Uyni ijaraga olganda yoki berganda shartnoma tuzish shartmi? Uy egasi ijarachilarni muddatidan avval uydan chiqarib yuborishi mumkinmi? Uy egasi ijara pulini oshirishi mumkinmi? Ijaraga olingan uyni kim ta’mirlaydi?
Hudud24 uyni ijaraga berish yoki olish bilan bog‘liq huquqiy masalalarni bayon qildi.
1. Uy-joy ijarasida yozma shartnoma tuzish shartmi? Tuzilmasa, nima bo‘ladi?
Tuzish shart va shartnoma yozma shaklda tuzilishi kerak. Ammo yozma tuzilmagan taqdirda ham shartnoma haqiqiy hisoblanadi. Biroq, muammo shundaki, shartnoma yozma tuzilmasa, shartnoma shartlari bo‘yicha nizo chiqqanda boshqa kishilarning guvohligi hisobga olinmaydi.
Ijara shartnomasini onlayn ravishda ham shakllantirish mumkin. Bunday shartnoma soliq organlarida hisobga qo‘yilishi kerak. Shartnomani davlat hisobiga qo‘yish ijaraga beruvchining majburiyati hisoblanadi va bu shartnoma tuzilgan kundan 3 kundan kechiktirmay amalga oshirilishi kerak.
Talabalarga ijara shartnomasiga asosan ijara to‘lovlarining bir qismi qoplab beriladi. Shuningdek, uy-joylarni talabalarga ijaraga berishdan olingan daromadlar soliqqa tortilmaydi.
2. Ijara shartnomasi qancha muddatga tuziladi?
Uy-joy ko‘pi bilan 5 yil muddatga ijaraga beriladi. Ijara muddati shartnomada belgilanadi, agar belgilanmagan bo‘lsa, 5 yil deb hisoblanadi. Ijaraga oluvchi yangi muddatga shartnoma tuzishda imtiyozli huquqqa ega.
3. Uy egasi ijarachilarni muddatidan avval uydan chiqarib yuborishi mumkinmi?
Mumkin, faqatgina ma’lum shartlar bilan. Ijara shartnomasi ikki tomonning kelishuvi bilan bekor qilinadi.
Ammo quyidagi hollarda uy egasi ijara shartnomasini bekor qilishni so‘rab, sudga murojaat qilishi mumkin:
1) ijaraga oluvchi 6 oy davomida, bir yilgacha ijarada esa haq to‘lash muddati o‘tganidan keyin 2 martadan ko‘proq haq to‘lamagan bo‘lsa (agar shartnomada uzoqroq muddat belgilangan bo‘lmasa);
2) ijaraga oluvchi yoki xatti-harakatlari uchun ijaraga oluvchi javobgar bo‘lgan boshqa shaxslar uy-joyni vayron qilsa yoki unga zarar yetkazsa;
3) uy-joydan g‘ayriqonuniy qilmishlarni sodir etish uchun foydalanilsa.
Shu o‘rinda alohida ta’kidlash lozimki, ijara shartnomasi bir tomonning istagi bilan faqatgina sud tartibida bekor qilinadi.
4. Uy egasi ijara pulini oshirishi mumkinmi?
Ijara to‘lovi summasi shartnomada belgilanadi. Agar shartnomada yoki qonunda uy egasi ijara to‘lovi miqdori oshirishi mumkinligi alohida ko‘rsatilmagan bo‘lsa, uni oshira olmaydi. Uy-joy uchun to‘lanadigan va shartnomada belgilab qo‘yilgan ijara haqi miqdori bir tomonlama o‘zgartirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
5. Ijaraga berilgan uyni kim ta’mirlaydi?
Agar uy egasi va ijaraga oluvchi boshqacha kelishmagan bo‘lsa, uy-joyni joriy ta’mirlash ijaraga oluvchining, kapital ta’mirlash esa uy egasining zimmasida bo‘ladi.
Masalan, suv quvurlarining yorilib ketishi oqibatida devorga kichik zarar yetdi. Bunday holatda ijarachi ta’mirlashni bo‘yniga oladi. Agar suv quvurlarining yorilishi uyning katta qismini shikastlantirsa, uy egasi ta’mirlaydi.
6. Ijaraga olingan uyni boshqa kishiga ijaraga berish mumkinmi?
Mumkin. Ijaraga oluvchi uy-joyni bir qismini yoki to‘lig‘icha boshqa shaxsga ijaraga berishi (ikkilamchi ijara) mumkin. Faqat ikki shart bilan: asosiy ijara shartnomasi muddati bir yildan kam bo‘lmasligi va uy egasining roziligi olinishi kerak.
7. Uy-joy ijarasi tartibiga rioya etmaslik uchun qanday javobgarlik bor?
Yangi yashash joyiga kelgan fuqarolar 15 kun ichida ichki ishlar organlarining migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo‘linmalari, Davlat xizmatlari markazlari yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali doimiy yoki vaqtincha ro‘yxatdan o‘tishi shart.
Ijaraga oluvchilar uchun – doimiy yashash yoki vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tmasdan yashagani uchun bazaviy hisoblash miqdorining ikkidan bir qismidan besh baravarigacha miqdorida jarima solishga sabab bo‘ladi.
Uy egasi uchun – doimiy yashash va vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tmasdan yashashiga yo‘l qo‘ygani uchun bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan o‘n baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
Shuningdek, ijara shartnomasini soliq organlariga hisobga qo‘ymaslik (uy egasi uchun) bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan o‘n baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
