1 sentabrdan xususiy sektorda band bo‘lgan ayollarga homiladorlik va tug‘ish nafaqasining bir qismi budjetdan kompensatsiya qilinadi. Ayollar “dekret” puli kompensatsiyasini olish uchun qanday talablarga javob berishi, qayerga murojaat qilishi kerak? Moliya vazirligi departament direktori Gulnora Murodova Kun.uz muxbiri bilan suhbatda yangi tartibning eng muhim jihatlarini sanadi.
“Dekret” pulining qancha qismi budjetdan to‘lab beriladi?
Faoliyat turidan qat’iy nazar yuridik shaxs tashkil qilib, faoliyat yuritayotgan xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarda mehnat shartnomasi asosida ishlaydigan ayollarga “dekret” pulining bir qismi davlat budjeti hisobidan to‘lab beriladi. Umumiy tartib Mehnat kodeksiga asosan ishlaydi. Deylik ayolning ish staji va oylik maoshini inobatga olgan holda, unga “dekret” puli 6 million so‘m chiqadi – shu summaning 2 million so‘mi davlat tomonidan kompensatsiya qilib beriladi. Qolgan qismini tadbirkor o‘zi to‘lab berishi kerak.
2022 yil uchun 200 milliard so‘m ajratilmoqda. Bu degani qariyb 100 mingta ayolga Homiladorlik va tug‘ish bo‘yicha nafaqa to‘lab beriladi. Agar mablag‘ yana zarur bo‘lsa, hukumat tomonidan qo‘shimcha mablag‘ yo‘naltirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi.
Bu tartib barcha homilador ayollar uchun amal qiladimi?
Yo‘q, bunda o‘ziga yarasha talablar bor. Bular:
- Nafaqaga talabgor ayol kamida uzluksiz 6 oy davomida o‘sha korxonada ishlagan bo‘lishi kerak;
- Yagona milliy mehnat tizimida rasman band bo‘lgani, korxona tomonidan mehnat daftarchasi ochilgani hamda uning buyruqlari korxona tomonidan kiritilgani hisobga olinadi;
- Shuningdek, 6 oy davomida ayolning Davlat soliq qo‘mitasi ma’lumotlar bazasida daromadlari va soliq to‘lovlari aks ettirilgan bo‘lishi kerak;
- Nafaqa faqatgina 2022 yilning 1 sentabridan boshlab “dekret”ga chiqqan ayollarga to‘lab beriladi.
Shu kategoriyalarga to‘g‘ri kelgan ayollarga homiladorlik va tug‘ish nafaqasi to‘lab beriladi.
Qayerga murojaat qilish kerak?
Hech qayerga murojaat qilish shart emas, jarayon pro-aktiv (elektron ko‘rsatiladigan xizmat) tarzda amalga oshiriladi. Ayollarimiz “dekret”ga chiqishdan oldin xohlaydimi, yo‘qmi, tibbiyot muassasalariga murojaat qilib, “bolnichnyy list” olishadi. Tibbiyot muassasalarida ayti hamshiralar bor, ular byulleten berishdan oldin ayolimizni yagona ijtimoiy himoya reyestriga alohida ro‘yxatdan o‘tkazishadi. Bitta iltimosimiz bo‘lardi, ayollarimiz ayti hamshiralar ism-familiya va telefon raqamlarini so‘rab ro‘yxatga olganda, to‘g‘ri ma’lumot berishlari lozim.
“Dekret” puli ajratish jarayoni qanday kechadi?
Birinchi bosqich ro‘yxatga olishdan boshlanadi. Ma’lumotlar to‘g‘ri kiritilsa, ular bazaga tushadi, keyingi bosqichda elektron tekshirish boshlanadi. Ya’ni ma’lumotlar bizning bazaga kelib tushgach, UZASBO dasturimiz orqali ayol yuridik shaxsda yoki davlat tashkilotida ishlovchi ekani aniqlanadi. Bilasiz, hozirgi kunda davlat muassasalarida ishlovchi ayollarning nafaqa puli davlat budjetidan to‘lab beriladi, shuning uchun agar u ayol davlat tashkilotida ishlasa, unga “dekret” puli davlat tomonidan to‘lab berilishi kafolatlangan. Agar ayol ham davlat tashkiloti va ham xususiy sektorda ishlasa, bunda uning birinchi ish joyi inobatga olinadi. Har ikkala tomondan dekret puli to‘lab berilmaydi. UZASBOdan tekshirib bo‘lgandan keyin ayolimizning ma’lumotlari keyingi bosqichga o‘tkaziladi. Bu bosqichda Davlat soliq qo‘mitasining bazasi hamda Bandlik va mehnat munosabatlarining yagona milliy mehnat tizimi orqali elektron tekshiriladi. Bu ikkalasida ham ayol mavjud bo‘lsa, uning bazaga kiritilgan (ayti hamshirasiga berilgan) raqamiga “sizga nafaqa tayinlandi, keyingi oyning 10-sanasigacha pul to‘lab beriladi”, degan sms boradi. Xuddi shu ma’lumot Davlat soliq qo‘mitasining ma’lumotlar bazasida ish beruvchining shaxsiy kabinetiga ham yuboriladi: “Hurmatli tadbirkor, sizda faoliyat yurituvchi ayolga nafaqaning bir qismi davlat tomonidan to‘lab beriladi”.
Ish beruvchi nafaqaning qolgan qismini to‘lashi shart
Ayol nafaqani olishi haqida bildi, endi tadbirkor umumiy to‘lab berilishi kerak bo‘lgan summadan 2 million so‘mini chegirib, qolganini to‘lab beradi.
Nafaqa qanday shaklda to‘lab beriladi?
Agar ayolda plastik kartochkasi bo‘lsa, oxirgi tranzaksiyasi 60 kundan oshmagan kartochkasiga pul tashlab beriladi. Agar unda kartasi bo‘lmasa yoki oxirgi tranzaksiya muddati 60 kundan oshib ketgan bo‘lsa, kartaga tashlab berilmaydi. Bunday hollarda, o‘ziga yaqin “Xalq banki”ga murojaat qilishi kerakligi haqida sms boradi. Bunda nafaqa naqd pulda to‘lab beriladi.
Shunaqa holatlar bor: biz amalga oshirayotgan operatsiyalarda xatolik bo‘lsa, ya’ni ish beruvchi yagona milliy mehnat bazasida ayolning ma’lumotlarini aks ettirmagan bo‘lsa, tadbirkorga uni ro‘yxatdan o‘tkazish haqida xabar boradi. Shundan keyin ayolga nafaqa tayinlanadi. Bunday hollarda nafaqa tayinlanmay qolsa, xavotirga o‘rin yo‘qligini aytmoqchimiz.
Madina Ochilova suhbatlashdi.
