Tug‘ruqxonadan “Limuzin”da chiqolmagan chaqaloqning yig‘isi

“Qarindoshga, miskin va yo‘lovchiga (xayr-ehson qilish bilan) haqlarini ado eting va isrofgarchilikka mutlaqo yo‘l qo‘ymang. Chunki, isrofgarlar shaytonning birodarlaridir. Shayton esa, Parvardigoriga nisbatan o‘ta noshukr edi” 
(Isro surasi, 26-27-oyatlar)

Hayotiy voqea

Tug‘ruqxonada har kuni bayram! Qimmatbaho mashinalarda odamlar go‘yoki kimo‘zarga o‘zlari uchun bebaho bo‘lmish chaqaloqlarini karnay-surnay sadolari ostida kelin-kuyovlardek yasantirib, odamlarni jalb qilib, o‘zlaricha xursand bo‘lib olib ketishmoqda. Bu yonda karnay-surnay ovozi, bu yonda homiladorlarning tug‘ruq oldi ovozi, yangi tug‘ilgan chaqaloqlar yig‘isining ovozi, bu yonda “Masha” va “Ayiqpolvon” hamda boshqa multfilm qahramonlari timsolida kiyinib olgan yigitchalarning yosh otalarga hazil aralash yo‘lto‘sarliklari... 

Sharlar, gullar, yasangan odamlar.., kimlar xursand gul ko‘tarib kelgan. Kimlar g‘aribgina xaltasi bilan kimnidir ko‘rgani kelgan. Kimdir derazadan bo‘layotgan dabdabaga o‘ksinibgina, xo‘rsinibgina ko‘zlarini javdiratib kuzatib turibdi.

Tug‘ruqxona go‘yoki tug‘ruqxona, chillaxona emas, isrofgarchiliklar maydoni, kimgadir tirikchilik maydoni, hayot maydoniday.

Aslida qadimda momolarimiz tug‘ayotgan ayolning dardini boshqalardan sir tutishgan. Ayol tug‘ib bo‘lgach, yana uni va go‘dakni qirq kun chilla saqlab boshqa birovlarning, begonalarning nazaridan ehtiyot qilib, yaqinlashtirishmagan. Ona va bolaning baxti, kelajagi, sog‘ligi uchun shunday qilishgan. 

Eh, dunyo, bevafo dunyo... Nima to‘g‘ri-yu, nima noto‘g‘riligini bola tug‘ilmasidan avvalroq bilganimizda qani edi. Hayot tashvishlari-yu, quvonchlariga to‘la bu sinovli zamonda har kimning o‘z nasibasi, taqdiri, baxti, fojiasi bor... Ammo bandasi noshukrligi tufayli, sabrsizligi tufayli nafsini shaytonning gapiga kirib qolganini, adashganini bilmay qolar ekan ....

Mana, Nodira ham ko‘zi yorib o‘g‘illik bo‘ldi. Ikki qizdan so‘ng o‘g‘il. Qanday baxt! Eri Sobirjon ham dunyoda eng baxtiyor ota! Nodira erini ertalabdan beri kutib o‘tiribdi. Birinchi qavat derazasidan erining kelayotganini ko‘rib, quvonib ketdi. U shirin xayollar og‘ushida bo‘lsa-da, ataylab erini ko‘rib erkalik qilib arazlab oldi. Chaqalog‘ining ovqat so‘rab yig‘laganini ham eshitmasdi, yo eshitsa ham parvo qilmay, eri kelishiga aytadigan gaplarini o‘ylab, rejalar tuzib chiqdi. Uning boshqalardan qayeri kam?! Mana endi uning ham eri oldida tili uzun. Endi u ham tug‘ruqxonadan “limuzin”da chiqadi. Do‘st-dushmanlari bir ko‘rib qo‘ysinlar, ichlari kuyib o‘lsinlar, derdi o‘zicha ichida.

