эхо Москвы» журналисти Ирина Баблоян Тбилисида шундай аломатларни бошдан кечирди. 2024 йил баҳорида «Свободная Россия» жамғармаси раҳбари Наталя Арно нейротоксик модда билан заҳарланди.