Тошкентдаги кўплаб кўча ва чорраҳалар одамларнинг ҳаракатланиши учун жуда ноқулай, уларни лойиҳалаштиришда қўпол хатоларга йўл қўйилган, дейди шаҳарсоз Искандар Солиев. У ўзининг визуаллаштирилган таклифларини Kun.uz билан ўртоқлашди.
Бунёдкор кўчаси ва Кичик ҳалқа йўли кесишмасида жойлашган, “Чилонзор” метро бекати жойлашган ҳудуд – пойтахтнинг энг гавжум нуқталаридан бири. Бу ерда автомобилларнинг ҳаддан зиёд кўплиги ҳамда йўл кенглигидан атрофга катта зарар етмоқда, пиёдаларга эса қулай шароитлар яратилмаган.
Чорраҳадан 23 та автобус ва 7 та микроавтобус ҳаракатланиши ҳам ҳудуднинг ўта гавжумлигини кўрсатади. Кўп рейслар такрорланиб қолган. Бунда транспорт тизимини соддалаштириш ва такомиллаштириш керак. Шундан келиб чиқиб линияга БРТ (Bus rapid transit – тез қатновчи автобус) қўйилса, уни бошқа транспорт ҳабларига ҳам улаш мумкин бўлади.
Масалан, электробусларни қўйса, алоҳида йўлак борлиги ҳисобига бу транспортнинг ўртача тезлиги ошади ва ҳозирги автобусларга нисбатан зарарсиз бўлади. Шунингдек, бекатлар бошқа давлатларда қилингани каби, турникетли бўлиши керак.
Бу ерда пиёдаларга яратилган имкониятлар жуда оз. Йўл устидан ўтиш учун икки томонга йўлак қилинган, холос. Шу билан барча қулайликлар тамом. Одамлар йўлнинг нариги томонига ўтиш учун ерости йўлагидан деярли фойдаланмайди. Асосан ер устидан йўлни кесиб ўтишади. Чунки ерости йўлаги пиёдалар ҳаракати учун ноқулай.
Шаҳарда соғлом одамлардан ташқари, ҳаракати чекланган инсонлар: ҳомиладор, болали аёллар, қариялар бор. Шунинг учун пиёдалар ўтиш йўлини ер устида қилган маъқул. Унда ҳаракатланиш хавфсиз бўлиши учун эса хавфсизлик оролчалари ташкил қилиниши лозим.
Йўлни торайтириш зарур. Менимча, автомобиллар учун 3 та йўлак ҳам етарли бўлади. Қисқартирилган жойларни велосипедчиларга мослаш, яшил майдонга айлантириш ҳамда у ерга пулли паркоматлар ўрнатган фойдали. Ишонинг, шундан кейин йўллар кенглигидан пиёдаларга ҳам жой қолади.
Қулай жамоат транспорти ҳайдовчиларнинг шахсий транспортдан воз кечишига хизмат қилади. Автомобилларга қанча шароит яратилмасин, тирбандлик масаласи ҳал бўлмайди.
Чорраҳанинг стадион томони эса қолган 3 та томонга кетувчи йўлларга нисбатан фаол эмас. Агар одамлар метро бекатидан адашиб ўша томондан чиқиб қолмаса, деярли у ердан ҳеч ким юрмайди. Соғлом ва ривожланган шаҳарларда бўш ерлар фойдасиз ётмайди. Мана шу метродан чиқишда ҳам қандайдир жамоат зоналари ташкил этиш зарур. Бу билан мазкур ҳудудни ҳам жонлантириш керак.
“Бунёдкор” стадиони атрофининг жуда катталиги ва бу ерларга катта боғ ёки бинолар сиғишини қуйидаги расмда кўриш мумкин. Шаҳар ичида катта ҳудудни эгаллаб туриш ҳамда у ерни одамсиз, жонсиз нуқтага айлантириш ҳам тўғри бўлмайди.
Чилонзор кўпригининг ости ҳам бўш ётибди. Бу ерларни ҳам қандайдир жамоат зоналарига айлантириш ёки спорт майдончалари қилиш мумкин. Лекин негадир бўш ётади. Ўйлашимча, жойни одамларга қайтариш зарур. Аслини олганда, бу ўзгаришлар Ўзбекистондаги кўплаб чорраҳаларга киритилиши керак.
