Yevropa mamlakatlarini anomal o‘rmon yong‘inlari qamrab oldi, Ispaniya va Portugaliyada jaziramadan 600 kishi halok bo‘ldi

O‘t o‘chiruvchilar ishini ko‘plab yong‘in o‘choqlarida harorat Tselsiy bo‘yicha 40 darajadan oshgani murakkablashtirmoqda, yangi hafta boshida harorat yanada ko‘tarilishi kutilmoqda.

Yevropa va qo‘shni mintaqalarda qish juda quruq kelib, yozgi harorat juda yuqori bo‘lishi yong‘in keng tarqalishi uchun ideal sharoit hosil qilgan. Natijada iyul oyida Fransiya, Ispaniya, Italiya, Xorvatiya, Gretsiya, Turkiya va Marokashning o‘rmonli hududlarini kuchli yong‘inlar o‘z domiga oldi.

Yevropa ittifoqining Copernicus atmosferani monitoring qilish xizmati (CAMS) Yevropa janubi va Afrika shimolidagi qaysi davlatlar ayni vaqtda yong‘in tarqalishi xavfi yuqori bo‘lgan hududda ekani aks etgan xaritani namoyish etdi.

Olimlarning ta’kidlashicha, so‘nggi yillarda ekstremal ob-havo bilan bog‘liq tabiiy ofatlar sezilarli darajada ko‘paygan.

Inson faoliyati tufayli ro‘y berayotgan iqlim o‘zgarishlari issiqlik davri yanada muntazam, yanada intensiv va yanada uzoq vaqt bo‘lishiga olib kelmoqda.

Global o‘rtacha harorat allaqachon sanoatlashish davridan oldingi haroratga nisbatan 1,1 darajaga ortgan va agar mamlakatlar atmosferaga issiqxona gazlari chiqindilarini chiqarishni qisqartirmasa, bu ko‘rsatkich oshishda davom etadi.

Bu haftada Fransiya o‘t o‘chiruvchilari federatsiyasi rahbari o‘t o‘chiruvchilar har kuni iqlim o‘zgarishlari oqibatlarini o‘z tanalarida his qilishayotganini aytib o‘tdi.

«Bu oqibatlarni 2030 yilda kutish kerak emas - ular ayni vaqtda ro‘y bermoqda», deya qayd etgan Gregori Alione.

O‘tgan yilda ham Yevropa janubiga kuchli o‘rmon yong‘inlari yopirilgandi - o‘shanda eng xavotirli vaziyat Turkiya va Gretsiyada kuzatilgan.

Portugaliya va Ispaniya

Payshanba kuni Portugaliya shimolida harorat Tselsiy bo‘yicha 47 darajaga yetdi va keyin 40 daraja atrofida saqlanib qoldi. 

Mahalliy rasmiylarning ma’lum qilishicha, Portugaliya va Ispaniyada 600 nafar atrofidagi kishi issiq va tutun tufayli sog‘ligida muammolar yuzaga kelishi oqibatida vafot etgan. 

Reuters Karlos III nomidagi salomatlik instituti ma’lumotlariga asoslanib xabar berishicha, bir haftadan buyon davom etayotgan jazirama 360 kishini hayotdan olib ketgan. Ispaniyada havo harorati 45,7 darajaga chiqqan.

Qo‘shni Portugaliyada mamlakat sog‘liqni saqlash vazirligi 7-13 iyul kunlari davomida anomal issiq tufayli 238 kishi halok bo‘lganini ma’lum qilgan, ularning katta qismi — keksa yoshli kishilar.

Juma kuni Portugaliya gidrosamolyoti uchuvchisi ham halok bo‘ldi. U mamlakat shimoli-sharqida, Ispaniya bilan chegara yaqinidagi Fosh Koa shahri hududida olovni o‘chirish ishlari vaqtida qulab tushgan.

Iyundan beri Portugaliyaning 90 foizdan ortiq hududi qurg‘oqchilikni boshdan kechirgan. Mamlakat rasmiylari ma’lumotiga ko‘ra, bunday sharoitda boshlangan yong‘inlar - asosan mamlakat shimolida - 30 ming gektardan ortiq yer maydonini vayron qilgan.

