Banklar qanday faoliyat turi bilan shug‘ullanish huquqiga ega emas?

Normativ-huquqiy hujjatlarning muhokamasi portalida “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni loyihasini muhokama qilish davom etmoqda.

Qonun Markaziy bank tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, uni Oliy Majlis Qonunchilik palatasi qabul qiladi.

Ushbu qonunning maqsadi - banklarni tashkil etish va faoliyatini huquqiy ta'minlash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdir.

Ushbu qonunning asosiy vazifalari bank tizimining barqarorligini ta'minlash, omonatchilar, qarz oluvchilar va kreditorlar manfaatlarini himoya qilishdan iborat.

Qonunga ko‘ra, bank amaliyotlariga quyidagilar kiradi: 

jismoniy va yuridik shaxslarning, shu jumladan bank-korrespondentlarning bank hisob raqamlarini ochish va yuritish;

to‘lovlarni amalga oshirish, jumladan bank hisob raqamlarini ochmasdan;

omonatlar uchun mablag‘larni jalb qilish;

o‘zining va jalb qilingan mablag‘lar hisobidan o‘z nomidan qaytarish, to‘lash imkoniyati va muddat shartlari bo‘yicha kreditlarni berish;

chet el valyutasini naqd va naqd bo‘lmagan shakllarda sotib olish va sotish.

Banklar boshqa operatsiyalarni amalga oshirish huquqiga ega:

mulkni ishonchli boshqarish, shartnoma asosida aktivlarni boshqarish;

jismoniy va yuridik shaxslar uchun pul mablag‘lari inkassatsiyasi, hisob-kitob hujjatlari va kassa xizmatlari;

majburiyatlarini bajarishni ta'minlaydigan uchinchi shaxslar uchun kafolatlar berish va boshqa majburiyatlarni qabul qilish;

uchinchi tomonlardan majburiyatlarini pul shaklida (faktoring) bajarish uchun talab qilish huquqini olish;

qimmatli qog‘ozlarni chiqarish, sotib olish, sotish, hisobga olish va saqlash, mijoz bilan tuzilgan shartnoma asosida qimmatli qog‘ozlarni boshqarish, qimmatli qog‘ozlar bilan boshqa operatsiyalarni amalga oshirish va boshqalar.

Banklar bevosita ishlab chiqarish, savdo, sug‘urta (sug‘urta agenti yoki broker funksiyalaridan tashqari) va boshqa profillanmagan faoliyat bilan shug‘ullanish huquqiga ega emas.

Savdo faoliyatini amalga oshirishdagi cheklovlar quyidagilar sotuviga nisbatan qo‘llanilmaydi:

banklar tomonidan o‘z faoliyatini ta'minlash maqsadida sotib olingan mol-mulk;

qarzdorning mol-mulk garovi bilan ta'minlangan majburiyatni bajarmasligi munosabati bilan garov narsasi bo‘yicha bank tomonidan sotiladigan mol-mulk;

bank kartalari, terminallar va bankomatlar.

O‘zbekiston Respublikasida banklar bank operatsiyalarini amalga oshirish bilan bog‘liq qarorlar qabul qilganda mustaqildir.

Davlat hokimiyati organlari va boshqarmalari, ularning mansabdor shaxslariga o‘z xizmat vazifalarini bajarishda yoki bank faoliyatiga aralashish paytida bank xodimlarining rahbarligiga ta'sir ko‘rsatish taqiqlanadi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.

Bank xodimi ish joyi bo‘yicha bevosita rahbarining roziligi bilan bir vaqtning o‘zida boshqa joyda ham ishlashi mumkin.