COVID-19 pandemiyasi bilan bog‘liq global tashvish fonida onkologiya muammosi axborot makonidan chetga surildi, biroq u o‘lim darajasi bo‘yicha hali ham yurak qon-tomir kasalliklaridan keyin ikkinchi o‘rinda qolmoqda. 2020 yilda dunyoda 19,3 million yangi saraton kasalligi aniqlangan va 10 millionga yaqin inson bu dahshatli kasallikdan vafot etgan. O‘zbekistonda har yili 20 mingdan ortiq saraton kasalligi aniqlansa, respublikada saraton kasalligiga chalinganlar soni 100 mingdan ortiqni tashkil etadi.
100 ming aholiga to‘g‘ri keladigan kasallanish darajasi bo‘yicha birinchi 10 ta davlatga qarashning o‘zi kifoya, bu ro‘yxatga dunyoning eng rivojlangan davlatlari (Daniya, Norvegiya, AQSh, Kanada va boshqalar) boshchilik qiladi. Shu bilan birga, saraton kasalligidan o‘lim darajasi reytingi asosan Afrika, Osiyo va Sharqiy Yevropa mamlakatlarida allaqachon shakllangan. Bunda hech qanday qarama-qarshilik yo‘q: haqiqat shundaki, rivojlangan mamlakatlarda diagnostika bilan bog‘liq ishlar ancha yaxshi va biz saratonni erta bosqichda aniqlash haqida gapiramiz, o‘lim esa barqaror darajada qoladi yoki kamayadi. Shuning uchun o‘limning 70% dan ortig‘i rivojlanayotgan mamlakatlarda sodir bo‘ladi, bu yerda saraton ko‘pincha juda kech aniqlanadi. Odatdagidek, bir nechta sabablar bor, ammo asosiylari orasida uzoq vaqt davomida shifokorga borishni kechiktiradigan bemorlarning o‘zlarining an’anaviy beparvoligini, shuningdek, malakali onkologlarga ehtiyoj o‘sib borayotgan sharoitda xodimlarning yetishmasligini ajratib ko‘rsatish mumkin.
2021 yilning may oyida “Aholiga gematologik va onkologik xizmat ko‘rsatish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi Prezident qarori qabul qilingan bo‘lib, unda kompleks chora-tadbirlar doirasida xorijiy ekspertlar va yetakchi ilmiy-tadqiqot muassasalarini jalb etish nazarda tutilgan. Shu bilan birga, milliy muammoni hal etishda fuqarolik jamiyati ham ishtirok etgani muhim ijobiy signaldir. Gap nafaqat jamg‘armalar, balki xususiy ijtimoiy tashabbuslar haqida ham bormoqda, ulardan birinchisi Jamila Po‘latovaning Onko maktabi loyihasi bo‘ldi. Maktab asoschisi o‘z missiyasini onkologiya sohasidagi bilim darajasini oshirish va saraton kasalligiga qarshi kurashda muvaffaqiyatga erishishga qaratilgan mutaxassislar va jamiyatning sa’y-harakatlarini birlashtirishda ko‘radi.
Foto: Onko maktabi
Jamila Po‘latova Onko maktabining tashkil etilishi haqida shunday dedi: “Maktab faoliyati o‘quvchilar, klinik ordinatorlar va yosh mutaxassislar – tibbiyotning so‘nggi yutuqlaridan xabardor bo‘lishni xohlovchilarning bilim saviyasini oshirishga qaratilgan. Shu maqsadda muntazam kurslar bilan bir qatorda treninglar, seminarlar, konferensiyalar, shuningdek, jahonning yetakchi olimlaridan ma’ruza va mahorat saboqlari tashkil etish rejalashtirilgan. Amaliy mashg‘ulotlarga jiddiy e’tibor qaratiladi, eng yaxshi talabalar xorijga amaliyot o‘tash uchun yuboriladi. Biroq bemorlar maktabi kasallikka duchor bo‘lganlar uchun ham, ularning yaqinlari uchun ham bir xil darajada muhim hududga aylanadi: ularga nafaqat tibbiy nuqtai nazardan, balki psixologik, huquqiy, moliyaviy maslahatlar va boshqa jihatlardan ham yordam beriladi - bularning barchasi samarali davolanish va tiklanish uchun juda muhimdir. Maqsadim – kasallikni barvaqt aniqlashga hissa qo‘shish va bunga aholi o‘rtasida ma’rifiy ishlar olib borilmasdan, shifokorlar bilan bevosita muloqot qilmasdan erishib bo‘lmaydi. Faqatgina bilimlar hayotlarni saqlab qolishi mumkin”.
Ⓣ
