YeI Kiyevga harbiy yordam ko‘rsatish bo‘yicha yangi reja tayyorlamoqda

AQShda Ukrainaga keyingi harbiy yordam ko‘rsatish bilan bog‘liq muammolar fonida Yevropa Ittifoqi rasmiylari YeIdagi ichki bo‘linishlarga qaramay, Kiyevga o‘nlab milliard dollarlik harbiy yordam ko‘rsatadigan yangi rejani ko‘rib chiqmoqchi. Bu haqda 21 yanvar, yakshanba kuni kechqurun The Wall Street Journal xabar berdi.

Nashr keltirgan maxfiy reja loyihasiga ko‘ra, keyingi to‘rt yil ichida Ukrainaga «o‘nlab milliard yevro» harbiy yordam ko‘rsatish uchun YeI jamg‘armasidan YeIga a’zo mamlakatlarga 20 milliard yevro to‘lanishi kerak. Ta’kidlanishicha, ushbu reja bir necha hafta davomida YeI doirasida muhokama qilingan va 19 yanvar kuni rasman taqdim etilgan. 

Yevropa tinchlik jamg‘armasidan Ukrainaga harbiy yordam 

Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi paytida YeI birinchi marta Kiyev uchun qurollarni moliyalashtirish maqsadida Yevropa tinchlik jamg‘armasi (YeTJ) mablag‘laridan foydalana boshladi, deya eslatadi jurnalistlar. Yil davomida Ukrainani qurol-yarog‘ bilan ta’minlagan Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlarga, asosan, o‘q-dorilar, tanklar va havo hujumidan mudofaa tizimlari raketalari zaxiralari hisobidan 5,5 milliard yevro kompensatsiya to‘langan. Biroq olti oydirki, Vengriya hukumati Ukrainaga uzoq muddatli harbiy yordam dasturi doirasida Kiyevga 2027 yilgacha 50 milliard yevro ajratishni nazarda tutuvchi to‘lovlarni bloklab kelmoqda. 

Endi Yevropa Ittifoqi tashqi siyosat xizmati Ukraina uchun maxsus harbiy fond yaratishni taklif qilmoqda, unga YeTJ aktivlaridan 6,5 milliard yevro ajratiladi va 2024 yildan 2027 yilgacha yiliga 5 milliard yevrogacha kiritib boriladi, deb yozadi WSJ. 

«Maqsad bu puldan Yevropa Ittifoqiga a’zo bir qancha davlatlarning Ukraina uchun o‘q-dorilar, uchuvchisiz uchoqlar va havo hujumidan mudofaa tizimi raketalari kabi harbiy yordamni birgalikda sotib olish xarajatlarini qoplashga ishlatishdan iborat», deb tushuntirdi nashr. Qolgan pullar Ukraina askarlari uchun Yevropa Ittifoqining harbiy tayyorgarlik dasturiga yo‘naltiriladi, dastur doirasida 40 000 harbiy xizmatchi tayyorlandi.

Qo‘shma xaridlar uchun resurslarni birlashtirish 

Yangi reja kuchga kirgunga qadar o‘tish davri bo‘ladi. Taxminiy hisob-kitoblarga ko‘ra, bu yil YeI a’zo davlatlarga Ukrainaga harbiy yordam uchun 7,5 milliard yevro miqdorida tovon puli taklif qilishi mumkin. 

Qayd etilishicha, bu rejaning afzalligi shundaki, u kam miqdorda o‘q-dorilarga ega bo‘lgan Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga qo‘shma xaridlarda resurslarni birlashtirish imkonini beradi. Bundan tashqari, fond tuzilmasi muntazam to‘lovlarni istisno etadi, uni Vengriya bir necha bor «to‘sib qo‘ygan yoki evaziga biror narsani talab qilish uchun vosita sifatida ishlatgan», deb ta’kidlaydi mualliflar. 

Shu bilan birga, Germaniya va bir qator boshqa mamlakatlar Ukrainaga ko‘rsatayotgan ikki tomonlama yordam ularning ushbu jamg‘armaga qo‘shgan hissasi bilan tenglashtirilishi mumkin.

1 fevral kuni Yevropa Ittifoqi sammitida Ukrainaga harbiy yordam ko‘rsatish bo‘yicha yangi reja muhokama qilinishi kutilmoqda, biroq bu boradagi yakuniy qarorni qabul qilish bir necha hafta davom etishi mumkin.