Shu lahzalarda Sobirjon ham o‘g‘illik bo‘lganidan xursand bo‘lsada, bu yog‘iga to‘rt jonni, onasi, o‘zi bilan olti jonni qanday boqishning g‘amini yeb, tashvishlarini o‘ylab-o‘ylab, tug‘ruqxonaga yetib kelganini bilmay qoldi. Ayolini, o‘g‘lini o‘ylab ko‘ngli picha yorishdi. O‘zinga shukr Allohim, tirik yaratganni quruq yaratmagansan. Rizqimizni halolidan o‘zing yetkaz, tinchlik xotirjamlik bilan ber, degan o‘ylar bilan tug‘ruqxonaga kirib keldi. Eshik oldida turgan ayolga, xotiniga olib kelgan narsalarini berib yuborib, Nodirani chaqirdi.

Birinchi qavat derazasidan Nodiraning tund chehrasini ko‘rib, hol-ahvol so‘rashgan bo‘ldi.

- Polvon qalay, polvon!?- deb Sobirjon ayoliga iltifot ko‘rsatishga harakat qildi. Xotinining fe'lini bilgan Sobirjon gap nimadaligini so‘rab, Nodiraning navbatdagi talabini eshitib, kapalagi uchib ketdi.

- “Limuzin”! Qanaqa “limuzin”! O‘zi “limuzin”im chiqib yotibdi-ku, Nodiy. 

Keyin sekin ovozini pastlatibroq, xotiniga iltijoli ohangda yalindi:

- Nodiy, iltimos, ko‘rib turibsan qarzlarimni qistab turishibdi. Tag‘in ham insofli, shafqatli odamlar ekan, qarzni qistamay sabr qilib kutishyapti. To‘y xarajatlariga deb olgan edim. Senga uylanganimga ham besh yildan oshdi. Hali o‘sha to‘ydagi olgan qarzlarimni hammasidan to‘la qutulganim yo‘q. Tug‘ruqxonadan chiqishing bilan chet elga ishlagani ketaman, deb o‘tiribman. Onamni, bolalarimni, seni vaqtincha tashlab ketishga majburman. Qarzimni to‘lashim kerak xotin, tushun meni. Bosh ko‘tarib yurishim borgan sari qiyin bo‘lib boryapti. Hozir sening oldinga ham yo‘lkiraga pul topa olmay yayov keldim. Nima qilay. Seni bu yerdan “limuzin”da emas, o‘g‘lim ikkalangizni yelkamda ko‘tarib olib chiqaman. Bir umr boshimda ko‘tarib yuraman. Ozgina sabr qil, Nodiy. Bolalarimiz haqqi, gulim meni qiynama. Hali doyaga suyunchi pulini bera olmay, izza bo‘ldim. Yonimda pul yo‘qligini bilasan-ku, - dedi. Sobirjon bir asabiylashib, bir yalinib xotiniga. Nodiraga Sobirjoning biror gapi ham ta'sir qilmadi.

- Uf! Jonimga tegdi. Qachon qarasam, qarz, qarz! Besh yildan beri qarz to‘laysiz. Qachon tugaydi bu qarzlaringiz?! -, deb erini jyerkib berdi.

Sobirjon ham qizisha boshladi:

- Mana shu qarzlarni seni to‘yimizdagi orzu-havaslaringni deb, orttirmadimmi?! Nodira, aybim seni yaxshi ko‘rishimmi, seni ko‘nglingga qarab, dabdabali to‘y qilib qarzga botganimmi? Qancha-qancha isroflarni qilib, gunohga botdim. Seni orzu-havaslaringning bandisi bo‘ldim. Odamlar oldida yuzim shuvut, “qarzdor” degan nom orttirdim. Na yeganimning tayini bor va na uyqumda halovat bor. Yana seni oldingda aybdormanmi? - deb asabiylashdi.

Nodira ham bo‘sh kelmay, eriga bidirlab, urushib tashlagudek dedi:

- Voy, bitta sizmi shunaqa to‘y qilgan. Hamma qilyapti-ku! Meni boshqalardan qayerim kam? O‘zi men ahmoq ekanman, sizga tegib, - deb yubordi.

Nodira ham qizishib ketdi, lekin shu vaziyatda ham Sobirjon og‘irlik qildi.

