Ukraina inqirozi: 30 davlat o‘z fuqarolarini Ukrainani tark etishga chaqirdi

Rossiya Ukrainaga «istalgan» lahzada bostirib kirishi mumkin, bu haqda 11 fevral kuni AQSh prezidenti Jo Bayden administratsiyasi vakili ma’lum qildi. «Biz bosqin istalgan vaqtda, jumladan Olimpiya o‘yinlari davom etayotgan vaqtda boshlanishi mumkin bo‘lgan vaqtda turibmiz», — dedi AQSh davlat kotibi Entoni Blinken. AQSh prezidentining milliy xavfsizlik masalasi bo‘yicha maslahatchisi Jyeyk Sallivan Rossiya Ukraina chegaralari yaqinida ushbu mamlakatga bostirib kirish uchun yetarli miqdorda qo‘shin to‘plagani, ammo AQShda Rossiya prezidenti Vladimir Putin bostirib kirish bo‘yicha yakuniy qarorga kelgani haqida ma’lumot yo‘qligini aytdi.

Sallivan Rossiya baribir Ukrainaga bostirib kiradigan bo‘lsa, hujum havodan bombardimon qilish va raketalar yo‘llash bilan boshlanishi mumkinligi, rossiyalik harbiylar Kiyevga hujum qilishi ham istisno etilmasligini qo‘shimcha qildi.

Politico nashrining yozishicha, Jo Bayden ittifoqchilarga bosqin 16 fevral kuni boshlanishi mumkinligini aytgan. Der Spiegel ma’lumotiga ko‘ra, bu sana haqida Markaziy razvedka boshqarmasi va Amerika armiyasi rahbariyati tomonidan AQSh hukumati va NATO mamlakatlari xabardor qilingan. Der Spiegel xabarida, Berlindagilar Vashingtonning xulosasi aynan qanday dalilga asoslanganini bilmasliklari, shu bilan birga amerikaliklar hisoboti juda batafsil va unda juda ko‘p manbalarning ma’lumotlari keltirilgani qayd etilgan. «Rossiyaliklar bosqini yo‘nalishlari aniq ko‘rsatilgan, shuningdek ruslarning qaysi harbiy qismlari qanday vazifalarni zimmasiga olgani bayon etilgan», — deya yozadi Der Spiegel nemis harbiylari diplomatik doiralaridagi manbasiga tayanib.

Yevropaning ba’zi davlatlari Rossiyaning rejalari borasidagi razvedka baholarida AQSh bilan hamfikr emas. Buyuk Britaniya vakili mamlakat rasmiylari 16 fevral kuni sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan voqealar bo‘yicha razvedka ma’lumotlarini boshqacha talqin etishayotganini ta’kidlagan. Politico nashrining yozishicha, ikki yevropalik diplomat (ular qaysi mamlakatlar vakillari ekaniga aniqlik kiritilmagan) bu ma’lumotga yanada «skeptik» yondashmoqda. Xabarda aytilishicha, ulardan biri bunga ishonchi kamligi, sababi Putin bunday qo‘pol xatoga yo‘l qo‘ymasligini ta’kidlagan.

Rossiya Ukrainaga bostirib kirish niyati yo‘qligini takrorladi. AQShning yangi bayonoti Rossiya TIV tomonidan «isterika» deb ataldi. «Anglosakslarga urush kerak. Har qanday yo‘l bilan. Provokatsiyalar, dezinformatsiyalar va tahdidlar — ularning o‘z muammolarini hal qilishning sevimli metodi. Amerika harbiy-siyosiy mashinasi katogi (g‘altak mashina) yana odamlar hayotini bosib o‘tishga tayyor. Butun dunyo militarizm va imperiya ambitsiyalari o‘zini fosh etayotganiga guvoh bo‘lib turibdi», — deya yozgan Rossiya tashqi ishlar vazirligi rasmiysi Mariya Zaxarova telegramdagi kanalida.

Ukraina TIV xotirjamlik saqlab, «barqarorlikka putur yetkazadigan va vahima urug‘ini sochadigan harakatlardan qochish»ga chaqirgan. Idora bayonotida mamlakat qurolli kuchlari «Ukraina hududiy yaxlitligi va suverenitetiga har qanday tajovuzni qaytarishga tayyorligi», diplomatlar esa «barcha asosiy siyosiy hamkorlar bilan kechayu kunduz aloqada bo‘lib turgani» ta’kidlangan. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy ham AQShning bayonotiga munosabatida Rossiya Ukrainaga hujum qilishi haqidagi ma’lumotlar keragidan ortiq ko‘payib ketganidan shikoyat qilib, bu borada dalil taqdim etishni so‘radi. Mamlakatning sobiq prezidenti Petro Poroshenko esa mamlakatni himoya qilish strategiyasi muhokamasi uchun Ukraina milliy xavfsizlik kengashi va Oliy Radada shoshilinch yig‘ilishini chaqirishni talab etdi.

