“Sharq” nashriyoti binolari buzilmaydi, tarixiy qiyofasi saqlab qolinadi – mas’ullar

Madaniy meros agentligiga ko‘ra, “Sharq” nashriyoti binolari juda tashlandiq holatga kelgan, shu sababli ham ularni madaniy meros milliy ro‘yxatidan chiqarish va ularni xususiylashtirish asosli. Bu borada mutaxassislardan ekspertiza xulosalari olingan, ammo jamoatchilikka e’lon qilinmagan. Davlat aktivlarini boshqarish agentligi esa xususiylashtiriladigan binolar buzilmasligini, jarayon auksion orqali kechishini va’da qilmoqda.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Poytaxtda yana bir tarixiy inshoot xususiylashtiriladi. Gap Toshkent shahar Buyuk Turon ko‘chasi 41-uyda joylashgan “Sharq” nashriyot-matbaa korxonasi binolari haqida ketmoqda.

XX asrda bunyod etilgan bu inshoot Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obektlari milliy ro‘yxatidan chiqarildi. Milliy ro‘yxatga o‘zgartirish esa Vazirlar Mahkamasining 2024 yil 15 yanvardagi qarori bilan kiritildi. Mazkur tarixiy binolar nima sabab milliy ro‘yxatdan chiqarildi? Endi bu binoning taqdiri nima bo‘ladi? Joylar buziladimi yoki qoladi? Mas’ullar jurnalistlarning bu boradagi savollariga javob berishdi.

Madaniy meros agentligi direktori Bahodir Abdukarimovning aytishicha, 3 gektardan oshiq hududni egallagan ayrim binolar madaniy meros sifatida ahamiyatsiz, ularning ro‘yxatdan chiqarilishi maqsadga muvofiq bo‘lgan.

“Hammasi bizning mutaxassislarimiz, bundan tashqari olimlarimiz bilan chiqib o‘rganildi. Haqiqatan bu yerda tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan obektlar borligi e’tirof etildi. Aynan Buyuk Turon ko‘chasi 41 obektning ro‘yxatdan chiqarilishiga sabab bir necha gektar joyda bir nechta bino [bor]. Asosan ishlab chiqarish binolari turibdi. Shu sababli bu yaxlit kompleks sifatida bo‘lganligi uchun buni chiqarib turib, chap tarafda bino [UzA] turibdi, A binosi ro‘yxatga kiritilmagan bo‘lsa ham(endi o‘sha vaqtda ro‘yxatga kiritilmay qolgan), biz buni xususiylashtirilgandan keyin ham qonun bo‘yicha madaniy meros obektlari ro‘yxatiga kiritishga vakolatimiz bor.

Hamma binolarni ro‘yxatga kiritamiz, shu bilan birga, muzey binosi, Vazirlar Mahkamasi binosi ham ro‘yxatga kiritilmay qolgan. Biz bu binolarni modernizm binolari sifatida ro‘yxatga kiritishga qaror loyihasini tayyorlayapmiz, uni ham e’lon qilib ko‘rsatamiz”, – dedi Abdukarimov.

Uning qo‘shimcha qilishicha, barcha modernizm binolarini, shu jumladan, O‘zA ham butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritish bo‘yicha YuNeSKOga xat yuboriladi. Bugungi kunda madaniy meros sifatidagi 8 ming 200dan ortiq obekt mavjud, yana 300dan ziyodini milliy ro‘yxatga qayta kiritish choralari ko‘rilayotgani ta’kidlandi.

Ancha avvalroq agentlikning o‘zi tarixiy binolarning xususiylashtirilishiga qarshi bo‘la turib, endi bu jarayonni qo‘llab-quvvatlashi qiziq. Shu savolga javoban Bahodir Abdukarimov binolarning ahvoli juda yomon ekanini aytdi.

“Kirib ahvolini ko‘rsangizlar, juda yaxshi emas. Juda tashlandiq va yig‘lagulik holatda. Bunga davlatning juda katta mablag‘i sarflanadi. Ertaga investor bo‘la turib, buni aksincha chiroyli qilib, hammayog‘ini ta’mirlasa yaxshi emasmi?

[Bu binolarning] tarixiy qiyofasi saqlab qolinadi”,– deya va’da qildi Madaniy meros agentligi direktori.

Ammo agentlik rahbari yuqorida hududdagi binolarning ilmiy ekspertizadan o‘tkazilgani va shu asos bilan milliy ro‘yxatdan chiqarildi deb aytayotgan xulosaviy hujjati jamoatchilikka ochiqlangani yo‘q.

Davlat aktivlarini boshqarish agentligi direktori Akmalxon Ortiqovga ko‘ra, obektlarning xususiylashtirilishi uchun auksion e’lon qilib bo‘lingan. Hozirda talabgorlarning takliflari ko‘rib chiqilayotgani ma’lum qilindi.

“Mana shu binolarga qo‘yilgan sotish shartlari, xususiylashtirish shartlari saqlab qolinadi. Hali xususiylashtirilgani yo‘q, faqat jarayon boshlandi. Jarayon natijasi bo‘yicha tuziladigan shartnomaga yuqorida aytilgan shartlar [binoning asl tarixiy holatini saqlab qolish] yozib qo‘yiladi. Shu shartnoma buzish, xususiylashtirish shartini buzish hisoblanadi va shartnoma amalga oshmagan sanaladi.

[Hududda] asosan ishlab chiqarish binolari joylashgan. O‘zA binosi eng katta bino. Bu binolarning buzilishiga yo‘l qo‘yilmaydi, rekonstruksiya qilinadigan bo‘lsa, Madaniy meros agentligi bilan kelishiladi”,– dedi Ortiqov.

Mas’ulning qayd etishicha, O‘zA binosi ta’mirtalab ahvolga kelib qolgan, uni rekonstruksiya qilish uchun juda katta mablag‘ kerak. Shu sabab Matbuotchilar ko‘chasi 32-uydagi(Matbuot uyi) obekt qayta ta’mirlanib, O‘zA va “Matbuot uyi”dagi xodimlar uchun yagona majmua qilib beriladi.

“Sharq” nashriyot-matbaa AKni xususiylashtirishdan tushgan mablag‘lar esa ularga texnik jihozlar olib berilishiga sarflanishi va budjetga yo‘naltirilishi ma’lum qilindi.

Aslida Davlat aktivlarini boshqarish agentligi 2023 yil 20 sentabrida “Sharq” nashriyot-matbaa korxonasi binolari va O‘zA binosini auksionga qo‘yib yuborgandi. Bu o‘z o‘rnida jamoatchilik, faollarning keskin noroziligini keltirib chiqargandi.

Bu orada Madaniy meros agentligi har ikki bino O‘zbekiston moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obektlari milliy ro‘yxatiga kiritilganini eslatib, ularni auksiondan olib tashlash bo‘yicha ogohlantirish bergandi.

Dilshoda Shomirzayeva tayyorladi,
Tasvirchi Javohir G‘ayratov,
Montaj ustasi Asror Almurodov.