DART kosmik zondi Dimorf asteroidi bilan rejalashtirilgan to‘qnashuvni amalga oshirdi va orbitasini o‘zgartirdi. Missiyaning maqsadi Yerni samoviy jismlar bilan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan to‘qnashuvlardan himoya qilish uchun ma’lumotlarni to‘plash edi.
Insoniyat fazoni tadqiq qilishi tarixida birinchi marta AQSh Milliy aeronavtika va koinot boshqarmasi (NASA) boshqariladigan zond zarbasi orqali osmon jismining orbitasini o‘zgartirdi. NASA 11 oktyabr, seshanba kuni kechqurun xabar qilishicha, maqsadlaridan biri Yerni asteroidlar to‘qnashuvidan himoya qilish imkoniyatlarini sinab ko‘rish bo‘lgan DART (Double Asteroid Redirection Test) missiyasi muvaffaqiyatli yakunlandi.
Ushbu missiya davomida uchuvchisiz kosmik kema Didim asteroidining sun’iy yo‘ldoshi - diametri taxminan 160 metr bo‘lgan Dimorf asteroidi bilan rejalashtirilgan to‘qnashuvni amalga oshirdi.
NASA ma’lumotlariga ko‘ra, zond bilan to‘qnashuvdan oldin, Dimorfning kattaroq Didim atrofida uchib o‘tishi uchun zarur bo‘lgan vaqt 11 soat 55 daqiqa edi. To‘qnashuvdan keyin u 11 soat 23 daqiqaga qisqardi.
Dastlab NASA asteroid sun’iy yo‘ldoshining orbital davri 73 soniya yoki undan ko‘proqqa o‘zgarishi muvaffaqiyatli deb hisoblanishini aniqladi.
«Ushbu missiya NASA koinot bizga tashlagan har qanday narsaga tayyor turishga harakat qilayotganini ko‘rsatadi, - dedi NASA rahbari Bill Nelson. - NASA bizning sayyoramizning jiddiy himoyachilari ekanini isbotladi. Bu NASA va butun dunyodagi hamkorlarimizdan iborat ajoyib jamoa sodiq bo‘lgan narsa - sayyora va butun insoniyat himoyasi uchun burilish nuqtasi».
DART zondi Kaliforniyadagi Vandenberg kosmik markazidan 2021 yil 24 noyabrda Falcon 9 raketasi yordamida uchirilgan. Ushbu missiya qiymati 330 million dollarni (340 million yevro) tashkil etgan. Zondning asteroid bilan to‘qnashuvi 26 sentabr kuni sodir bo‘lgan.
Asteroid bilan to‘qnashuv ta’sirini chuqurroq o‘rganish uchun Yevropa kosmik agentligining (ESA) Hera nomli missiyasi 2024 yilga mo‘ljallangan.
Hozirgi vaqtda olimlar yaqin kelajakda Yerga qulashi mumkin bo‘lgan asteroidlar haqida bilmaydi. Umuman olganda, tadqiqotchilar sayyora yaqinida 27 mingga yaqin ana shunday samoviy jismlarni aniqladilar. Ulardan 10 mingga yaqinining diametri 140 metrdan oshadi.
NASA'ning ta’kidlashicha, DART zondi bilan to‘qnashuvdan oldin Dimorf va Didim asteroidlari Yer uchun xavf tug‘dirmagan va hozir ham xavf tug‘dirmaydi.