- Nodira, bu kunlar ham o‘tar. Hammasi yaxshi bo‘lib ketar. Hozirda onam kasal bo‘lsalar, qandlari oshgan, davolaning desam, ko‘nmaydilar. Bolalaring bor bolam, xotiningni ko‘ngliga qara, biz ketadigan odammiz. Sizlar yaxshi yashanglar. Sen baxtli bo‘l, deb o‘tiribdilar. Bechora onamning dorilariga pul topib berolmayapman-ku, birgina o‘g‘illari bo‘lsam. Sen yana “limuzin” deysan, - deb Sobirjon ayoliga ta'nali ko‘zlari bilan qaradi.

Erining bu gaplari Nodiraning tutab yotgan yuragiga moy sepgandek, lovillatib yubordi. Eriga bobillab berdi.

- Onam, onam, yana onammi, qachon qarasam, onam deysiz! Hech bo‘lmasa, shu yerda aytmang! Men ham onaman, ona bo‘lib sizga qo‘chqordek o‘g‘il tug‘ib berdim. Shu yerda yotgan tuqqan ayollardan qayerim kam ekan, ayting? Odamlar eplaganda nega siz hech narsani eplay olmaysiz. Nima men arzimaymanmi? “Limuzin”da chiqaman deb, o‘rtoqlarimga maqtanib qo‘ygan edim, - deb yig‘lab yubordi.

Sobirjonning ham sabr kosasi yillar davomida to‘lib borgan ekanmi, u ham birdan portladi.

- Birinchidan, onamga til tekkizma, men o‘g‘il bo‘lib onamga nima qilib berdim! Onam uchun hech narsa qilmagan o‘g‘ilman. Ular ham meni doim tushunganlar, ayaganlar, o‘ylaganlar. Boqib katta qilib, hozirda bolalarimizga ham qarab o‘tiribdilar. Pensiyalarini ham o‘zlari ishlatmay, ro‘zg‘orning kami-ko‘stiga ishlatadilar. Sen kelin bo‘lib onamga hatto odamga o‘xshab muomala qilishni ham bilmading. O‘zingga o‘xshagan kelin uchrasa, nima qilasan. O‘ylab gapir, - dedi Sobirjon o‘zini bosishga harakat qilib. Chetga jonimni garovga qo‘yib, onamni, oilamni vaqtincha tashlab, ishlagani ketaman. Qarzlarimdan qutulgan kunim “limuzin”da emas, osmonlarda parvoz qildiraman seni. Yaxshi kunlarimiz ham kelib qolar. Ammo hozir sening havoyi orzularingni bandisi bo‘lishni istamayman. O‘ylab ish qil, Nodira. Ko‘rpangga qarab oyoq uzat, degan gaplar ham bor-ku, - dedi Sobirjon asabiylashganidan yuzlari qizarib.

Ammo Nodiraning ko‘zi “Masha” va “Ayiqpolvon”ning xatti-harakatlarida edi.

- Sobir aka! Anavi odamlarni ko‘rdingizmi, chaqaloqqa kuyovning kiyimini kiydirib qo‘yishibdi. Ana orzu-havas! Oq limuzinga mos kiyinibdi, oyisi ham, - deb hali ham o‘z aytganini o‘tkazishga harakat qilardi. O‘sha eski qaysarligini davom ettirardi. Sobirjon bir soniya “Masha” va “Ayiqpolvon” kiyimidagi o‘spirinlarga qaradi-yu, ko‘ziga o‘zi ayiqpolvon, xotini o‘jar, qaysar, yosh bola Masha bo‘lib ko‘rinib ketdi.

Vaziyatni yumshatish uchun, hozirgi holatini xotiniga tushuntirish uchun oxirgi marta Sobirjon xotinini insofga, sabrga, shukrga chaqirdi.

