Ukraina «Gazprom» bilan shartnomani uzaytirmaydi

Ukraina energetika vaziri German Galushchenko Kiyevning Rossiya bilan qo‘shimcha kelishuvlar tuzish yoki gaz tranziti bo‘yicha kelishuvni uzaytirish niyati yo‘qligini tasdiqladi. Bu haqda u 17 mart, yakshanba kuni milliy telemarafon efirida ma’lum qildi. Ushbu shartnoma 2024 yil 31 dekabrgacha amal qiladi, dedi vazir. 

Galushchenko, shuningdek, Ukraina gaz transporti tizimi, jumladan, yerosti gaz omborlari tizimi o‘tgan yili «stress-test»dan o‘tganini va Ukrainaga hujum qilgan mamlakatdan gaz tranzitisiz ishlashga tayyorligini ta’kidladi. Energetika vaziri Rossiyaning «Gazprom» kompaniyasi bilan shartnomalarni chetlab o‘tib, Rossiyadan gaz tashishni davom ettirish mumkinmi yoki yo‘qmi, buni tushuntirmadi, biroq Yevropa Ittifoqi davlatlari rus gazidan tezda voz kechish bo‘yicha muvaffaqiyatli tajribaga ega ekanligini ta’kidladi. 

«Yevropa Ittifoqining RepowerEU tashabbusi bor, u 2027 yilga borib Yevropa davlatlari Rossiya gazidan, nafaqat quvurdagidan, balki barcha gazdan, jumladan, STGdan butunlay xalos bo‘lishini nazarda tutadi», — dedi Galushchenko. Bu bilan u, shuningdek, Yevropaning energiya bo‘yicha komissari Kadri Simsonning Yevropa Ittifoqi Rossiya bilan tranzit shartnomasini uzaytirishdan manfaatdor emasligi haqidagi bayonotini eslatdi. 

Energetika vazirligi rahbari bugungi kunda bozorda Rossiya gaziga nisbatan yetarlicha muqobillar mavjudligini va bir qator Yevropa davlatlari allaqachon bu yo‘lni bosib o‘tganini ta’kidladi. Xususan, Germaniya oxirgi bir yarim yil ichida Rossiya gaziga qaramligini deyarli nolga tushirdi. Galushchenkoning qo‘shimcha qilishicha, Ukraina ham o‘z energetik xavfsizligi va mustaqilligini, jumladan, mahalliy gaz ishlab chiqarishni ko‘paytirish orqali faol ravishda mustahkamlamoqda. 

Yevropa ikkinchi qishni Rossiya gazisiz muvaffaqiyatli o‘tkazdi

Germaniya va boshqa Yevropa Ittifoqi mamlakatlari uchun «Gazprom»dan gaz yetkazib berilmagan ikkinchi qish juda muvaffaqiyatli bo‘ldi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, 1 martgacha Yevropa yerosti gaz omborlari (YeGO) yaxshi to‘ldirilganligicha qoldi, birja narxlari sezilarli darajada pasaydi, suyultirilgan gazni (STG) qabul qilish infratuzilmasi kengayishda davom etdi va yirik eksport qiluvchi davlatlar yetkazib berish hajmi oshganini e’lon qildi. Gaz tejamkorligi 100 milliard kub metrdan oshdi.

Gas Infrastructure Europe (GIE) ma’lumotlariga ko‘ra, Yevropa Ittifoqi bo‘ylab o‘rtacha hisobda yerosti gaz omborlarini to‘ldirish darajasi joriy qish oxiriga kelib 63 foizni tashkil etdi. Avstriya, Vengriya, Slovakiya va Chexiya qishni 70 foizdan ortiq zahira bilan yakunladi, ular hanuzgacha u yoki bu darajada «Gazprom»ning mijozlari bo‘lib qolmoqda va gazni asosan Ukraina orqali tranzit orqali qabul qilmoqda. Xuddi shu zaxira ko‘rsatkichlari Ispaniya va Portugaliya tomonidan ham ko‘rsatildi, ular Jazoirdan gaz quvuri bilan ta’minlanadi va STG qabul qilish uchun keng infratuzilmaga ega.

Avstriyada yerosti gaz omborlarida qolayotgan yuqori zaxiralar Avstriyaning OMV neft-gaz konserni 2025 yil boshida «Gazprom» bilan uzoq muddatli shartnomadan chiqishi foydasiga asosiy dalillardan biriga aylandi. Moskva bilan yaqin aloqada bo‘lgan kompaniyaning avvalgi rahbariyati 2018 yilda 2040 yilgacha shartnoma imzolagan.