Portugaliyaning bu qadar ulkan hududini yong‘inlar qamrab olishi so‘nggi bor 2017 yilda kuzatilgan. O‘shanda vayronkor o‘rmon yong‘inlari oqibatida 100 kishi halok bo‘lgandi.

Ispaniya janubidagi Mixas shahrining muxlislar orasida mashhur bo‘lgan Kosta-del-Sol kurorti yaqinida kuchli yong‘inlar davom etmoqda. Ushbu shahar yaqinidagi tepaliklarda tarqalgan yong‘inlar tufayli hukumat 2 300 kishini evakuatsiya qilgan. Qo‘shni Torremolinos shahrida dam olayotganlar tepaliklar ustida quyuq qora tutun ustunlari ko‘tarilganiga guvoh bo‘lishi mumkin, o‘t o‘chiruvchilar esa maxsus samolyotlardan suv sochish orqali olovni to‘xtatishga urinmoqda.

Ispaniyalik o‘t o‘chiruvchilar mamlakat shimoli-g‘arbida ham yong‘inga qarshi kurashmoqda, bu hududda harorat Tselsiy bo‘yicha 45 darajaga ko‘tarilgan va Portugaliya bilan chegara yaqinidagi Monfrag qo‘riqxonasi yonib ketgan.

Bu o‘rmon o‘zining tabiiy xilma-xilligi va turli qush turlari ko‘pligi bilan mashhur edi.

Fransiya

Fransiyada tabiiy yong‘inlar asosan Atlantika okeani sohillari yaqinida ro‘y bermoqda - eng murakkab vaziyat mamlakat janubi-g‘arbidagi ma’muriy markazi Bordo shahri bo‘lgan Jironda departamentida yuzaga kelgan.

Bu yerda allaqachon to‘rt ming gektardan ortiq yer yonib ketgan va 11 mingdan ortiq kishi evakuatsiya bo‘lishga majbur bo‘lgan - ular orasida mashhur kempinglarda dam olish uchun kelgan minglab sayyohlar ham bor.

Yo‘llarda hududni tark etayotgan avtomobillarning uzun navbatlari yuzaga kelgan, unga kirish yo‘li politsiya tomonidan to‘sib qo‘yilgan.

Seshanba kunidan Fransiya bo‘ylab yong‘inlarni o‘chirish amaliyotiga mingdan ortiq o‘t o‘chiruvchilar va to‘qqizta gidrosamolyotlar jalb etilgan.

Adriatika

Juma kuni Italiya shimolida Adriatika sohilidagi Bibione kurortini yong‘in qamrab olgach, bir qancha dam oluvchilar o‘zini dengizga otishiga to‘g‘ri keldi. Ularni sohil xavfsizlik xizmati qutqarib olgan.

Shanba kuni o‘t o‘chiruvchilar Venetsiya yaqinida boshlangan yong‘inni o‘chirish ishlarini davom ettirishdi.

Avvalroq Xorvatiyadan ham o‘rmon yong‘inlari to‘g‘risida xabarlar kelgandi - o‘t o‘chiruvchilar samolyotlar yordamida Zadar va Shibenek shaharlari yaqinida yuzaga kelgan yong‘in o‘choqlarini bartaraf etishga urinmoqda.

Gretsiyada qutqaruv xizmatlari bir kunda 51 yong‘inni o‘chirishgan, ammo kuchli shamollar tufayli yangi o‘choqlar yuzaga kelishi xavfi yuqoriligicha qolmoqda - ayniqsa mamlakat markazi, Attika va Krit orolida, orolda ehtiyotkorlik chorasi sifatida oltita qishloq aholisi evakuatsiya qilingan.

Meteorologlar yangi hafta boshida Britaniya va Fransiyada ham harorat 40 darajada oshishi mumkinligini prognoz qilmoqda.

Britaniya meteorologiya xizmati xavfli ob-havo tufayli ogohlantirishning «qizil» darajasini e’lon qildi - tarixda ilk bor yuqori harorat tufayli.