Qirg‘iziston prezidentligiga nomzod: «Lotin imlosiga o‘tishimiz mumkin, lekin bu ko‘p muammo keltirib chiqaradi»

Qirg‘iziston prezidentligiga nomzod Rita Karasartova mamlakatning kirill alifbosidan lotin alifbosiga o‘tish g‘oyasini pozitiv, deb hisoblaydi. Lekin huquq himoyachisi bunday yo‘l tutish bir qator salbiy oqibatlarga ham olib kelishi mumkinligi haqida fikr bildirib o‘tgan.

«Agar biz lotincha imlodan foydalana boshlasak, ingliz va fransuz tili kabi jahon tillarini o‘rganish oson kechishi tabiiy. Biroq shunday muammolar borki, ular tufayli Qirg‘iziston bunday yo‘l tuta olmaydi», — degan u Stanradar.com saytiga.

Rita Karasartova birinchi muammo sifatida geosiyosat masalasini ko‘targan.

«Hech kim uchun sir emaski, bugungi kunda jahon darajasida ta'sir doirasini kengaytirish ustida kurash bormoqda va biznikidek kichkina davlat uchun kim bilan bo‘lishni aniqlashtirib olishga sharoit yaratishadi. Agar biz lotin imlosiga o‘tadigan bo‘lsak, bu odamlar tomonidan Yevroosiyo va Rossiyaga orqa o‘girganimiz sifatida talqin qilina boshlaydi. Boshqa kursni tanlaganimizni anglatadi. Tabiiyki, Rossiya ham o‘z shartlarini ilgari sura boshlaydi. AQSh tomonidan Rossiya Federatsiyasiga ochiqdan-ochiq qo‘llanilayotgan usul — sanksiyalar joriy etishni Rossiya Qirg‘izistonga nisbatan ham qo‘llay boshlashi mumkin. Lekin ular buni bildirmaslik uchun juda sezilmaydigan tarzda amalga oshirishadi. Hamma joyda muammolar kelib chiqa boshlaydi. Ko‘plab iqtisodiy richaglar bor, masalan, «Gazprom»ga sotib yuborilgan «Qirg‘izgaz». Bunday muammolar Qirg‘izistonga lotinchaga nisbatan munosabatni o‘zgartirib, kirillchada qolaverishga majburlaydi», — degan Karasartova.

Tahririyat suhbatdoshining so‘zlariga ko‘ra, ikkinchi omil — moliyaviy holatdir.

«Men hattoki qilinishi lozim bo‘lgan ishlarning miqyosini tasavvur ham qila olmayman. Biz butun yozuvimizni o‘zgartirishimizga to‘g‘ri keladi. Bularning barchasi katta xarajatlar talab etadi. Bugungi vaziyatni e'tiborga olsak, bu iqtisodiyotimiz uchun birinchi galdagi vazifa emas. Bu loyihani qo‘limizdan kelgancha bosqichma-bosqich amalga oshirishimiz kerak. Umuman olganda, kirillchadan voz kechish mamlakat iqtisodiyotiga nisbatan sanksiyalar paydo bo‘lishi bilan jazolanishi mumkin. Qozog‘iston ham bunday qarorga kelgan va ular o‘ta boshlashsa, ularning tajribasini o‘rganishimiz mumkin», — degan u.

Rita Karasartovaning yana qo‘shimcha qilishicha, ta'lim tizimini yaxshilashda kirill alifbosidan voz kechish 10-o‘rinda turibdi.

«Agar byudjyetimizning qurbi yetsa, o‘tsak bo‘lar edi. Mening o‘zim onaman va har yili bolamga 14 ta darslikdan 10 tasini sotib olib beraman. Boz ustiga, ularning barchasi Rossiyada chop etilgan bo‘lib chiqadi. Mening bolalarim hozir ulg‘ayib qolishgan, lekin Vatanshunoslik darsida boshqa davlatning ramzlarini o‘rganayotgan birinchi sinf bolalari-chi? Bugunlik kunda bizda darslik yozuvchi mualliflar juda kam, borlarining ham mehnati qadrlanmayapti. Davlat darajasida bu muammoga e'tibor qaratilmayapti. Ta'lim tizimida boshqa davlatning darsliklaridan foydalanuvchi davlatni nima deyish mumkin. Menimcha, juda ko‘plab holatlar aynan qaysi alifbodan foydalanishimizga bog‘liq emas», — deya o‘z so‘zlariga xulosa yasagan huquq himoyachisi.