Alisher Sa'dullayev «kuchsizlantirilayotgan» Yoshlar ittifoqi, rahbarning oilaga xiyonati va boshqaruvda yosh kadrlarni ko‘paytirish haqida (2-qism)

– Yoshlar ishlari agentligi va kuchsizlantirilgan Yoshlar ittifoqi strukturaviy jihatdan qanday ishlaydi? Ularning vazifalari qanday ajratiladi?

– Yoshlar ittifoqi nodavlat-notijorat tashkilot. U NNT sifatida o‘z faoliyatini erkin davom ettiradi. Uning qurultoyi, markaziy kengashi, ijroiya apparati bor. Unga yangi rahbar saylanadi. Uning qay tarzda ishlashi yuqori turuvchi organ tomonidan belgilab beriladi. Davlat organi sifatida Yoshlar agentligining yo‘nalishi Yoshlar ittifoqi singari barcha nodavlat-notijorat tashkilotlari bilan tengma-teng ishlash. Mavjud NNTlarning barchasi bilan bir xil tarzda ishlaydi.

Yoshlar ittifoqining o‘zining yo‘nalishi esa yuqori turuvchi organ va yangi saylangan rahbar bilan bog‘liq tarzda belgilanadi.

– Bundan bir yil avval ijtimoiy tarmoqlarda «Bir million o‘zbek dasturchisi» loyihasini faol targ‘ibot qildingiz. Oxirgi intervyularingizdan birida esa «Bu loyihani amalga oshirish oson emasligini tushundim, qishloqlarda internet ishlamaydi. Undan ko‘ra boshqa sohalarga ixtisoslashuv osonroq ekan», degan mazmundagi fikrni aytdingiz. Bu loyiha o‘zini oqlamadi deganimi yoki boshqa qandaydir o‘zgarish bo‘ldimi?

– Bu loyiha o‘zini oqlamaganidan emas. Maqsad bizda juda yuqori – bir million dasturchi bu hazilakam ko‘rsatkich emas. Ba'zilarga bir million dasturchi chiqaramiz, desangiz, shubha bilan qaraydi. 35 mln aholisi bo‘lgan mamlakatda bir million dasturchi yetishtirish juda katta marra. Bu fikrni bildirganimning o‘z sababi bor. Hozirda mavjud maktab bitiruvchilari, oliy ta'lim muassasalari bitiruvchilarini bu dastur bilan yetarli darajada tanishtira olmadik. Dasturchilikning zavqi nimada, u nega istiqbolli soha, nega u yoshlar uchun eng ustuvor yo‘nalishlardan biri bo‘lishi kerakligini yetkaza olmadik. Xalq ta'limi vazirligi maktablarda kompyuter savodxonligi – informatika darsligini qayta ko‘rib chiqib, uning asosini dasturchilikka yo‘naltiryapti. Endi yoshlar faqat kompyuterdan qanday foydalanishni emas, dastur tuzish va uni rivojlantirish haqida ham bilimga ega bo‘ladi. Buning samarasi bir million dasturchi loyihasi uchun uzviy bog‘liq. “Bir million dasturchi” loyihasi amalga oshmaydimi, degan savolingizga “amalga oshadi” deb javob beraman. Bu dastur bir kunda bo‘ladigan ish emas. U yillarni talab qiladi. Bu marraga erishish uchun balki 5, balki 10-20 yil harakat qilishimiz kerakdir. Yoshlar ishlari agentligi bo‘linmalari huzurida IT markazlarini tashkil qilish tashabbusi o‘rtaga tashlandi. Bundan tashqari, Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligiga yoshlar qiziqadigan kasb-hunarlarga o‘rgatish tizimi uchun 50 mlrd so‘m beriladigan bo‘ldi. Deylik, vaucher tizimini yo‘lga qo‘yish. Bir yosh qiziqib, xalqaro malakaviy sertifikat yoki til kursidan yuqori natija oladigan bo‘lsa, Mehnat vazirligi, Yoshlar ishlari agentligi bilan birgalikda o‘sha o‘quvchining ta'lim muassasasiga kirgandagi kontraktining ma'lum bir qismini subsidiyalab beradigan bo‘ldi. Chilangarlik bo‘ladimi, dasturchilikmi – o‘z sohasi bo‘yicha malaka sertifikatini olsa, ma'lum subsidiyani to‘lab berish tizimi yo‘lga qo‘yiladi. Mana shu ham yoshlarga men dasturchi bo‘lsam, yaxshi bahoga o‘qisam, davlat kontraktimni to‘lab berar ekan, degan motivatsiya beradi.

– Siz O‘zbekistondagi eng yosh rahbarlardan birisiz. Davlat tashkilotlarida, boshqaruv organlarida yoshlarning o‘rnini oshirish masalasiga qanday qaraysiz? Sizning misolingizda bu tajriba o‘zini oqladimi?