“Одамлар ҳаракатини қийинлаштиришнинг 100 усули”
Абдулла Қодирий кўчаси бўйлаб яшил аллея жойлашган. Бу жуда яхши, лекин кўчанинг Себзор кўчаси билан кесишган нуқтасидан ўтишнинг ўзи бир “квест”дан иборат.
Илгари бир ўйин бўларди, унда бир қурбақа йўллардан сакраб, автомобиллардан қочиб, кўл четига етиб олиши керак эди. Бу кўча ҳам худди шундай... Йўлнинг нариги томонига ўтиш учун йўлак фақат тепадан қилинган. Аксарият одамлар осонроқ ва тезроқ ҳисоблаб, автомобиллардан амаллаб қочиб йўлни кесиб ўтади. Шунда ҳам ўткир тиғли панжаралардан сакраб ўта олса. Қолганлар эса ёши улуғми, ҳомиладор ёки имконияти чекланган – фарқи йўқ, мажбуран ерусти кўприкдан ўтаверади.
Келинг, энди шу кўчадаги баъзи қилиниши керак бўлган ўзгартиришларни санаб ўтамиз:
- Йўл четидаги темир панжара тўсиқларни олиб ташлаш.
- Ерусти ўтиш кўпригини умуман йўқ қилиш ҳамда пиёдаларга қулайроқ бўлган ўтиш йўлагини (“зебра”) ташкил этиш ва уни тротуар баландлигига тенглаштириш.
- Тротуарларни барча учун қулай қилиш.
- Ҳозирги жуда кенг ва кўп зарар етказишга имконият берадиган йўлни торайтириш.
- Алоҳида автобус ва троллейбус ёки трамвай йўлакларини қуриш.
- Алоҳида велойўлак барпо қилиш.
- Йўл четида вақтинчалик ва пулли автотураргоҳ ташкил қилиш.
- 8Кўчанинг бу қисмида автомобил тезлигини 30 км/с гача тушириш.
- Визуал ахлат, яъни тижорат рекламаларини тартибга солиш.
- Кўчага маълум дизайндаги кодни ишлаб чиқиш лозим.
Шимолий вокзал ҳақида
Постсовет мамлакатларининг вокзаллари ўзининг ёпиқлиги билан ажралиб туради. Бизда эса нафақат ёпиқ, вокзалгача бўлган йўлнинг ўзи ҳам қийинчиликларга бой:
- Вокзалгача танг аҳволдаги жамоат транспорти орқали етиб бориш.
- Автобусдан тушиб, агар йўлнинг нариги томони – вокзал тарафга ўтмоқчи бўлсангиз, ерусти йўлаги йўқлиги сабабли юкингиз билан катта ва бепоён ерости йўлига тушасиз ва қийинчилик билан тепага кўтариласиз.
- Бу ҳали ҳаммаси эмас, вокзалга кираётиб “текширув” пунктидан чиптангизни, агар кам бўлса паспортингизни ҳам кўрсатиб ўтишингиз керак бўлади.
- Вокзалда рейслар билан танишиб, поездингизнинг вақтини яна қайта билмоқчи бўласиз, таблони қидирасиз. Аммо… Қандай табло бўлсин?! Ундай нарсанинг ўзи йўқ-ку.
- Вокзалда рейслар вақтини эълон қиладиган опанинг овози эса эшитарли даражада баланд эмас ва тушуниш қийин.
- Поездингизнинг вақти ва йўлагини ҳам топдингиз дейлик. Агар биринчи йўлак бўлмаса, унда сизни яна бир маротаба табриклайман, чунки бу ҳам яна бир ноқулайлик.
- Пандуссиз ерости йўли кутмоқда. Агар ҳаракати чекланган, қария ёки ҳомиладор, болали аёл бўлсангиз, бу ер сиз учун эмас. Сафарингиз бехатар бўлсин.
Вокзалларимиз одамлар уларнинг хизматидан фойдаланмасликка ундайдигандек таассурот қолдиради. Вокзал бу – транзит транспорт ҳаби, у ерда жамоат транспортидан тортиб то одам поездга ўтириб, вокзалдан чиқиб уйига етиб олгунича тўсиқларга дуч келмаслиги керак.
Қуйида эса вокзалнинг олди қандай бўлиши мумкинлиги ҳақида қилган концепт лойиҳам билан танишишингиз мумкин.