- Nodiy, shukur qilaylik, ozgina sabr qilaylik, iltimos, gulim, hammasi Xudo xohlasa yaxshi bo‘ladi. Gap “limuzin”da emas, gap bir-birimizni tushunishimizda, ayashimizda!!! Biz Alloh bergan umrni bir umr qo‘sha qarib o‘tkazaylik. Uyda onam, qizlarimiz kutib turibdi. Sizlar ham erta-indin borasizlar, bolalarimizning rizqini hech qanday “limuzin”ga almashmayman. Nodira, “limuzin”dan umidingni uz. Qora “limuzin” ham, oq “limuzin” ham hayotimizni chiroyli qilolmaydi. Yarim soatga pulni isrof qilish yaxshi emas. Sen bilan o‘g‘limizni do‘stim Doniyorning mashinasida bu yerdan olib chiqamiz. Onangga aytib qo‘y, chaqaloq kelishi bilan uyimizda yig‘in ham qilmaymiz. Qovurdoq qilib, odamlarni yig‘ib, bizni ham, o‘zlarini ham qiynamasinlar. Bolaga chilla saqlab, asrab-avaylaylik. Senga “Masha va Medved” kerak bo‘lsa, ana sen “Masha”, men esa o‘sha “medved”, ayiqpolvonman, - deb ayolini hazillashib, kuldirishga harakat qilib, xotinini qo‘lidan ushlash uchun derazaga qo‘l cho‘zmoqchi bo‘ldi. Ammo Nodira erining qo‘lidan qo‘lini olib qochdi. Eriga ensasini qotirib:

- Karoche, Sobir aka! Yo meni bu yerdan “limuzin”da olib ketasiz, yo men shu yerdan to‘g‘ri onamnikiga ketaman. Sizni uyingizga “limuzin”siz ketmayman. Xohlaganingizni qiling, qo‘lidan hech narsa kelmaydigan erkak bilan yashab charchadim, - dedi Nodira erining gaplarini cho‘rt kesib, lablarini cho‘chchaytirgan holda.

Uch kundan beri tuz totmagan bolasining, onasining dorisiga pul topib berolmay turgan paytdagi holatida Sobirjonga xotinining gaplari suyagiga pichoq sanchganday og‘ir botdi.

Shu lahzada uning ko‘ziga uch kun oldin dunyoga kelgan, o‘zi uchun bir umr kutgan o‘g‘li ham, ikki nafar ko‘zlari munchoqdek qizlari ham ko‘rinmadi. Qarshisida uni tushunmaydigan, qadrlamaydigan, ayamaydigan, Xudo bexabar, noshukr, besabr, sochlari pahmoq, o‘zi bir axmoq yalmog‘izdek bir ayol turardi. Nahotki, Sobirjon yor tanlashda adashdi? Nahotki, Sobirjon shu yalmog‘iz bilan yana bir umr birga yashaydi? Mana shu axmoq ayolning orzulari bandisi bo‘lib yashaydi?.. Onasini bir umr ko‘nglini olishga imkoniyat topolmay yashaydi. Faqat uning aytganlarini qilib yashashga mahkummi u?! Kelajakda yana uni bu ayol bilan nimalar kutadi? Sobirjon bir qarorga kelganini angladi. U sokin, ammo qayg‘uli ovozda:

- Mayli, xohlagan yeringga ketaver. Mayli aytganimni qilmasang, to‘rt tomoning qibla.

Umrida eridan bunday muomalani kutmagan Nodira ko‘zini ola-kula qilib:

- Nima?! Nimalar deyapsiz?! Bu nima deganingiz? -deya baqirdi.

Sobirjonning keskin so‘zlari uning ovozini kesdi:

- Senga ering, oilang emas, shu yarim soatga o‘tiradigan “limuzin” kerak ekan. Menga sendek ayol kerak emas! Uch taloqsan! – Sobirjonning ovozlari titrab ketdi. Arshni ham larzaga keltiruvchi bu og‘ir so‘zlar zalvoridan tug‘ruqxona, chillaxona ham titrab ketgandek bo‘ldi. Nodiraning nazarida zilzila bo‘lgandek edi go‘yo. Bo‘lar ish bo‘ldi!

Ichkaridan uyg‘ongan, och qolgan chaqaloqning ovqat so‘rab yig‘lagani eshitilardi. Chaqaloqning yig‘isini na ota, na ona eshitar edi. 

Tashqarida karnay-surnay avjida. Dunyoda bitta oila barbod bo‘lgani bilan shayton va shaytonvachchalar xursand bo‘lib raqsga tushib bayram qilayotgandek edi... 

Karomat Tillayeva,
Toshkent shahar bosh imom-xatibining 
xotin-qizlar masalalari bo‘yicha maslahatchisi.
Manba: O‘zbekiston Musulmonlari idorasi Toshkent shahar vakilligi veb portali