Bir kun ichida 30 mamlakat o‘z fuqarolarini Ukrainaga bormaslik yoki bu yerga safarlar qilishdan tiyilishga chaqirdi. Amerikaliklar Ukrainadan yaqin 24-48 soat ichida, tijoriy aviaqatnovlar bo‘lib turgan vaqtda chiqib ketish tavsiya etilgan, prezident maslahatchisi Rossiya tomonidan bosqin ro‘y bersa, Ukrainada fuqarolik reyslari amalga oshirilishi to‘xtashi mumkinligini aytgan. AQShdan tashqari quyidagi davlatlar ham o‘z fuqarolaridan imkon qadar Ukrainadan ketishni yoki u yerga bormay turishni so‘ragan:

Buyuk Britaniya
Germaniya
Turkiya
Avstraliya
Belgiya
Italiya
Isroil
Ispaniya
Kanada
Latviya
Niderlandiya
Yangi Zelandiya
Norvegiya
Daniya
Shimoliy Makedoniya
Finlandiya
Chernogoriya
Estoniya
Yaponiya
Janubiy Koreya
Shveytsariya
Shvetsiya
Marokash
Polsha
Litva
Kuvayt
Iordaniya
Ruminiya
Fransiya

«RF uchun og‘ir sanksiyalar» paketi allaqachon tayyorlangan. Bu haqda Ukraina tashqi ishlar vaziri Dmitriy Kuleba 11 fevral kuni kechqurun Yevropa Ittifoqi diplomatiyasi rahbari Jozep Borrel bilan muzokaralardan keyin aytdi. O‘z navbatida, Jyeyk Sallivan oldini oluvchi sanksiyalar (urushga tayyorlanayotgan dushman hujumini qaytarish maqsadidagi) qo‘llash imkoniyati ko‘rib chiqilmayotganini qayd etgan. Rossiya uchun tayyorlangan cheklovlar Rossiya banklari, yirik biznesmenlar va qurol eksportiga qarshi qaratilgan; Reuters YeI va AQShdagi manbalariga asoslanib xabar qilishicha, G‘arbdagilar Rossiyani SWIFT banklararo mablag‘ o‘tkazish tizimidan uzib qo‘yish rejasidan voz kechishgan.

Ukraina inqirozi kuchayishining navbatdagi bosqichi jahon bozorida aks etmoqda. 11 fevral kuni kechqurun Rossiyada dollar kursi 1 fevraldan beri ilk bor 77 rubldan, yevro kursi 27 yanvardan buyon ilk bor 88 rubldan oshdi. AQSh hukumatining yangi bayonotlaridan keyin asosiy fond indekslari 1,4–2,8 foizga pasaydi. Brent nefti bahosi 2014 yil oktyabridan buyon ilk bor bir barreli uchun 95 dollardan ko‘tarildi. Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchich mamlakat Ukraina atrofidagi vaziyat tufayli shoshilinch ravishda oziq-ovqat mahsulotlari va neft mahsulotlari sotib olayotganini ma’lum qildi.

12 fevral kuni Putin Bayden va Fransiya prezidenti Emmanuel Makron bilan telefon orqali muloqotlar o‘tkazdi. Bayden Putinni Ukrainaga bosqin Rossiya uchun og‘ir oqibatlarga olib kelishi haqida yana bir bor ogohlantirgan. Putin bundan oldin 2021 yil 30 dekabrida muloqot o‘tkazgandi (shundan so‘ng Rossiya va AQSh Yevropada xavfsizlik kafolati bo‘yicha uch bosqichli muzokaralar o‘tkazdi, uning natijalari Rossiya tomonidan muvaffaqiyatsiz deb baholandi). Putin Makron bilan 7 fevral kuni Moskvada uchrashgan va bu uchrashuvda ham Ukraina atrofidagi keskinlikni yumshatish bo‘yicha oldinga siljishga erishilmagandi.

Qora dengizda Rossiya flotining 30dan ortiq kemasi ishtirokida mashg‘ulotlar boshlandi. Kemalar orasida — fregatlar, qo‘riqchi va kichik raketa kemalari, raketa katerlari, desant kemalari hamda minaga qarshi mudofaa kemalari bor. Mashg‘ulotlardan maqsad Qrim sohilini mudofaa qilish bo‘yicha ko‘nikmalarni oshirish ekani aytilgan.