– Sub'yektiv fikrimcha, juda ko‘p narsa shaxsning o‘ziga va u yaratadigan tizimga bog‘liq. O‘zim yosh kadr sifatida ko‘plab takliflar berganimda ba'zi takliflarimning hisob-kitobi oxiriga yetmaganligini bilganman yoki u takliflar uchun o‘zim yetarlicha kurashmaganman. Buni odam yillar davomida tajriba orttirib, sohaning ichida tahlillar qilib tushunib yetar ekan. Yoshlarning ustun jihati shundaki, ular tavakkal qilishni yaxshi ko‘radi. Biron g‘oyaning amalga oshmay qolish ehtimoli ularni yengib qo‘ymaydi. Tashabbuskorligi, qiziqqonligi yangilik qilishga turtki bo‘ladi. Professional, ko‘p yillik tajribasi bor insonlarda baribir moslashuvchanlik, oxirini o‘ylab qaror chiqarish jihatlari ba'zida inersiyaga olib kelishi mumkin. Shu nuqtai nazardan, yoshlar ko‘proq salohiyatga ega, deb o‘ylayman. Lekin tajriba ham o‘z so‘zini aytadi.

Ammo hamma yosh ham salohiyatliroq, bilimliroq bo‘lib keta olmaydi. Chunki juda ko‘p tajribali ustozlar, rahbarlar bor. Yoshlarning yutug‘i ularning jo‘shqinligida. Qiziqqonlik, yangilikka tayyorlik, biron narsani tez o‘rganib, tez ilg‘ab ketish ustunlik berishi mumkin, lekin tajribada ham juda katta gap bor.

O‘zimda biron taklifni ilgari surib, rahbarlar, katta yoshli kadrlar meni eshitmagan vaqtlar bo‘lmagan. Endi katta loyihalarga qo‘l urib, ularni amalga oshirish uchun jamoa shakllantirib ketyapmiz. Juda ko‘p narsa shaxsga bog‘liq.

–O‘zingiz ham bir necha joyda rahbar vazifasida ishlab ko‘rdingiz. Shundan kelib chiqqan holda, nima deb o‘ylaysiz: yuqori lavozimlarda yoshlar sonini ko‘paytiraverish kerakmi yoki kadr pastdan ko‘tarilib kelgani yaxshimi?

– Ikkalasi ham yaxshi. Ba'zi sohalarda juda katta islohotlar kerak. Bu joylarga zamonaviy fikrlaydigan, salohiyatli, yosh kadrlarni qo‘yish bu – zamon talabi. Lekin zaxira kadrlar ham bo‘lishi kerak. Mana shu zaxira uchun pastdan chiqqan yosh kadrlar ham bo‘lishi kerak. Davlat resurslariga bog‘liq bo‘lgan, iqtisodiyot sohalariga yosh kadrlarning olib kelinishi shaffoflikka, xalq bilan muloqot bo‘lishiga, tizimning tezroq rivojlanishiga katta turtki beradi.

– Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalaringizda oilaviy yangiliklaringizni ham yoritib borasiz. Masalan, turmush qurganingiz, qiz farzandli bo‘lganingiz, unga ism izlayotganingiz hamda turmush o‘rtog‘ingizni pazanda ekanligi. Bularni aynan siz ulashgan yangiliklar orqali bilamiz.

Bu jihat O‘zbekistondagi rahbar kadrlar uchun birmuncha yangilik. Shu ma'noda, rahbarlarning oilaga sadoqati borasida fikrlaringiz qanday? Rahbarlarning oilaviy xiyonati borasida gap-so‘zlarni tez-tez eshitib qolamiz. Va bunday “yangilik”lar jamiyat uchun odatiy holga ham aylanib qolgan.

– Inson o‘z oilasida sadoqatli bo‘lishi, oilasi uchun bor imkoniyatlarini ajratishi uning ishida ham katta rivojlanishga olib keladi. Chunki oila tinch bo‘lsa, ishda ham xotirjamlik, baraka bo‘ladi. Inson sadoqatli bo‘lsa, ota-onasiga hurmatda bo‘lsa, ularning duosini olsa, har doim xalq xizmatida ekanligini eslatib turuvchi yaqinlari bo‘lsagina shu xotirjamlikni topa oladi.

Juda ko‘p vaziyatlarda manmanlikka berilish, lavozimni egallagach, atrofdagilarga boshqacha munosabatda bo‘lishga moyillikning ortishi kuzatilishi mumkin. Shunday murakkab paytlarda sizga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatib turadigan bu – oilangiz.

O‘zbekistonda oilasining hurmatini joyiga qo‘ygan, unga sadoqat bilan yondashadigan odam ko‘paysa, mamlakat rivojiga hissa qo‘shilaveradi. Ayniqsa, yoshlar bu borada o‘rnak bo‘lishi kerak. Chunki yosh oilalar ajrimlari haqida ko‘plab statistikalar ma'lum qilinyapti. Bu yoshlarning muqaddas rishtaga nisbatan dunyoqarashi, hurmati, qadrlashi bilan bog‘liq. Davlatning eng asosiy yacheykasi bu – oila. Oila mustahkam bo‘lsa, jamiyat ham mustahkam bo‘ladi.

Ilyos Safarov suhbatlashdi